Atopowe zapalenie skóry u dziecka a dieta (żywienie)

Atopowe zapalenie skóry a codzienna dieta

Atopowe zapalenie skóry to choroba, która pojawia się z roku na rok coraz częściej. W ciągu ostatnich 40 lat liczba zachorowań wzrosła nawet 3-krotnie! Szacuje się, że obecnie aż 20% dzieci jest dotkniętych AZS, nazywanym także egzemą atopową. Choroba ta głównie dotyka dzieci – wśród osób dorosłych atopowe zapalenie skóry ma zaledwie 1-3% populacji. Wśród czynników, które wpływają na pojawienie się i zaostrzenie choroby, znajdują się:

• czynniki genetyczne (to najpoważniejszy czynnik),
• czynniki środowiskowe (zanieczyszczenie powietrza, alergeny znajdujące się w powietrzu, roztocza, kurz),
• czynniki emocjonalne (dowiedziono, że stres może mieć działanie psychosomatyczne, w tym może powodować atopowe zapalenie skóry),
• czynniki pielęgnacyjne (np. alergizująco działają niektóre proszki do prania i kosmetyki do codziennej pielęgnacji),
• czynniki żywieniowe (codzienna dieta).

W niniejszym artykule skupimy się na ostatnim z czynników – podpowiemy, jaką dietę powinno mieć dziecko z atopowym zapaleniem skóry (czego powinno unikać, a co jest wskazane do spożywania). Wydaje się, że związek między higieną żywieniową a objawami atopowego skóry jest duży, ponieważ aż u 50-70% niemowląt występuje AZS o podłożu alergicznym.

Atopowe zapalenie skóry – dieta niemowląt

Jeśli występuje wysokie ryzyko atopii, ponieważ np. jeden z rodziców jest dotknięty alergią atopową (np. AZS, astmą alergiczną, alergicznym nieżytem nosa), można zastosować w przypadku niemowlęcia odpowiednie kroki. Lekarze zalecają:

• karmić naturalnie niemowlę co najmniej do 6 miesiąca życia,
• w przypadku braku wystarczającej ilości pokarmy lub decyzji matki o karmieniu sztucznym, należy wybierać hipoalergiczne mleko modyfikowane, które jest oznaczone symbolem HA,
• wprowadzać bardzo ostrożnie – jeden po drugim i w odpowiednich odstępach czasowych – produkty, które potencjalnie mogą być najbardziej uczulające,
• nie wprowadzać wcześniej niż w 9 miesiącu życia produktów zawierających gluten,
• nie wprowadzać wcześniej niż w 12 miesiącu życia produktów takich, jak: jaja, ryby, owoce egzotyczne, musztarda, seler, groszek zielony (a gdy już je zaczynamy wprowadzać, należy to robić pojedynczo i stopniowo, jeden po drugim w odpowiednich odstępach czasowych),
• nie wprowadzać wcześniej niż w 36 miesiącu życia produktów takich, jak orzechy, migdały, pistacje.

Jeżeli atopowe zapalenie skóry rozwinęło się już u niemowlęcia (wystąpiły objawy atopowego zapalenia skóry u dziecka), należy zastosować mieszankę mleczną, która zawiera hydrolizaty białka (np. Beblilon Pepti 1 albo Pregestimil).

Atopowe zapalenie skóry – dieta dzieci od 2. roku życia

Jeżeli atopowe zapalenie skóry dotyczy dzieci powyżej 2. roku życia, należy zadbać o to, aby wykluczyć niektóre pokarmy, ale jednocześnie zapewnić prawidłowo zbilansowaną dietę, zgodną z piramidą żywienia. Nie zaleca się nadmiernie wykluczać produktów z jadłospisu. Należy zadbać o równowagę flory jelitowej, poprzez regularne podawanie dziecku jogurtu naturalnego i mleka z probiotykami (np. Bebilon Pepti albo Hipp Plus).

Atopowe zapalenie skóry u dziecka a dieta matki karmiącej piersią

Jeśli kobieta w ciąży lub ojciec dziecka mają choroby alergiczne, istnieje duże ryzyko, że u dziecka również pojawią się zmiany atopowe. Można jednak zapobiec temu schorzeniu już na etapie karmienia piersią. Matka karmiąca powinna unikać spożywania:

• orzechów ziemnych,
• owoców oleistych,
• jajek, ryb i mleka (jeżeli występują skłonności do alergii; jeżeli nie występują, spożywanie ryb bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3 zapobiega rozwijaniu się atopii).

Zaleca się także spożywanie podczas każdego posiłku jogurtu naturalnego zawierającego żywe kultury bakterii, które dbają o właściwą równowagę mikroflory jelitowej – co znacznie obniża ryzyko wystąpienia AZS u niemowlęcia.

Dieta dziecka z atopowym zapaleniem skóry – wskazówki

1. Warto przedłużyć okres karmienia piersią do min. 6 miesiąca życia

Wiele badań naukowych dowodzi, że doskonałą ochroną dziecka przed alergiami jest naturalne karmienie piersią przez co najmniej 6 miesięcy. W przypadku pojawienia się AZS, poleca się także stosować hydrolizaty kazeiny lub kolagenu – to preparaty zalecane także w sytuacji, gdy występuje alergia na mleko krowie. Jeżeli karmienie piersią z różnych przyczyn nie jest prowadzone, w przypadku ryzyka atopii zaleca się zastosować hipoalergiczne mleko modyfikowane, zawierające probiotyki oraz hydrolizaty białka.

