Źle odczuwasz zmiany pogody? Możesz mieć meteoropatię
Wiele osób odczuwa podczas zmian pogody ból, czuje się ociężale, ma złe samopoczucie. Okazuje się, że takich osób jest niemało – to nawet połowa populacji! Meteoropatia co prawda nie jest samą w sobie chorobą, ale nie oznacza to, że nie stanowi istotnego problemu. Co ciekawe, mogą na nią cierpieć także dzieci!
Jak tłumaczy dla serwisu PAP Grzegorz Kaliński – klimatolog z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – pogoda istotnie może wpływać na nasze samopoczucie, ponieważ organizm ludzki dąży do utrzymywania równowagi wewnętrznej (homeostazy), aby procesy chemiczne oraz fizyczne w ciele przebiegały w jak najlepszych warunkach. A zmieniające się wciąż warunki panujące na zewnątrz mogą to organizmowi utrudniać. Wówczas może być zaburzona wewnętrzna równowaga, czego skutkiem u niektórych osób są objawy meteorotropowe. Tym mianem określa się m.in. dolegliwości fizyczne (ból), jak i dolegliwości psychiczne (złe samopoczucie), które zostały wywołane czynnikami atmosferycznymi. Specjalista zaznacza, że duże znaczenie w nasileniu objawów mają nie tylko cechy danej osoby, takie jak wiek czy ogólny stan zdrowia, ale także to, jak silny jest czynnik pogodowy. Jeżeli bodziec jest silniejszy (np. szybki spadek ciśnienia), a organizm słabszy, większe jest ryzyko pojawienia się nieprzyjemnych objawów meteorotropowych o większym nasileniu. Osoby o dobrej kondycji zdrowotnej natomiast, mogą nie miewać z kolei takich objawów nawet przy bardzo gwałtownych zmianach pogodowych (ponieważ w ich ciele homeostaza nie zostanie zaburzona dzięki szybko i sprawnie działającym mechanizmom dostosowawczym).
Kogo najczęściej dotyka meteoropatia?
Niektóre osoby mogą być bardziej narażone na meteoropatię od innych. Największe ryzyko wystąpienia objawów mają osoby, które:
- są starsze,
- są mniej sprawne fizycznie,
- mają aktualnie osłabiony organizm,
- cierpią na zaburzenia ze sfery psychicznej, np. depresję,
- cierpią na choroby przewlekłe.
Częściej objawy meteoropatii zgłaszają kobiety, a także – co ciekawe – mieszkańcy miast. Co ważne, również małe dzieci często dotyka meteoropatia, ze względu na ich niewykształcony jeszcze w pełni mechanizm obronny przeciwko zmieniającym się warunkom zewnętrznym (pewne cechy organizmu małego dziecka sprzyjają niekorzystnym reakcjom).
Jak zaznacza dr Jakub Szmyd w wywiadzie dla PAP (specjalista ds. biometeorologii z IMGW), niektóre czynniki meteorologiczne, jak np. zmiany ciśnienia, odczuwają tylko niektóre osoby. Co ciekawe, reakcja na te zmiany może pojawić się nawet na kilkanaście godzin przed ich nadejściem.
Jak dużo osób miewa objawy meteoropatii?
Okazuje się, że meteoropatia jest powszechnym zjawiskiem – szacuje się, że cierpi na nią nawet 50-70% społeczeństwa w wieku od 18 do 75 lat. Co ciekawe, jeszcze 60 lat temu szacowano, że osób z meteoropatią jest 30-40%. Według ekspertów taki wzrost jest wynikiem zmian cywilizacyjnych, w tym:
- powstaniem sztucznego mikroklimatu mieszkań i biur,
- korzystanie z klimatyzacji,
- spędzanie czasu w wielkich aglomeracjach miejskich,
- starzenie się społeczeństwa,
- ograniczanie kontaktu z przyrodą,
- brak wyhartowania organizmu (brak kontaktu z naturalnym ciepłem, zimnem, deszczem, wiatrem).
Jak można odczuwać zmiany pogody?
Dolegliwości powodowanych przez zmiany pogody może być wiele. To m.in. obniżenie nastroju i sprawności poznawczej, uczucie ciągłego zmęczenia, ogólne osłabienie organizmu, rozdrażnienie, stany lękowe i niepokój, wydłużenie czasu reakcji, nadmierna senność, stany depresyjne, bóle reumatyczne stawów, nasilenie migren, opuchlizna kończyn.
Jak podkreśla dr Jakub Szmyd w wywiadzie dla PAP, nawet krótka ekspozycja osoby, która ma zaburzenia układu termoregulacji, na silny stres gorąca, może skończyć się poważnym przegrzaniem organizmu, a nawet udarem i śmiercią. Co więcej, specjalista zauważa, że nie bez znaczenia podczas wiatru halnego na przedpolu gór dochodzi do większej liczby samobójstw oraz do tego, że zaostrzone są choroby przewlekłe, przez co więcej osób trafia do szpitali – częściej też dochodzi do interwencji związanych z przemocą domową. Ekspert podkreśla, że skutki zmian pogodowych mogą ujawniać się nawet po długim czasie (np. narażenie na promieniowanie UV w przyszłości, po wielu latach, może skutkować rakiem skóry).
