Jak działają tabletki antykoncepcyjne?
Tabletki antykoncepcyjne mogą hamować owulację (nie dochodzi do uwolnienia komórki jajowej, przez co zapłodnienie nie jest możliwe), powodować zmianę konsystencji śluzu szyjki macicy na gęstszy i bardziej lepki (aby utrudnić plemnikom poruszanie się), a także zmieniać właściwości endometrium w taki sposób, aby w razie ewentualnego zapłodnienia, zarodek nie mógł zostać zagnieżdżony (aby nie doszło do implantacji).
Zanim sięgniesz po antykoncepcję hormonalną, sprawdź, jakie skutki uboczne mogą powodować tabletki antykoncepcyjne. Polecamy także artykuł o tym, jak prawidłowo dobrać tabletki antykoncepcyjne do swojego organizmu – aby były bezpieczne i nie powodowały skutków ubocznych.
Jakie są rodzaje tabletek antykoncepcyjnych?
Tabletki antykoncepcyjne zawierają jeden lub dwa hormony: zawsze występuje syntetyczna forma progesteronu lub jego odpowiednik, a w tabletkach dwuskładnikowych dodatkowo pojawia się estrogen. Hormony te w zwiększonych dawkach powodują, że nie dochodzi do zapłodnienia, o ile tabletki są prawidłowo stosowane.
Obecnie na rynku dostępne są dwa rodzaje tabletek antykoncepcyjnych: jednoskładnikowe i dwuskładnikowe. Tabletki jednoskładnikowe zawierają tylko progesteron (ich zaletą jest możliwość zażywania podczas karmienia piersią), natomiast tabletki dwuskładnikowe zawierają także pochodne estrogenów (jest więcej przeciwwskazań do ich stosowania, ale są najczęściej przepisywanymi typami tabletek antykoncepcyjnych, ze względu na lepszą skuteczność).
To, jaki rodzaj tabletek wybierzemy, będzie determinowało także sposób ich przyjmowania. Dla przykładu, w ramach grupy tabletek dwuskładnikowych wyróżnia się jedno-, dwu- i trójfazowe – każde z nich zażywa się inaczej. Występują także kombinacje z tabletkami placebo – tego rodzaju tabletki również zażywa się nieco inaczej. Poniżej wyjaśniamy dokładniej, w jaki sposób brać pigułki antykoncepcyjne z każdego rodzaju.
Jak brać tabletki antykoncepcyjne?
Jeżeli lekarz przepisał nam tabletki jednoskładnikowe, stosujemy je nieprzerwanie przez 28 dni (tyle, ile zawiera opakowanie), a po zakończeniu opakowania od razu przechodzimy do kolejnego – bez robienia przerwy. Należy pamiętać o tym, że aby tabletki jednoskładnikowe były skuteczne, należy je przyjmować zawsze o tej samej porze – aby utrzymywać stały poziom hormonu w organizmie.
W przypadku tabletek dwuskładnikowych, ich zażywanie wygląda nieco inaczej. Zwykle opakowanie zawiera 21 pigułek z substancją czynną (z hormonami) lub 28 pigułek, z czego 21 stanowią tabletki z substancją czynną, a 7 tabletek to placebo – nie zawierają hormonów (istnieje też kombinacja 24 tabletek z substancją czynną i 4 tabletek placebo). Po zażyciu 21 tabletek, wykonujemy 7-dniową przerwę (lub zażywamy w tym czasie tabletki placebo dla podtrzymania nawyku). Wówczas pojawia się krwawienie z odstawienia, zwykle w 2-3 dniu. Kolejne opakowanie zaczynamy od ósmego dnia.
Co zrobić, gdy zapomniałam wziąć tabletkę antykoncepcyjną?
Po pierwsze, zawsze należy postępować zgodnie z zaleceniami producenta – na ulotce znajdziemy informacje na temat sytuacji, gdy tabletka zostanie pominięta. Schemat postępowania jest dość różny, w zależności od tego, w którym tygodniu cyklu doszło do pominięcia tabletki.
