Zespół Aspergera a autyzm – charakterystyka
Zespół Aspergera i autyzm cechuje podobny zestaw objawów, o czym pisaliśmy w artykule „Zespół Aspergera – objawy, leczenie, przyczyny” oraz „Autyzm – przyczyny, rodzaje, objawy oraz terapia”. Oba zaburzenia charakteryzują się trudnościami w komunikacji i ogólnie zaburzeniami społecznymi. Z tego m.in. powodu zespół Aspergera należy do zaburzeń ze spektrum autyzmu – jest niejako jego łagodną formą. Podstawową różnicą między zespołem Aspergera a autyzmem jest fakt, że osoby z pierwszym z zaburzeń, nieco lepiej komunikują się z otoczeniem oraz nie mają opóźnień rozwojowych (dzieci z autyzmem mają opóźnienia rozwojowe, nierzadko jest to zaburzony rozwój mowy; w przypadku Aspergera takie sytuacje nie występują, dziecko rozwija się standardowo). Ponadto nierzadko osoby z Aspergerem wykazują się ponadprzeciętną inteligencją. Co więcej, Asperger może być zdiagnozowany nawet w dorosłości (chociaż najczęściej diagnozowany jest u dzieci w wieku 8-11 lat), natomiast autyzm jako taki zwykle rozpoznaje się u dzieci ok. 2-3 roku życia.
Zespół Aspergera a autyzm – objawy
U osób z zespołem aspergera często widoczny jest poniższy zestaw cech lub większość z nich:
- ciekawe zainteresowania – nieprzeciętne,
- trudności w kontaktach społecznych,
- brak zrozumienia społecznego,
- trudności w komunikacji i dialogu z innymi,
- nieprawidłowy akcent i intonacja,
- dość dobrze rozwinięta mowa,
- bogate słownictwo,
- zaburzenia uwagi i koncentracji,
- trudności w wyrażaniu emocji i panowania nad nimi,
- niezdarność i słaba koordynacja ruchowa,
- nadwrażliwość na hałas, dotyk, zapach.
W przypadku autyzmu, do objawów dochodzi opóźniony rozwój, zwłaszcza mowy. Małe dzieci z autyzmem często nie gaworzą, a gdy zaczynają mówić (dość późno), ich zdania są nielogiczne i słowa dobierane są bez sensu – całość wypowiadanych słów jest wówczas niezrozumiała. Dziecko z autyzmem np. myśli „ja”, ale mówi „ty”.
Zespół Aspergera i autyzm – diagnoza we wczesnych latach szkolnych
Dziecko z zespołem Aspergera w wieku szkolnym zaczyna dostrzegać, że komunikacja z rówieśnikami jest dla niego dużą trudnością. Porozumiewanie się z bliskimi osobami nie jest jednak już takim problemem (u dzieci z autyzmem komunikacja jest utrudniona zarówno z obcymi osobami, jak i z rodziną). Dzieci z Aspergerem zwykle nie podzielają zachowań innych dzieci w swoim wieku i wolą spędzać czas z dorosłymi – z którymi mogą porozmawiać na tematy ich interesujące. Nie lubią brać udziału w zabawach czy aktywnościach z rówieśnikami. Nauczyciele często dostrzegają też pewne odstępstwa od normy w zachowaniu takich dzieci, m.in. brak zrozumienia danej sytuacji (dziecko zachowuje się nieadekwatnie do sytuacji, często popełnia tzw. „gafy” w kontaktach z innymi) czy brak zrozumienia dla obowiązujących reguł, których należy przestrzegać. Dziecko z Aspergerem może nie radzić sobie z własnymi emocjami i przemyśleniami. Jego szeroka wiedza na tematy, które go interesują, jest niezwykła, ale w innych dziedzinach dziecko nie radzi sobie zbyt dobrze i ma problemy z nauką rzeczy mało dal niego ciekawych. Może ponadto unikać przebywania z rówieśnikami, chyba że może dominować w grupie i przydzielać zadania – wówczas jest chętne do pełnienia takiej roli. Gdy samo musi się podporządkować, woli nie brać udziału w zabawie.
W przypadku autyzmu, do powyższych objawów dochodzą większe problemy z nauką, z komunikacją z innymi, napady histerii bez powodu, opóźniony rozwój mowy i problemy z wypowiadaniem się, zaburzenia na poziomie semantycznym.
