Wprowadzenie: jakie witaminy są najważniejsze w ciąży?
Zapotrzebowanie na niektóre witaminy i mikroelementy jest zwiększone u kobiet w ciąży. Prawidłowa dieta zgodna z piramidą żywienia, spełni co prawda w 100% zapotrzebowanie naszego organizmu, ale niestety podczas ciąży i w okresie laktacji, może ono nie było dostatecznie pokrywane. Ponadto wysokie stężenie progesteronu oraz inne zmiany zachodzące w organizmie kobiety ciężarnej, powodują, że ograniczone zostaje wchłanianie wielu składników diety. Z tych powodów zaleca się, aby kobiety już w okresie planowania ciąży i podczas jej trwania (a także po zakończeniu – podczas okresu laktacji), przyjmowały dodatkową suplementację diety, aby zapewnić zdrowie sobie oraz rozwijającemu się dziecku. A które składniki są kluczowe dla prawidłowego rozwoju i dotrzymania ciąży? To przede wszystkim kwas foliowy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, żelazo, jod oraz witamina D3. Poniżej pokrótce opiszemy zasadność suplementowania w ciąży każdego z wymienionych składników.
Przeczytaj także >> Dieta w ciąży <<
1. Kwas foliowy
Kwas foliowy to jeden z najważniejszych koenzymów metabolizmu kwasów nukleinowych. Odpowiada m.in. za procesy krwiotwórcze. W przypadku niedoboru tego składnika, istnieje ryzyko wystąpienia wad w ośrodkowym układzie nerwowym. Z tych względów kwas foliowy zaleca się przyjmować nie tylko w ciąży, ale także przed zapłodnieniem na okres minimum 6 tygodni. Niedobór kwasu foliowego może także negatywnie odbić się na zdrowiu samej ciężarnej, ponieważ istnieje ryzyko niedokrwistości megaloblastycznej (dotyczy to także kobiet w okresie karmienia piersią, gdzie również zwiększone jest zapotrzebowanie na kwas foliowy – a nawet wyższe niż w ciąży). Poza powyższymi skutkami, niedobór kwasu foliowego powoduje wady serca, wady zaporowe układu moczowego, zwiększa ryzyko poronienia oraz zakrzepicy. Z drugiej jednak strony, zbyt duże dawki kwasu foliowego podnoszą ryzyko uszkodzenia wczesnej ciąży.
Zalecana dawka kwasu foliowego w ciąży wynosi (według zaleceń) 0,4 mg na dobę we wczesnej ciąży do drugiego trymestru. U kobiet, które dostarczają w ciąży takiej dawki kwasu foliowego, zmniejsza się ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej aż o 72%. Co ważne, u kobiet, które wcześniej stosowały antykoncepcję hormonalną, zaleca się zwiększoną dawkę kwasu foliowego – na poziomie nawet 5 mg na dobę. Podobnie jest w przypadku kobiet, które przyjmują leki przeciwpadaczkowe, są otyłe, palą papierosy lub które mają zaburzone wchłanianie kwasu foliowego (np. z powodu hiperhomocysteinemii na skutek mutacji genu MTHFR).
2. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe – PUFA
Kwasy wielonienasycone tłuszczowe to substancje budulcowe m.in. błon fosfolipidowych, stanowiąc nawet 40% kwasów tłuszczowych, które są zawarte w fosfolipidach układu nerwowego, a także siatkówki oka. Ponadto wchodzą w skład błon synaptycznych i neurotransmiterów, osłonek mielinowych nerwów obwodowych oraz receptorowej części siatkówki. Z tych względów prawidłowa zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w diecie kobiety ciężarnej ma niebagatelny wpływ na rozwój siatkówki oka oraz komórek nerwowych. Wpływa również na percepcję wzrokową i zamianę wrażeń wzrokowych na impulsy nerwowe.
