Drożdże – czy warto je pić? Właściwości zdrowotne i zastosowanie drożdży

Drożdże mają nie tylko kulinarne zastosowanie

Drożdże to popularny składnik w kuchni (są niezbędne do produkcji chleba, piwa czy wina), jednak nie każdy wie, jak cenny pod względem zdrowotnym – a to wszystko dzięki szczególnie wysokiej zawartości witamin z grupy B. Dzięki temu spożywanie drożdży może mieć fantastyczny wpływ na kondycję włosów, skóry i paznokci, a także układu nerwowego. W celach zdrowotnych, poza wypiekami, warto spożywać inne rodzaje drożdży, niż standardowe – świeże czy suszone. W niniejszym artykule podpowiemy, w jakiej formie drożdże będą najskuteczniejsze, kto może je spożywać, a dla kogo są przeciwwskazane. Pokażemy także praktyczne przepisy na napój z drożdży do picia, maseczkę na twarz i włosy.

Drożdże – jakie są rodzaje?

Drożdże pod względem biologicznym to jednokomórkowe grzyby, które należą do rodziny drożdżakowatych. Ich nazwę łacińską tłumaczy się jako „grzyby cukrowe” – nie bez powodu, ponieważ drożdże rozwijają się na podłożach, w których występują cukry proste. W takiej kombinacji odpowiadają m.in. za fermentację alkoholu przebiegającą zwykle w warunkach bez tlenu. Drożdże rozmnażają się poprzez pączkowanie – w tym procesie jądro komórki rodzicielskiej drożdży zostaje podzielone na dwa mniejsze. Jedno z powstałych jąder zaczyna przemieszczać się do nowego pączka.

Istnieje wiele gatunków drożdży, ale dobrze znamy jak na razie około 30 z nich. Najczęściej rozróżnia się drożdże ze względu na ich zastosowanie. I tak kolejno można wymienić:

• drożdże odżywcze,
• drożdże probiotyczne,
• drożdże kefirowe,
• drożdże piekarskie,
• drożdże piwne,
• drożdże winne,
• drożdże gorzelnicze.

Występują także drożdże dzikie i są one uznawane raczej za szkodliwe, ponieważ mogą powodować wady w produktach spożywczych. Nie mniej jednak czasami dodaje się je do produkcji niektórych piw.

Drożdże – właściwości i wartości odżywcze

Drożdże, jak już wspomnieliśmy, są pełne witamin z grupy B – zwłaszcza witaminy B1, B2, B3, B5, B6, a także kwasu foliowego i biotyny (które również zaliczają się do witamin z grupy B). Zawierają także witaminę E. Poza tymi składnikami, drożdże są bogate w minerały, a szczególnie: cynk, fosfor, żelazo, selen, sód, jod, chrom, potas i magnez. W drożdżach znajdziemy ponadto cenne dla zdrowia antyoksydanty, takie jak glutanion i selenometioninę oraz korzystne dla układu krwionośnego beta-glutany.

Niestety świeże drożdże nie są przeznaczone do bezpośredniego spożycia, dopiero po uprzednim podgrzaniu, a w wypiekach stosuje się ich niewiele, więc w takiej formie nie stanowią znaczącego źródła składników odżywczych. Podobnie sytuacja plasuje się w przypadku drożdży suszonych – one również są pozbawione wielu cennych składników. Nie mniej jednak, jeśli bierzemy pod uwagę drożdże piekarskie, w 100 g (przed podgrzaniem/obróbką) znajdziemy: ok. 11,3 g białka, 14,5 g węglowodanów, 0,26 g kwasów tłuszczowych nasyconych, 0,34 g jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, 0,99 g wielonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz 7,4 g błonnika.

