Helicobacter pylori – skutki braku leczenia
W większości przypadków zakażenie Helicobacter pylori przebiega bezobjawowo. Jednak u ok. 10-20% osób będących nosicielami tego drobnoustroju, dochodzi do powikłań związanych z infekcją H. pylori, takich jak choroby wrzodowe żołądka i dwunastnicy czy też rozwój raka żołądka bądź chłoniaka typu MALT. W związku z poważnymi konsekwencjami, które mogą się pojawić w przypadku braku leczenia, opracowano pewne wskazania do przeprowadzenia terapii.
Wskazania do leczenia zakażenia Helicobacter pylori
Wśród wskazań do podjęcia środków terapeutycznych zakażenia Helicobacter pylori, znajdują się poniższe sytuacje:
- aktywna lub nieaktywna choroba wrzodowa żołądka,
- aktywna lub nieaktywna choroba wrzodowa dwunastnicy,
- powikłania po chorobie wrzodowej,
- chłoniak żołądka w typie MALT,
- stan po resekcji żołądka z powodu raka,
- samoistna plamica małopłytkowa,
- niestrawność czynnościowa lub niediagnozowana,
- zanikowe zapalenie żołądka,
- występowanie raka żołądka wśród krewnych pierwszego stopnia,
- długie leczenie IPP,
- planowane długie leczenie NLPZ,
- niedobór witaminy B12,
- niedokrwistość z niedoboru żelaza o nieznanej przyczynie,
- życzenie pacjenta.
Komentarz: dotychczas dyspepsja (niestrawność) nie stanowiła wskazania do przeprowadzenia leczenia w kierunku Helicobacter pyroli, gdyż jest to bardzo częsta dolegliwość. Jednak zaobserwowano znaczną poprawę objawową podczas stosowania leczenia przeciwbakteryjnego.
Wiele kontrowersji wywołuje także długotrwałe stosowanie inhibitorów pompy protonowej (IPP) w chorobie refluksowej przełyku oraz planowane długie leczenie NLPZ (niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi). W obu sytuacjach powinno się wykonać najpierw test na obecność Helicobacter pylori, a leczenie podjąć w przypadku stwierdzenia zakażenia. Zalecenie to dotyczy także osób, które cierpią na chorobę niedokrwienną serca, a które będą przyjmować kwas acetylosalicylowy (a przebyli wcześniej krwawienie z wrzodów).
Helicobacter pylori – leczenie
Mając na uwadze wytyczne Grupy Roboczej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, leczeniem z pierwszego rzutu osób zakażonych Helicobacter pylori, powinno być zastosowanie inhibitora pompy protonowej (IPP), a także dwóch spośród trzech antybiotyków:
- amoksycyklina,
- metronidazol,
- klarytromycyna.
W Polsce istnieje jednak duża oporność bakterii H. pylori na klarytromycynę, dlatego zwykle zaleca się zastosowanie dwóch pozostałych antybiotyków. Wszystkie leki przyjmuje się 2 razy dziennie przez okres 7 dni (chyba że inaczej zalecił lekarz). Według nowych wytycznych z Maastricht zaleca się nawet wydłużenie leczenia antybiotykami do 10-14 dni.
Leczenie pierwszego wyboru powinno zatem trwać 10-14 dni i wyglądać w Polsce następująco:
- 2x dziennie amoksycylina 1,0 g,
- 2x dziennie metronidazol 0,5 g,
- 2x dziennie IPP w dawce standardowej.
W przypadku niepowodzenia pierwszej kuracji – gdy wynik na Helicobacter pylori nadal jest dodatni, zwykle stosuje się leczenie drugiego wyboru, które polega na przyjmowaniu czterech leków przez 14 dni:
- 2x dziennie cytrynian bizmutu 400 mg,
- 4x dziennie tetracyklina 0,5 g,
- 3x dziennie metronidazol 0,5 g,
- 2x dziennie IPP w dawce standardowej.
tego schematu można użyć do leczenia także pierwszego rzutu, jednak problem stanowi słaba dostępność związków bizmutu – jednak lekarze wskazują, że można je zastąpić amoksycyliną.
Występuje także schemat leczenia drugiego wyboru, w którym stosuje się terapię potrójną, która wykorzystuje lewofloksacynę. Wówczas przyjmuje się przez 10 dni:
- 2x dziennie lewoflokasycynę 0,25 mg,
- 2x dziennie amoksycylinę 1,0 g,
- 2x dziennie IPP w standardowej dawce.
W przypadku, gdy podjęto dwie nieudane próby leczenia eradykacyjnego Helicobacter pylori, należy podjąć badanie laboratoryjne wrażliwości tej bakterii na wybrane antybiotyki.
Weryfikacja skuteczności leczenia Helicobacter pylori
U większości osób nie ma potrzeby sprawdzania, czy doszło do wyleczenia zakażenia Helicobacter pylori. Pozytywna opinia o leczeniu zwykle opiera się na obserwacji poprawy klinicznej stanu pacjenta. Wyjątkiem są osoby, które przebyły krwawienie z wrzodów – u nich kontrola endoskopowa, a także dokładna ocena eradykacji H. pylori jest niezbędna.
W przypadku braku wykonania gastroskopii z pobraniem wycinka do testu, dobrym sposobem jest nieinwazyjny test oddechowy na obecność Helicobacter pylori – wykonuje się go ok. 4-6 tygodni po zakończeniu leczenia. Można również wykonać badanie z kału na obecności antygenu H. pylori. Nie poleca się wykonywania testów serologicznych, gdyż nie są one skuteczne w ocenie leczenia przeciwbakteryjnego.
Błędy diagnostyczne zakażenia i leczenia Helicobacter pylori
- Ocena stanu zakażenia jedynie testem serologicznym (z krwi), który nie jest w tym przypadku miarodajny.
- Pobranie fragmentu błony śluzowej żołądka do badań w trakcie leczenia inhibitorami pompy protonowej (IPP mogą zaburzać wynik).
- Leczenie antybiotykami, na które bakteria jest oporna (w Polsce dotyczy to głównie klarytromycyny).
- Zbyt małe dawki lub/i zbyt krótki czas antybiotykoterapii.
- Ocena skuteczności leczenia za pomocą testu serologicznego.
Uwaga! Artykuł nie jest poradą medyczną - nie zastąpi kontaktu z lekarzem, a serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny.
Bibliografia
- Łaszewicz W. (kierownik projektu): Wyniki badań nad zakażeniem Helicobacter pylori. Trans Humana, Wydawnictwo Uniwersyteckie, Białystok 2004.
- Dzieniszewski J., Jarosz M. i Grupa Robocza PTG: Postępowanie w zakażeniu Helicobacter pylori (rok 2004). Wytyczne opracowane przez Grupę Roboczą Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii. Gastroenterol. Pol., 2004; 11: 41–48.
