Depresja czy Hashimoto? Objawy często są podobne...

Choroba Hashimoto zaburza pracę całego organizmu

Początkowo choroba Hashimoto może nie dawać żadnych objawów, ale z czasem chory zauważa wiele nieprawidłowości w całym organizmie – ten zaczyna bowiem pracować na zwolnionych obrotach. Zapalenie tarczycy może bowiem spotęgować wiele czynników środowiskowych, np. infekcje, leki czy zanieczyszczenia powietrza. Choroba zaczyna wówczas dawać się we znaki, powodując m.in.

• niewyjaśnione przyrosty masy ciała – lub nagłą utratę wagi,

• ciągłe zmęczenie,

• napady lęku i ataki paniki,

• wyższy poziom cholesterolu,

• reaktywną hipoglikemię,

• problemy z pamięcią i koncentracją,

• wypadanie włosów,

• przyspieszenie pulsu,

• trudności w schudnięciu,

• niepłodność,

• manię,

• depresję.

To tylko niektóre z możliwych objawów choroby. W niniejszym artykule skupimy się na aspekcie psychicznym, gdyż ten często jest pomijany przez chorych, a nawet lekarzy, bądź przez poszczególne objawy psychiczne, wyklucza się błędnie chorobę Hashimoto, na rzecz zdiagnozowania np. depresji.

Jakie są psychiczne objawy Hashimoto?

Hashimoto ma swój początek w 1912 roku – wtedy to opisał ją w Japonii dr Hakaru Hashimoto. Do dziś jednak naukowcom nie udało się dokładnie zbadać patogenezy, jednak nowe badania wskazują, że Hashimoto może ściśle wiązać się z psychiką. Bardzo często bowiem wraz z chorobami tarczycy, współwystępują zaburzenia nastroju. Ponadto osoby doświadczającego ciągłego stresu chorują – według statystyk – o wiele częściej. Stan emocjonalny dodatkowo może zminimalizować, bądź spotęgować rozwój tej choroby. Jakie są objawy psychiczne Hashimoto? To m.in.:

• nadmierna senność (także w ciągu dnia oraz niewysypianie się po nocy),

• uczucie ciągłego zmęczenia,

• częste zawroty głowy,

• problemy z pamięcią,

• problemy ze skupieniem uwagi,

• wyraźnie obniżony nastrój – skłonności do stanów depresyjnych,

• uczucie duszności,

• poczucie lęku,

• doznawanie ataków paniki,

• obniżona samoocena.

Powyższe objawy są charakterystyczne nie tylko dla Hashimoto, ale i depresji lub choroby dwubiegunowej (gdzie występuje mania lub hipomania na przemian z depresją). Stąd też często lekarze odsyłają pacjenta z kwitkiem do psychoterapeuty, podejrzewając stricte podłoże psychiczne, a nie zaburzenia czynności tarczycy.

Objawy depresji w Hashimoto – kogo dotyczą najczęściej?

Objawy Hashimoto zwykle pojawiają się ok. 40-60. roku życia. Co ciekawe, o wiele bardziej narażone są kobiety – nawet 8-krotnie w stosunku do mężczyzn. Ponadto na Hashimoto są szczególnie narażone kobiety, które cierpią na depresję atypową, ciężką bądź lekooporną w okresie ciąży, po porodzie lub w okresie menopauzalnym. Jakie objawy psychiczne najczęściej im towarzyszą? W gabinecie psychoterapety zwykle mówią o braku chęci do życia i do działania, o nienawiści do siebie i swojego ciała, o lęku przed wychodzeniem do ludzi, o poczuciu osamotnienia, o poczuciu bycia niepotrzebnym, o problemach ze wstaniem rano z łóżka.

Jakie jest kliniczne wyjaśnienie tej sytuacji? Badania wskazują, że autoimmunologiczne zapalenie tarczycy – czyli choroba Hashimoto – może powodować niewydolność gruczołu tarczowego. To natomiast jest ważnym czynnikiem ryzyka rozwoju depresji, która jest oporna na typowe leczenie. Zaburzenia depresyjne w przebiegu Hashimoto mogą mieć też związek z tym, że występuje zmniejszony mózgowy przepływ krwi, a potencjalną tego przyczyną jest zapalenie naczyń krwionośnych w mózgu.

Jakie są przyczyny rozwoju depresji w Hashimoto?

Kluczową rolę w neurobiologii zaburzeń depresyjnych odgrywają zaburzenia na osi podwzgórze-przysadka-tarczyca, a także nieprawidłowości w stężeniach serotoniny w mózgu. Hormony tarczycy oraz przeciwciała produkowane przez ten organ, działają szeroko na układ nerwowy, np. wpływają na regulowanie funkcji neuroprzekaźników czy występowanie stanu zapalnego w mózgu. Hormony tarczycy wpływają ponadto bardzo mocno na czynności mózgu, więc gdy ich poziom jest zaburzony, może powodować to zaburzenia w obrębie mózgu.