Drożdże w tabletkach – cenne właściwości

Drożdże możemy kupić także w postaci tabletek. Często wzbogacane są one różnymi ziołami, np. pokrzywą, arcydzięglem czy pokrzywą. Drożdże zastosowane w tabletkach uzyskiwane są jako produkt uboczny przy produkcji piwa – zostają przy tym oczyszczone, a także usuwa się charakterystyczną gorycz. Podczas takiej obróbki obniża się w nich zawartość kwasów nukleinowych, które w nadmiarze nie są dla nas zdrowe (mogą np. prowadzić do skazy moczanowej). Tabletki drożdżowe zawierają ponadto skoncentrowaną dawkę drożdży, a więc składników odżywczych jest w nich sporo – warto więc po nie sięgnąć, jeżeli chcemy stosować drożdże wewnętrznie. Takie pastylki polecane są zwłaszcza do łagodzenia migren, do wspomagania leczenia chorób układu krążenia, a także do naturalnego wzmacniania odporności organizmu. Są ponadto sojusznikiem w walce ze stresem i nerwami oraz przy zaburzeniach snu (zwłaszcza przy bezsenności). Poprawiają koncentrację, a także utrzymują równowagę bakteryjną w organizmie. Co ciekawe, drożdże mogą zwiększyć wydolność fizyczną, a więc warto je stosować w okresach większego wyczerpania – zarówno psychicznego, jak i fizycznego (np. w sytuacji przepracowania).

Tabletki drożdżowe sprawiają, że włosy stają się mocniejsze, bardziej lśniące i mniej łamliwe. Podobnie paznokcie – odzyskają piękny koloryt i będą mocniejsze. Drożdże regulują również poziom sebum w cerze, dzięki czemu mogą leczyć trądzik i wzmacniać skórę. Z tych względów drożdże często stanowią jeden z podstawowych składników suplementów na włosy, skórę i paznokcie.

Drożdże – zastosowanie zewnętrzne

Powyższe funkcje będą również spełniać drożdże świeże, ale jak już wspomnieliśmy wyżej, nieco słabiej, ponieważ muszą być poddane obróbce przed spożyciem. Chyba że stosujemy drożdże zewnętrznie – wówczas świeże drożdże będą doskonałym źródłem cennych składników, poprawiających m.in. stan cery (szczególnie trądzikowej) oraz włosów i paznokci. Z tego względu drożdże poleca się nie tylko pić, ale i przygotowywać z nich różne maseczki na wypryski, zmiany zapalne, skórę głowy i włosy.

Picie drożdży? Przed tym należy je zabić!

W aspekcie picia drożdży, warto pamiętać, że przed tym należy je zabić – inaczej takie stosowanie drożdży może odbić się bardzo negatywnie na naszym zdrowiu. Nadal wiele osób wierzy, że drożdże zalewane mlekiem lub wodą z cukrem da nam cudowny, leczniczy napój – niestety ma to niewiele wspólnego z prawdą. Dlaczego? Drożdże zaczynają w takim przypadku fermentować dopiero w naszym przewodzie pokarmowym i jeżeli nie zostaną tam dobrze strawione – na co jest duża szansa – spowodują bardzo przykre dolegliwości jelitowe oraz żołądkowe. Ponadto „żywe” komórki drożdży pozbawiają organizm witamin z grupy B, zwłaszcza biotyny i witaminy B1. Jeżeli zatem chcemy uniknąć takiej sytuacji, drożdże należy zabić przed wypiciem. W jaki sposób? Wystarczy zalać je wrzątkiem i odczekać, aż napój ostygnie.

Jak pić drożdże? Wskazówki i przepis

Jak wyżej wspomnieliśmy, drożdże trzeba przede wszystkim zalać wrzątkiem – ale możemy taką miksturę nieco urozmaicić, aby poprawić jej smak. Możemy ją pić codziennie przez np. miesiąc, aby efekty kuracji były najlepsze. Po miesiącu warto zrobić przerwę od picia drożdży na około miesiąc.

Aby poprawić smak napoju drożdżowego, po lekkim przestygnięciu warto dodać do niego miód, cukier albo mleko. Pamiętajcie jednak, że cukier może zmniejszyć zawartość składników aktywnych w mieszance, więc lepiej wybrać mleko albo miód.