Zespół Aspergera i autyzm – diagnoza wczesnodziecięca
Jeszcze zanim dziecko pójdzie do szkoły, możemy niekiedy zauważyć objawy wskazujące na zespół Aspergera. To m.in. ADHD, problemy z akceptacją zmian, zaburzenia ruchowe, zaburzenia nastroju (zwłaszcza lęk, niepokój), zaburzenia odżywiania, zaburzona zdolność niewerbalnego uczenia się. Podobne objawy towarzyszą dzieciom autystycznym, jednak jak podkreślaliśmy już wcześniej, dochodzi tutaj także zaburzenie w rozwoju mowy. Dodatkowo autyzm możemy rozpoznać już na etapie niemowlęcym – takie dziecko np. sztywnieje, gdy bierzemy je na ręce, potrafi długo wpatrywać się w jeden punkt, nie reaguje na nagły hałas (nie wzdryga się), nie zwraca uwagi na to, że ktoś wszedł do pokoju, nie gaworzy.
Zespół Aspergera i autyzm – przyczyny
Jak na razie nie znamy stricte przyczyn występowania autyzmu czy zespołu Aspergera. Istnieją jednak pewne czynniki, które wiemy, że zwiększają ryzyko wystąpienia zaburzeń ze spektrum autyzmu (a więc także zespołu Aspergera). Z pewnością teoria, że szczepienia powodują autyzm jest fałszywa, o czym pisaliśmy w osobnym artykule. Jakie więc mogą być czynniki ryzyka, które będą wpływały na to, czy pojawi się autyzm lub zespół Aspergera? Wyjaśniamy poniżej.
Zespół Aspergera występuje częściej u dzieci, których rodzice mają zaburzenia ze spektrum autyzmu. Istnieje ponadto teoria, że zespół ten może wystąpić w wyniku ekspozycji na teratogeny w pierwszych 8 tygodniach ciąży. Podejrzewa się, że na pojawienie się zespołu Aspergera może mieć wpływ toksoplazmoza, urazy okołoporodowe, dziecięce porażenie mózgowe oraz uszkodzenia w ośrodkowym układzie nerwowym. W przypadku autyzmu dowiedziono, że występuje on częściej w rodzinach, w których są zaburzenia ze spektrum autyzmu (gdy zaburzenie tego typu mają rodzice; gdy pierwsze dziecko ma autyzm, ryzyko, że drugie również będzie miało to zaburzenie wynosi 20%, a trzecie – 32%). Udowodniono także, że za jego pojawienie może odpowiadać niedobór witamin w ciąży, zwłaszcza kwasu foliowego. Niektóre badania pokazują ponadto, że przyjmowanie przez matkę w ciąży leków przeciwdrgawkowych z kwasem walproinowym lub leków przeciwdepresyjnych, może zwiększać ryzyko autyzmu u płodu.
Zespół Aspergera i autyzm – różnice
Poniżej przedstawiamy w formie tabeli najważniejsze różnice między zespołem Aspergera a autyzmem. Są one nieznaczne, ale na tyle charakterystyczne, że specjalista będzie wiedział, z jakiego rodzaju zaburzeniem mamy do czynienia. Warto obserwować dziecko właśnie pod kątem poniżej przedstawionych symptomów, aby móc być lepiej przygotowanym do wywiadu z lekarzem, psychologiem lub pedagogiem.
Bibliografia
- A.Siwińska, Komunikacja osób z Zespołem Aspergera, „Forum Logopedy” 2014, nr 4.
- T. Attwood, Zespół Aspergera. Kompletny przewodnik, wyd. Harmonia Universalis.
- Bobkowicz-Lewartowska L., Autyzm dziecięcy. Zagadnienia diagnozy i terapii, Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków 2011.
- Winczura B. (red.), Autyzm. Na granicy zrozumienia, IMPULS, Kraków 2010.
- Waclaw W., Aldenrud U., Ilsted S., Dzieci z autyzmem i zespołem Aspergera. Praktyczne doświadczenia z codziennej pracy, „Śląsk” , Katowice 2000.
- Shore S., Za ścianą. Osobiste doświadczenia z autyzmem i Zespołem Aspergera, Krajowe Towarzystwo Autyzmu, Warszawa 2008.