Jeśli pominięta tabletka zawierała hormony (a więc nie była placebo) i minęło mniej niż 12 godzin, należy niezwłocznie przyjąć pominiętą pigułkę. Jeżeli opóźnienie jest większe niż 12 godzin, zwykle producenci zalecają poniższe schematy postępowania, uwzględniające fazy cyklu:
- 1-7 dzień cyklu – jeżeli w ciągu ostatniego cyklu kobieta współżyła, jest ryzyko, że jest w ciąży – powinna więc zrobić test ciążowy i umówić się do ginekologa; jeżeli nie doszło do współżycia, należy jak najszybciej przyjąć pominiętą pigułkę i przez cały kolejny tydzień stosować dodatkową, mechaniczną formę antykoncepcji (np. prezerwatywy).
- 8-14 dzień cyklu – przyjmujemy niezwłocznie zaległą tabletkę i kolejny tydzień stosujemy dodatkowe zabezpieczenie podczas współżycia.
- 15-21 dzień cyklu – kończymy cały blister tabletek, pomijając placebo i rozpoczynamy od razu kolejny – bez robienia przerwy. Podczas kolejnego opakowania może dojść do plamienia, a później do krwawienia. Jeżeli tak się nie dzieje, być może jesteś w ciąży – powinnaś wykonać test ciążowy i udać się do ginekologa.
Jeśli masz wątpliwości, co zrobić, gdy pominiesz tabletkę (lub ją zwymiotujesz bądź dostaniesz biegunkę w ciągu 4 godzin od przyjęcia pigułki), skontaktuj się ze swoim lekarzem i ustal postępowanie.
Tabletki antykoncepcyjne a inne leki
Skuteczność antykoncepcji hormonalnej zależy od tego, czy dobrze ją stosujemy, a także od tego, jakie leki i suplementy zażywamy podczas kuracji. Okazuje się, że wiele preparatów może zmniejszyć skuteczność zabezpieczenia przed ciążą. Lista substancji obniżających skuteczność antykoncepcji hormonalnej jest długa – nie jesteśmy w stanie podać wszystkich preparatów – dlatego zanim przyjmiesz jakikolwiek lek czy suplement, przeczytaj ulotkę i sprawdź, czy nie ma tam mowy o przeciwwskazaniach czy interakcjach z innymi preparatami. W razie wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. Jeżeli przyjmujesz leki na stałe, powinnaś powiedzieć o tym lekarzowi jeszcze zanim otrzymasz receptę na pigułki. Dzięki temu, lekarz będzie mógł dobrać takie środki lecznicze, które nie wpłyną na skuteczność antykoncepcji – lub zaproponuje inną metodę ochrony przed ciążą.
Leki i suplementy obniżające skuteczność tabletek antykoncepcyjnych
Poniżej przedstawiamy listę popularnych leków i suplementów, które mogą obniżać skuteczność tabletek antykoncepcyjnych, zmniejszając ich wchłanianie lub przyspieszając wydalanie z organizmu:
- paracetamol (np. APAP) w dawce powyżej 3 g na dobę,
- witamina C w dawce powyżej 1000 mg na dobę,
- antybiotyki (np. amoksycylina, tetracyklina, penicylina),
- węgiel leczniczy i diosmektyn (np. Carbo VIP lub Smecta),
- chrom,
- środki nasilające perystaltykę jelit (np. metoklopramid) oraz leki przeczyszczające,
- leki przeciwpadaczkowe (np. felbamat, okskarbazepina, fenytoina, karbamazepina, fenobarbital, topiramat, prymidon),
- leki stosowane w otyłości, zaburzające wchłanianie tłuszczu, zawierające orlistat,
- bromokryptyna (lek endokrynologiczny),
- środki przeciwgrzybicze (np. gryzeofulwina),
- leki przeciwgruźlicze (np. rifampicyna, rifabutyna),
- środki przeciwwirusowe (np. nelfinawir, rytonawir, newirapina, efawirens),
- środki stosowane w zaburzeniach snu (np. modafinil),
- środki regulujące układ odpornościowy (np. cyklosporyna).
Zioła obniżające skuteczność tabletek antykoncepcyjnych
Poza lekami i suplementami, skuteczność tabletek antykoncepcyjnych mogą zaburzać także zioła i preparaty, które je zawierają. Poniżej przedstawiamy listę ziół, które najbardziej zmniejszają skuteczność antykoncepcji hormonalnej:
- pluskwica groniasta,
- dzięgiel chiński,
- dziurawiec,
- siemię lniane,
- senes,
- babka płesznik.