A jakie zastosować proporcje? Zobaczcie poniżej przykładowy przepis na napój drożdżowy:

• 1/6 kostki drożdży rozpuszczamy w szklance (250 ml) wrzątku.
• Szklankę przykrywamy spodkiem i odstawiamy do wystygnięcia.
• Gdy jest letni, dodajemy 50 ml mleka lub łyżkę miodu, dla poprawy smaku (opcjonalnie).
• Napój możemy wypić letni lub dopiero po ostygnięciu.

Przeciwwskazania i środki ostrożności przy spożywaniu drożdży

Najbezpieczniej jest spożywać drożdże albo po zalaniu wrzątkiem, albo w postaci tabletek. Ewentualnie można dodawać do potraw drożdże nieaktywne.

Drożdży nie wolno spożywać podczas przyjmowania niektórych leków, np. antydepresyjnych inhibitorów MAO. Nie są również wskazane przy przyjmowaniu przeciwbólowej mepedryny oraz niektórych leków przepisywanych w leczeniu cukrzycy.

Drożdże nie powinny być spożywane przez osoby, które zmagają się ze stanami zapalnymi jelit (np. przy chorobie Leśniowskiego-Crohna albo wrzodziejącym zapaleniu jelit), problemami natury autoimmunologicznej, nawracającymi infekcjami drożdżakowymi (spowodowanymi przez drożdżaki Candida albicans), dną moczanową – nazywaną też podagrą lub artretyzmem (ze względu na zawartość związków purynowych). Ponadto na spożywanie drożdży powinny uważać kobiety w ciąży – nie ma co prawda dowodów na to, że działają niekorzystnie na płód, ale jedynie dlatego, że nie przeprowadzano jak dotąd takich badań. Warto więc dmuchać na zimne lub skonsultować decyzję o piciu drożdży (lub przyjmowaniu w tabletach) z lekarzem, jeżeli jesteśmy w ciąży lub karmimy piersią.

Picie drożdży a drożdżyca

Niestety długotrwałe picie drożdży, bez zachowania przerw, może powodować skutki uboczne – m.in. doprowadzić do rozwoju drożdżycy. Dzieje się tak jednak tylko w przypadku, jeżeli spożywany napój jest źle przyrządzony – a konkretnie, drożdże przed wypicie nie są sparzone. To konieczne, aby surowe grzyby nie powodowały rozwoju niekorzystnej mikroflory jelitowej, co z kolei prowadzi do wielu dolegliwości. Drożdżyca może też wystąpić u osób, które stosują kurację dłużej niż 40 dni pod rząd, bez żadnej przerwy.

Drożdże na włosy – przepisy i efekty

Zarówno picie drożdży, jak i stosowanie maseczek drożdżowych, zwykle ma na celu poprawę stanu włosów. Picie drożdży sprawia, że włosy rzeczywiście stają się lśniące, mocne i sprężyste, a taka kuracja może ponadto zapobiegać przetłuszczaniu się skóry głowy. Drożdże znane są również jako skuteczny środek w walce z wypadaniem włosów, ponieważ przeciwdziałają przedwczesnemu starzeniu się pasm i stymulują włosy do wzrostu. Podobnie działa stosowanie drożdży od zewnątrz – w postaci maseczki. Taki domowy kosmetyk na włosy można wykonać bardzo szybko i niedrogo. Aby uzyskać najlepsze efekty, maseczkę należy stosować minimum raz w tygodniu.

Przepisy na domową maseczkę drożdżową na włosy

1. Przepis klasyczny:

• rozcieramy widelcem świeże drożdże (kostkę),
• do miseczki z drożdżami dodajemy 3 łyżki mleka oraz 2 łyżki wybranego olejku (lnianego, rycynowego, z czarnuszki lub innego),
• całość dokładnie mieszamy i przekładamy do pudełeczka z zakrętką.