Choroba Hashimoto, jak sugerują badania, przyczyna się m.in. do tworzenia stanu zapalnego w mózgu. Przeciwciała anty-TPO przyłączają się wówczas do astrocytów w mózgu, powodując jednocześnie ich uszkodzenia i degenerację. W wyniku tego może dojść do objawów takich, jak problemy z pamięcią, koncentracją czy rozwoju depresji.

Inną przyczyną rozwoju depresji w przebiegu Hashimoto jest fakt, że hormony tarczycy mają istotny wpływ na ilość serotoniny, jaka jest produkowana w organizmie. Jeżeli hormonów tych jest zbyt mało, synteza serotoniny (tzw. hormonu szczęścia) jest spowolniona. A warto wiedzieć przy tym, że serotonina to jeden z najważniejszych neuroprzekaźników w mózgu, który odpowiada m.in. za zasypianie, poczucie nastroju, libido czy apetyt. Zbyt mały poziom serotoniny skutkuje rozwojem depresji, uczuciem smutku, brakiem odczuwania radości, trudnościami w zasypianiu, pogorszeniem koncentracji, uczuciem zmęczenia – to objawy typowe dla zaburzeń depresyjnych.

Hashimoto może też doprowadzić do niedoboru innych neuroprzekaźników, dzięki którym odczuwamy emocje.

Ryzyko wystąpienia depresji i innych zaburzeń psychicznych w przebiegu Hashimoto

Obecnie mamy dostęp do wielu badań, które wskazują ścisły związek pomiędzy rozwojem depresji oraz zaburzeń na tle lękowym wraz z chorobą Hashimoto. Osoby z niedoczynnością tarczycy mają np. o wiele większe ryzyko rozwoju chorób psychicznych, niezależnie od tego, jakiej są płci czy w jakim są wieku (np. prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń lękowych u osób z niedoczynnością tarczycy jest ponad 2-krotnie wyższe, niż u zdrowych osób). Naukowcy wskazują ponadto, że przynajmniej część zaburzeń psychicznych może mieć podłoże autoimmunologiczne.

Osoby z Hashimoto i innymi zaburzeniami tarczycy mogą odczuwać uogólnione pobudzenie lub skrajny niepokój. A ponieważ niektóre objawy np. niedoczynności tarczycy obejmują podwyższone ciśnienie krwi i uczucie nocnej tachykardii, sugeruje się, że stan ten ułatwia rozwój uogólnionego zaburzenia lękowego.

Wiele badań sugeruje, że pacjenci z Hashimoto są w grupie ryzyka wystąpienia takich zaburzeń (poza zaburzeniami lękowymi), jak:

• zaburzenia depresyjne,

• zaburzenia ze spektrum ChAD (choroba afektywna dwubiegunowa),

• zaburzenia snu.

Z tego powodu osoby, które cierpią na autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, powinny okresowo być poddawane przesiewowej ocenie stanu psychicznego, aby szybko wychwycić ewentualne współistniejące zaburzenia psychiczne – i jeśli takie zostaną zdiagnozowane, należy podjąć odpowiednie leczenie.

Hashimoto przykryte objawami psychicznymi

Doświadczenie kliniczne niestety pokazuje, że osoby chore na Hashimoto bardzo często trafiają do psychoterapeuty, świadomi objawów psychicznych, natomiast nie wiedząc, że cierpią na chorobę autoimmunologiczną, która być może jest bezpośrednią przyczyną objawów psychicznych. Z tego powodu bardzo istotne jest, aby lekarze – także psychoterapeuci – byli wyczuleni na taką możliwość.

Jak leczy się Hashimoto?

Hashimoto leczy się na różne sposoby, ale niestety jest to choroba przewlekła i leczenie polega na łagodzeniu objawów. Ponadto jeśli występują objawy psychiczne, te również należy leczyć, z tym że np. depresję czy zaburzenia lękowe w przebiegu tej choroby leczy się inaczej, niż standardowo, gdy nie występuje podłoże autoimmunologiczne. Ponieważ metabolizm tarczycy ma związek z układem serotoninowym w mózgu, psychoterapeuci zwykle zalecają selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny.

Zdarza się, że konieczne jest wykonanie tyreoidektomii, czyli operacyjnego usunięcia całej tarczycy. Takie leczenie stosuje się zwykle w leczeniu raka tarczycy bądź niezłośliwego wola.

Warto wiedzieć! W przypadku podejrzenia choroby Hashimoto zaleca się wykonanie takich badań, jak USG tarczycy, biopsja cienkoigłowa tarczycy, badanie histopatologiczne.

Bibliografia

• Broniarczyk-Czarniak M., Zaburzenia psychiczne współistniejące z chorobą Hashimoto — przegląd piśmiennictwa, JAMA Psychiatry,Klinika Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi JAMA Psychiatry.

• Pużyński S., Wciórka J. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Wydawnictwo Versalius, Kraków 2000.