Zmiany pogody zwiększają ryzyko zawału serca?
W książce „Podstawy biometeorologii” autorstwa dr hab. Adama Romana czytamy również, że istnieje inne, bardzo poważne zagrożenie związane z wpływem pogody na zdrowie człowieka: to większe ryzyko zawału serca. Według niego większość zawałów koreluje właśnie ze zmianami pogody. Eksperci wyjaśniają, że nagłe obniżenie temperatury na skutek np. frontu atmosferycznego, może wywołać szereg zmian fizjologicznych w organizmie – w tym m.in. zwiększenie lepkości krwi, co może skutkować większym obciążeniem mięśnia sercowego. W konsekwencji może dojść nawet do zawału serca.
Jakie zmiany pogodowe wpływają na wystąpienie objawów meteorotropowych?
Wpływ pogody jest – jak widać – niebagatelny, jeśli chodzi o zdrowie człowieka. Oczywiście jest to też kwestia bardzo indywidualna, zależna od cech danej osoby i jej ogólnej kondycji zdrowotnej, jednak można wymienić kilka czynników pogodowych, które szczególnie często powodują objawy charakterystyczne dla meteoropatii:
- mocny wiatr,
- nagłe ocieplenie,
- nagłe ochłodzenie,
- silne upały,
- silne mrozy,
- szybki spadek ciśnienia,
- duża wilgotność powietrza,
- mgła,
- burze,
- fronty atmosferyczne,
- pochmurna pogoda utrzymująca się przez dłuższy czas,
- smog.
Masz meteoropatię? Śledź prognozy biometeorologiczne
W pogodzie przedstawianej w telewizji czy w serwisach internetowych możemy często dowiedzieć się, że w danym czasie ma wystąpić biomet korzystny bądź niekorzystny.
Biomet niekorzystny występuje wtedy, gdy pogoda może wywrzeć zły wpływ na nasz organizm, ze względu na silne czynniki atmosferyczne. Niekorzystne są np. szybko przemieszczające się fronty albo szybko pogłębiający się ośrodek niżu atmosferycznego. Biomet niekorzystny wystąpi także podczas nagłych zmian pogody, takich jak mocny wiatr czy nagłe ochłodzenie/ocieplenie. Takie określenie zostanie użyte także w przypadku zapowiadanego długotrwałego upału, szczególnie gdy będzie on występował w towarzystwie dużej wilgotności.
Biomet korzystny natomiast wystąpi wtedy, gdy teoretycznie organizmowi będzie łatwo dostosować się do warunków atmosferycznych – gdyż zmiany pogodowe nie będą tak gwałtowne. W pogodzie mogą ponadto wystąpić zmiany korzystne, takie jak zwiększone nasłonecznienie (wpływa na lepszy nastrój i produkcję witaminy D3), albo stabilna i sucha pogoda, z wyżem oraz lekkim wiatrem.
W sytuacji, gdy wiemy, że źle znosimy różne zmiany pogodowe – a więc podejrzewamy u siebie meteoropatię – warto dmuchać na zimne i na bieżąco sprawdzać prognozy biometeorologiczne. Wówczas możemy w dniu, w którym zapowiadany jest biomet niekorzystny, zaplanować tak swoje prace czy obowiązki, aby się nie forsować i zmniejszyć ryzyko pojawienia się nieprzyjemnych objawów. Co więcej, możemy wówczas zaplanować więcej relaksu, czasu na sen czy spokoju.
Czy meteoropatii można zapobiegać?
Poza śledzeniem na bieżąco prognoz biometeorologicznych, możemy zmniejszyć ryzyko pojawienia się przykrych objawów meteoropatii na kilka sposobów. Po pierwsze, warto nauczyć się „hartować” organizm, np. rozpoczynając przygodę z morsowaniem (oczywiście pytając wcześniej o opinię swojego lekarza prowadzącego – czy nie widzi ku temu przeciwwskazań). Morsowanie świetnie przyzwyczaja organizm do zmian temperatury i ciśnienia, dzięki czemu łatwiej zniesiemy później takie zmiany zachodzące w atmosferze. Dodatkowo warto stosować profilaktykę pierwotną, która polega na częstym poddawaniu się działaniu różnych warunków pogodowych. Co to oznacza? Zgodnie z tą teorią, powinniśmy jak najwięcej czasu spędzać na świeżym powietrzu, uprawiając przy tym aktywność fizyczną – wystarczą nawet spacery, ale ważne, aby były regularne. Dzięki temu, że nie pominiemy danego dnia takiej aktywności i wyjdziemy na zewnątrz, nasz organizm lepiej zaadaptuje się do zmieniających się warunków pogodowych, gdyż zostanie naturalnie wystawiony na wiatr, słońce, deszcz czy zimno.