Mieszankę nakładamy na suche włosy i pozostawiamy na godzinę. Następnie maseczkę spłukujemy letnią wodą i myjemy włosy szamponem.

2. Przepis dla leniwych

Jest także jeszcze jeden sposób na stosowanie drożdży na włosach – nie trzeba robić osobnej maseczki, tylko dodać przetarte drożdże do ulubionej maseczki do włosów. Dzięki temu maska zadziała lepiej – drożdże będą stanowić w tym przypadku pewnego rodzaju booster.

3. Przepis na maseczkę drożdżową z siemieniem lnianym

Poza powyższymi pomysłami na maseczkę drożdżową, możesz zastosować kombinację z siemieniem lnianym. Do połowy kostki przetartych, świeżych drożdży, 3 łyżki siemienia lnianego, szklankę letniej wody, łyżkę miodu oraz łyżkę wybranego oleju do włosów. Mieszankę przyrządzamy następująco:

• zagotuj wodę i dodaj siemię lniane, a następnie całość zagotuj do momentu, aż uzyskasz konsystencje kisielu,
• roztwór odcedź przez sitko,
• następnie dodaj pozostałe składniki i dokładnie wymieszaj – aż do rozpuszczenia.

Taką maseczkę nakładamy na mokre włosy i pozostawiamy na godzinę – po czym dokładnie płuczemy i myjemy szamponem.

4. Przepis na maseczkę drożdżową z mlekiem:

• do garnka wlej 5 łyżek mleka i lekko zagotuj, aby było ciepłe (ale nie gorące!),
• w mleku rozpuść następnie ½ kostki świeżych drożdży,
• dodaj ulubiony olej do włosów lub oliwę z oliwek.

Mieszankę nakładaj na lekko wilgotne włosy i pozostaw na ok. 30 minut, po czym spłucz i umyj włosy szamponem. Taką maseczkę możesz nakładać także na twarz – wystarczy, że dodasz odrobinę soku z cytryny (dzięki temu maseczka zyska działanie usuwające przebarwienia cery).

Drożdże na twarz – przepisy i efekty

Drożdże są bardzo skuteczne w pielęgnacji cery – zwłaszcza tłustej lub trądzikowej. Z tego względu maseczki z drożdży na twarz stosowały już nasze babcie! To bardzo tanie i świetne rozwiązanie na problemy z cerą. Maseczka łagodzi podrażnienia i stany zapalne powodowane przez trądzik. Ma również właściwości zmiękczające skórę oraz osuszające – usuwające nadmiar sebum. Maseczka z drożdży doskonale oczyszcza naszą cerę z różnych zanieczyszczeń, a także wygładza ją. Można ją stosować np. raz w tygodniu – wówczas efekty zobaczymy szybko. A jak przyrządzić maseczkę z drożdży, aby była skuteczna? Zobaczcie poniżej.

Przepis na maseczkę drożdżową na twarz

Do przygotowania maseczki z drożdży na trądzik, potrzebujemy ok. ¼ kostki świeżych drożdży oraz 1 łyżkę ciepłego (ale nie gorącego!) mleka. Składniki dokładnie mieszamy (najlepiej rozgniatać drożdże widelcem) i nakładamy na twarz na ok. 20 minut, po czym zmylamy letnią wodą. Do maseczki można również dodać extra-składniki, które dadzą nam jeszcze lepsze efekty – np. oliwę z oliwek, jeśli cera jest przesuszona, albo sok z połowy cytryny – jeżeli chcemy pozbyć się przebarwień.

Bibliografia

• B. Muszyńska, M. Malec, K. Sułkowska-Ziaja, Właściwości lecznicze i kosmetologiczne drożdży piekarniczych, „Postępy fitoterapii” 1/2013.
• K. Jarosz, Piekarzu, czy wiesz, że…, „Przegląd Piekarski i Cukierniczy” 2017.