Jak przebiega zakażenie Helicobacter pylori?
Zakażenie tą bakterią w większości przypadków ma charakter bezobjawowy – dotyczy to sytuacji, gdy bakteria jest nieaktywna. Szacuje się, że do jej aktywacji, a więc i objawów, dochodzi u 20-30% nosicieli, a wówczas widoczne są objawy charakterystyczne dla niestrawności, refluksu czy choroby wrzodowej. Okazuje się, że właśnie H. pylori może być jedną z przyczyn zapalenia błony śluzowej żołądka, co ma daleko idące konsekwencje, np. rozwój choroby wrzodowej żołądka i/lub dwunastnicy czy też raka żołądka. Bakteria może ponadto powodować niedokrwistość z niedoboru żelaza.
Jeżeli infekcja jest objawowa oraz potwierdzona klinicznie, konieczne jest leczenie zakażenia antybiotykami w połączeniu z lekami obniżającymi kwasowość soków żołądkowych (zwykle są to inhibitory pompy protonowej – IPP). Duży problem stanowi jednak coraz większa oporność bakterii na wiele antybiotyków, które dotąd stosowano w terapii. Innym problemem są skutki uboczne w postaci biegunki czy zaburzeń smaku. Z tego powodu naukowcy poszukują nowych metod zmniejszania objawów zakażenia Helicobacter pylori, a jedną z nich możemy stosować na co dzień, z wykorzystaniem naturalnych substancji obecnych w diecie. Należy jednak pamiętać, że dieta nie zastąpi leczenia farmakologicznego zaleconego przez lekarza – może jedynie je wspomagać.
Jaka żywność sprzyja Helicobacter pylori, a jaka chroni nas przed nią?
Niektóre badania sugerują, że produkty solone, konserwowe, wędzone, a także mięsne mogą zwiększać ryzyko infekcji. Z drugiej strony w innych badaniach nie udowodniono, że występuje związek między jedzeniem produktów konserwowych a zakażeniem. Dostępne są również dane, które potwierdzają jednoznacznie, że palenie papierosów zwiększa ryzyko infekcji H. pylori, z kolei alkohol nie wywiera istotnego wpływu. Dowiedziono ponadto, że jedzenie dużych ilości warzyw i owoców może nas uchronić przed zakażeniem lub zminimalizować jego skutki.
Jaką stosować dietę w Helicobacter pylori?
Okazuje się, że niektóre produkty żywnościowe – a konkretniej składniki w nich zawarte – mają działanie bakteriobójcze i bakteriostatyczne w kierunku Helicobacter pylori. Potwierdzono to zarówno w badaniach w warunkach laboratoryjnych, jak i na ludziach oraz zwierzętach. Składniki, o których mowa, to głównie olejki eteryczne, polifenole, laktoferyna oraz izotiocyjaniany. Badania pokazują, że niektóre z nich mają zdolność np. hamowania aktywności enzymu, dzięki któremu bakteria jest w stanie przeżyć w kwaśnym środowisku żołądka (ureaza). Inne ze składników z kolei, mogą znacznie utrudniać przyczepność bakterii do błony śluzowej żołądka. Ponadto niektóre składniki działają na bakterię poprzez wysoką osmolarność. Bez wątpienia warto zatem wprowadzić do codziennego jadłospisu produkty, które nie sprzyjają przetrwaniu bakterii H. pylori. Zaliczają się do nich produkty wypisane w poniższej tabeli.
Żywność zalecana w profilaktyce i leczeniu Helicobacter pylori:
- Owoce jagodowe (truskawki, maliny, jeżyny, borówka amerykańska, jogody, żyrawina). Produkty te są bogate w polifenole – a te wykazują silną bakteriostatyczność wobec szczepów Helicobacter pylori – nawet tych, które są oporne na klarytromycynę (jeden z najważniejszych antybiotyków stosowanych do zwalczania Helicobacter pylori – na który jednak w Polsce powstała duża oporność bakterii); okazuje się, że regularne picie soku żurawinowego może doprowadzić do zahamowania rozwoju Helicobacter pylori (picie 250 ml soku dziennie przez okres co najmniej 35 dni).
- Warzywa kapustne (kapusta, kalafior, brukselka, rzepa, brokuły, kalarepa). Produkty te zawierają m.in. izotiocyjaniany, które wykazują właściwości przeciwnowotworowe. Stwierdzono, że osoby o wyższym stężeniu tych substancji w moczu, mają niższe ryzyko raka żołądka, co jest związane m.in. z bakteriobójczym działaniem izotiocyjanianów wobec Helicobacter pylori. Dowiedziono także, że jedzenie ok. 70 g kiełków brokuła każdego dnia przez osoby, które mają aktywną infekcję Helicobacter pylori, znacząco osłabia kolonizację tej bakterii.
- Mleko i przetwory mleczne (jogurty, kefiry). Mleko oraz jogurty i kefiry zawierają laktoferynę – to białko, które działa antybakteryjnie.
- Miód. Zauważono, że miody działają bakteriostatycznie wobec Helicobacter pylori oraz dodatkowo hamują aktywność enzymu, który sprzyja tej bakterii, czyli ureazy. W jednym z badań wykazano ponadto, że osoby spożywające miód min. raz w tygodniu, rzadziej dotyka zakażenie Helicobacter pylori.
- Zielona herbata. Zielona herbata wykazuje właściwości hamujące działanie ureazy, ponieważ zawiera katechiny. Zaleca się picie herbaty zielonej min. raz w tygodniu.
- Zioła oraz przyprawy (bazylia, anyż, kminek, cząber, kolendra, cynamon, mięta, szałwia, lebiodka, majeranek, oregano, rozmaryn, kardamon, imbir, czosnek). Wymienione produkty zawierają olejki eteryczne, które mają silnie hamujące działanie wobec rozwoju Helicobacter pylori.
Bibliografia
- Bartnik W., Celińska-Cedro D., DzieniszewskiJ. i wsp.: Wytyczne Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące diagnostyki i leczenia zakażenia Helicobacter pylori . Gastroenterol Klin. 2014, 6(2): 41–49.
- Yanaka A., Fahey J.W., Fukumoto A. et al. Dietary sulforaphane-rich broccoli sprouts reduce colonization and attenuate gastritis in Helicobacter pylori-infected mice and humans. Cancer Prev Res (Phila). 2009, 2: 353-360.
- Boyanova L., Iliewa J., Gergova G. et al.: Honey and green/black tea consumption may reduce the risk of Helicobacter pylori infection. Diagn Microbiol Infect Dis. 2015; 82: 85-86.
- Tomas M., Pietrzak W., Nowak R.: Substancje pochodzenia naturalnego w walce z zakażeniami . Post Fitoter. 2012, 1: 22-27.