2. Warto opóźnić wprowadzanie nowych produktów spożywczych

Poza mlekiem, dziecko nie powinno spożywać żadnych innych produktów, zanim nie ukończy 6 miesiąca życia – takie są zalecenia w przypadku podwyższonego ryzyka atopowego zapalenia skóry lub gdy już choroba się rozwinie. Po 6 miesiącach można rozpocząć stopniowe rozszerzanie diety o nowe pokarmy. Istotne jest, aby każdy składnik wprowadzać pojedynczo i stopniowo, sprawdzając, czy nie powoduje uczulenia u dziecka. Pokarmy uznawane za najbardziej alergizujące powinny być wprowadzone jak najpóźniej.

3. Warto zachować zdrowy rozsądek w układaniu diety malucha

Wielu rodziców prezentuje wręcz irracjonalne podejście do żywienia swoich dzieci, wykluczając z ich diety różne grupy produktów, których eliminacja nie jest konieczna – a nawet może być szkodliwa, ponieważ zaburzamy tym sposobem harmonijny rozwój żywieniowy dziecka. Dlatego tak istotne jest zasięganie porad lekarskich – od pediatry czy dietetyka – którzy zadbają o to, aby zachować odpowiedni balans w wykluczaniu pokarmów.

4. Warto zachować szczególną ostrożność u kobiety ciężarnej z alergią

Zapobieganie atopowemu zapaleniu skóry odbywa się także w okresie prenatalnym. Jeżeli matka albo ojciec dziecka mają skłonności do alergii, już w trakcie ciąży, a później podczas karmienia piersią, można wdrożyć skuteczne działania profilaktyczne, dzięki którym AZS nie rozwinie się u niemowlaka. Ważne, aby kobieta podczas ciąży i karmienia piersią:

• unikała spożywania orzechów, jajek, mleka, ryb (jeżeli występuje alergia na te produkty),
• regularnie spożywała probiotyki, zwłaszcza takie, które zawierają szczep Lactobacillus rhamanous (w tym celu warto spożywać jogurty naturalne podczas każdego posiłku lub przynajmniej 3 raz dziennie).

Atopowe zapalenie skóry – stan badań naukowych

Atopowe zapalenie skóry to choroba, która dotyka coraz większą liczbę osób, zatem nic dziwnego, że naukowcy stale poszerzają wiedzę na temat AZS, aby lepiej leczyć i zapobiegać temu schorzeniu.

Badania dotyczą np. spożywaniu produktów zawierających kwasy tłuszczowe omega-3 przez kobiety ciężarne. W szwedzkich testach wykazano np., że spożywanie produktów bogatych w te kwasy w okresie prenatalnym, prowadzi do zwiększenia ochrony przeciwko alergiom wywoływanym przez ryby.

Inne badania dotyczą spożywania produktów na bazie probiotyków, ponieważ istnieje twierdzenie, że zniszczona flora jelitowa może wpływać na rozwinięcie się atopii. Takie twierdzenie wymaga jednak dalszych badań – na razie nie ma ich wystarczająco dużo, aby jednoznacznie osądzić o jego słuszności. Mimo to, istnieją już specjalne rodzaje mleka dla dzieci, zawierające prebiotyki oraz probiotyki, które to poleca się dzieciom z grupy ryzyka atopowego zapalenia skóry.

Jeśli chodzi o inne potrzebne badania, nie zostało np. do końca określone stanowisko w kwestii sposobu odżywiania się kobiet ciężarnych oraz podczas karmienia piersią, jeśli występuje zwiększone ryzyko alergii. Z jednej strony (w zdecydowanej większości) zaleca się takim kobietom unikanie alergenów, ale z drugiej istnieją np. badania na myszach (badanie przeprowadzone przez Verhasselta i innych), w których dowiedziono, że nie powinno się unikać kontaktów z alergenami, a nawet wprost przeciwnie – należy zwiększać ekspozycję na nie. Nie mniej jednak co do jednego wszyscy naukowcy i lekarze są zgodni: zaleca się karmienie piersią w ciągu pierwszych 6 miesięcy życia oraz opóźnianie wprowadzania pokarmów zawierających główne alergeny. Równolegle ze stosowaniem wskazówek żywieniowych, specjaliści zalecają zapewnić dziecku z AZS szczególne warunki otoczenia, w którym nie powinny znajdować się rośliny, ani zwierzęta oraz zabawki z lateksu. Zaleca się stosować pościel antyroztoczową, materacyk hipoalergiczny, meble pokryte farbami z atestami (też hipoalergiczne), bawełnianą odzież, hipoalergiczne środki do prania. Należy także regularnie pozbywać się kurzu z całego mieszkania.

Bibliografia

• Johnston GA et al. The use of dietary manipulation by parents of children with food allergy. Pediatr Allergy Immunol 2004; 15: 435-41.
• Kalliomaki M et al. Probiotics in primary prevention of atopic disease: a randomised placebocontrôlled Trial. Lancet 2001; 357: 1076-1079.