Jakie ciśnienie jest niebezpieczne?
Wyróżnia się 3 rodzaje ciśnienia tętniczego krwi:
- optymalne,
- prawidłowe,
- wysokie.
Według danych dostarczanych przez NFZ w Polsce na nadciśnienie tętnicze cierpi niemal 40% mężczyzn oraz 30% kobiet w wieku dorosłym. Po 65. roku życia dane są jeszcze bardziej zatrważające: nadciśnienie ma aż 75% seniorów. W ostatnich latach dodatkowo obserwuje się zauważalny wzrost odsetku pacjentów ze zbyt wysokim ciśnieniem.
Wysokie ciśnienie krwi występuje w sytuacji, gdy ciśnienie tętnicze przekracza 140/90 mmHg, przy czym eksperci w ostatnich latach wskazują, że granica ta powinna być określona bardziej restrykcyjnie - do 120/80 mm Hg.
Wysokie ciśnienie skurczowe i rozkurczowe
Aby sprawdzić, czy mamy za wysokie ciśnienie, należy zmierzyć podczas wizyty u lekarza lub w domu za pomocą ciśnieniomierza dwa niezależne parametry: ciśnienie skurczowe oraz ciśnienie rozkurczowe. Jeśli średnie wartości będą równe lub wyższe od normy 120 mm Hg dla ciśnienia skurczowego i/lub 80 mm Hg dla ciśnienia rozkurczowego, możemy mieć pewność, że mamy za wysokie ciśnienie (nadciśnienie tętnicze krwi).
Na tym nie koniec diagnostyki - po stwierdzeniu nadciśnienia lekarz musi określić, jakiego jest ono rodzaju: nadciśnienie tętnicze wtórne czy nadciśnienie pierwotne? W pierwszym przypadku przyczyną są różne choroby (często jest to bezdech senny, choroby nerek) i czynniki genetyczne. Na nadciśnienie tętnicze pierwotne natomiast wpływ mają przede wszystkim czynniki środowiskowe, np. zwiększone spożycie soli kuchennej.
Podwyższone ciśnienie - czy jest się czego obawiać?
Od jakiegoś czasu na świecie trwa dyskusja na temat wartości ciśnienia tętniczego krwi między 120/80 mmHg a 140/90 mmHg. Dotychczas przyjmowano, że wartość ciśnienia skurczowego między 120 a 140 jest ciśnienie prawidłowym wysokim. American Heart Association od pewnego czasu postuluje jednak inne normy, co argumentuje przeprowadzonym przeglądem ponad 900 prac medycznych. Na tej podstawie Amerykanie uznali, że podwyższone ciśnienie krwi występuje już w przedziale 120-129/80 mmHg, natomiast nadciśnienie pierwszego stopnia jest diagnozowane już od ciśnienia 130-139/80-89 mmHg. W przypadku ciśnienia powyżej 140/90 mmHg mamy do czynienia - wg tej klasyfikacji - z nadciśnieniem tętniczym drugiego stopnia. Jakie wnioski płyną z takiej zmiany norm? Czy oznacza to, że nawet podwyższone ciśnienie jest niebezpieczne i powinno być leczone?
Okazuje się, że niestety i podwyższone ciśnienie tętnicze krwi jest groźne dla naszego zdrowia. Przy każdorazowym przekroczeniu o 10 poziomu 120/80 mmHg podwaja się ryzyko sercowo-naczyniowe, czyli np. wystąpienia udaru, miażdżycy, zawału serca. Ponadto podwyższone ciśnienie w średnim wieku zwiększa ryzyko demencji w wieku starszym. Jeśli zatem mamy podwyższone skurczowe ciśnienie tętnicze i/lub zbyt wysokie ciśnienie rozkurczowe (podwyższone), warto udać się do lekarza i wdrożyć odpowiednią terapię, aby wyregulować wartości ciśnienia krwi i zapobiec rozwojowi groźnego nadciśnienia.
Wysokie ciśnienie - objawy
Kluczowe dla rozpoznania nadciśnienia jest wykonywanie regularnych pomiarów ciśnienia krwi, najlepiej kilka razy w miesiącu i o różnych porach dnia. Wyciągamy następnie średnią z kilku pomiarów i na podstawie wyniku sprawdzamy, czy mieścimy się w normie. Poza tym do rozpoznania nieprawidłowości warto poznać objawy wysokiego ciśnienia - to m.in.:
- uczucie ucisku w głowie,
- zaburzenia snu i nerwowość,
- ciągłe zmęczenie,
- zawroty głowy,
- częste krwawienia z nosa,
- duszności,
- uczucie ucisku w klatce piersiowej,
- kołatanie serca,
- nadmierna potliwość,
- uderzenia gorąca,
- słabsza kondycja fizyczna,
- zaczerwienienie na twarzy,
- obniżenie sprawności psychicznej.
Jeśli na etapie takich objawów nie wdrożymy leczenia, zbyt wysokie tętno może się rozwinąć i dodatkowo pacjent będzie zmagał się z:
- zaburzeniami widzenia,
- zaburzeniami czucia,
- deficytami ruchowymi,
- deficytami intelektualnymi,
- zimnymi stopami i dłońmi.
Istotne jest jak najszybsze wdrożenie odpowiedniego leczenia, aby zapobiec groźnym powikłaniom wysokiego ciśnienia, takim jak np. zawałowi serca lub udarowi mózgu. Po rozpoznaniu wysokiego ciśnienia pacjent musi mierzyć ciśnienie w warunkach domowych nawet codziennie.
Wysokie ciśnienie - powikłania
Niekiedy ciśnienie jest zbyt wysokie przed długi czas, a nie daje objawów, przez co ciężko je zdiagnozować nawet przez wiele lat. Nadciśnienie rozwija się skrycie, a gdy nie zostanie rozpoznane i leczone, może doprowadzić do bardzo negatywnych zmian w:
- sercu (np. zawału serca, przerostu lewej komory serca, niewydolności tego narządu),
- mózgu (udaru mózgu),
- naczyniach krwionośnych (np. miażdżyca, choroby tętnic obwodowych),
- nerkach (niewydolność i inne choroby nerek),
- innych narządach (poprzez uszkadzanie ich zaburza podstawowe funkcje).
Wysokie ciśnienie - przyczyny nadciśnienia
Do przyczyn i czynników ryzyka wystąpienia zbyt wysokiego ciśnienia zalicza się:
- wiek (ryzyko wystąpienia nadciśnienia jest wyższe po 50. roku życia),
- nadwaga i otyłość,
- nieprawidłowa dieta (przetworzona żywność, duża zawartość soli, zawartość cukru, niezdrowe tłuszcze, mocna kawa i herbata),
- brak aktywności fizycznej,
- używki i nałogi (alkohol, palenie tytoniu, kawa, herbata),
- nieuregulowany poziom cholesterolu (wysokie ciśnienie często występuje u osób z rozwiniętymi zmianami miażdżycowymi),
- narażenie na stres i silne emocje,
- przepracowanie (brak snu i odprężenia dla regeneracji organizmu),
- brak badań (zwłaszcza po 50. roku życia ważne jest profilaktyczne udanie się do kardiologa, wykonywanie EKG, regularne badanie ciśnienia krwi w domu, regularna morfologia krwi),
- w przypadku nadciśnienia tętniczego wtórnego jest ono często wynikiem innych schorzeń.
Jak widać, duży wpływ na wzrost ciśnienia ma niezdrowy styl życia, czyli nieprawidłowa dieta, brak ruchu, brak odpoczynku. Aby zatem zapobiec nadciśnieniu, niekiedy wystarczy wprowadzenie kilku prostych zmian stylu życia, które skutecznie obniżą ciśnienie krwi i być może nie będzie konieczna farmakoterapia.
Wysokie ciśnienie – co robić? Jak obniżyć wysokie ciśnienie tętnicze krwi?
Niezdiagnozowane wysokie ciśnienie krwi może doprowadzić do wielu groźnych dla zdrowia i życia powikłań - zwłaszcza jeśli ciśnienie wynosi powyżej 140 mmHg (stanowi poważne zagrożenie). W przypadku rozpoznania nadciśnienia tętniczego, a szczególnie jeśli występują objawy towarzyszące, niezwykle ważne jest zatem szybkie leczenie, także jeśli wynik plasuje się delikatnie powyżej normy wartości ciśnienia, czyli np. pomiędzy 120/80 a 140/90 (czy np. 135/85).
Jakie są możliwości obniżania zbyt wysokiego ciśnienia krwi? Lekarze wskazują, że wspomaganie się lekami to ostateczność, ponieważ są bardzo skuteczne domowe sposoby na obniżenie ciśnienia, takie jak redukcja masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej (wystarczą choćby spacery czy nordic walking), zmiana diety, ograniczenie spożycia alkoholu, rzucenie palenia. Należy także pić dużo wody i unikać spożycia soli, kawy oraz tłuszczów zwierzęcych w diecie. Działanie obniżające ciśnienie mają ponadto produkty zawierające potas i magnez (znajdziemy je w owocach i warzywach). Wielu specjalistów uważa, że wysokiemu ciśnieniu sprzyja stres, przepracowanie, szybki tryb życia - warto zatem przystopować i znaleźć chwilę na relaks oraz ograniczyć czynniki stresogenne.
Bardzo często takie zmiany pozwalają obniżyć wartości ciśnienia (i zapewnić profilaktykę przed groźnymi dla życia chorobami wynikającymi z nadciśnienia), dzięki czemu szybko wracamy do zdrowia. Jeśli mimo starań nie mamy niższego ciśnienia, należy rozważyć leczenie farmakologiczne dostosowane do grupy ryzyka, w jakiej znajduje się pacjent.
Bibliografia
- Whelton PK, Carey RM, Aronow WS, et al. 2017 ACC/AHA/AAPA/
/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA Guideline for the
Prevention, Detection, Evaluation, and Management of High Blood
Pressure in Adults. J Am Coll Cardiol. 2018; 71(19): e127–e248, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0735109717415191?via%3Dihub - Monika Mazur-Mucha, , Marzena Chrostowska, Rozpoznanie i leczenie nadciśnienia tętniczego u pacjentów ze współistniejącą cukrzycą w świetle zmieniających się wytycznych, Varia Medica 2020;4(1):18-28, https://journals.viamedica.pl/varia_medica/article/view/72349