Dostarczenie tychże kwasów w odpowiednich dawkach wydłuża czas trwania ciąży i przyczynia się do wzrostu masy urodzeniowej, bez ryzyka makrosomii. Bezpośrednio wpływa zatem na zmniejszenie ryzyka porodu przedwczesnego. Kwasy omega-3 (które należą do kategorii kwasów wielonienasyconych) ponadto, istotnie zmniejszają ryzyko cukrzycy typu I, nadciśnienia oraz alergii w życiu dorosłym.
Lekarze są zgodni, że jednym z najważniejszych kwasów omega-3 w okresie ciąży jest kwas DHA. Znajdziemy go m.in. w rybach morskich i algach. Kwas ten ma szczególne znaczenie w rozwoju psychomotorycznym dziecka oraz poprawia jego ostrość widzenia. Obniża także ryzyko depresji poporodowej u matki.
Zalecaną dawką kwasu DHA w ciąży jest min. 600 mg na dobę, a w przypadku ryzyka porodu przedwczesnego zaleca się nawet 1000 mg na dobę. Suplementację zaleca się co najmniej od 20 tygodnia ciąży, gdy ośrodkowy układ nerwowy rozwija się najbardziej intensywnie. Co ważne, nie dowiedziono żadnych skutków ubocznych przyjmowania zwiększonej dawki kwasów DHA przez kobiety ciężarne. Ważne jest jednak, aby źródło pochodzenia kwasów DHA było wolne od zanieczyszczeń – niektóre ryby mogą być bowiem skażone metalami ciężkimi.
3. Żelazo
U kobiet ciężarnych często stwierdza się anemię, co powoduje obniżenie tolerancji na wysiłek, zwiększone uczucie zmęczenia, a także zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego. Anemia podczas okresu laktacji również jest groźna – może prowadzić do wystąpienia anemii również u dziecka oraz do ograniczenia jego rozwoju psychomotorycznego. Z tych względów zaleca się, aby kobiety ciężarne oraz planujące ciążę, przyjmowały doustną suplementację żelaza (za wyjątkiem pierwszych 8 tygodni ciąży). Suplementacja żelazem wpływa nie tylko na poprawę parametrów czerwonokrwinkowych, ale także na wzrost masy urodzeniowej, bez ryzyka wystąpienia makrosomii.
Zalecaną dawką żelaza u kobiet planujących ciążę jest min. 18 mg na dobę. Dawka ta jednak wzrasta do 26-27 mg wraz z rozwojem ciąży, a w okresie laktacji powinna być utrzymana na poziomie 20 mg na dobę. Jeżeli kobieta ciężarna cierpi na niedokrwistość, powinna po ukończeniu 8 tygodnia ciąży stosować suplementację żelazem w dawce od 30 mg na dobę, do nawet 60-120 mg (w zależności od stopnia niedokrwistości i zaleceń lekarza). Istotne jest, że na metabolizm żelaza wpływa obecność magnezy i witaminy B6, dlatego wraz z żelazem warto przyjmować także te składniki.
4. Jod
Podczas ciąży wzrasta zapotrzebowanie na jod. Jego obniżona podaż może wpływać na powstanie wola tarczycowego u kobiety ciężarnej oraz na wzrost ryzyka niedorozwoju umysłowego dziecka. Niedobór jodu powoduje zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym, niedosłuch oraz głuchotę noworodka. Istnieje także korelacja między niedoczynnością tarczycy u kobiety w ciąży, a niedoborem jodu. W takiej sytuacji istnieje większe ryzyko poronienia, porodu przedwczesnego, a także wystąpienia niedoczynności tarczycy u noworodka.
Zalecana dzienna dawka jodu dla kobiet planujących ciążę, ciężarnych oraz w okresie laktacji wynosi min. 200 mikrogramów.
5. Witamina D
Witamina D odpowiada za regulowanie wapnia i fosforu w osoczu, utrzymywanie gęstości kości, modulowanie funkcji układu odpornościowego, a także hamowanie zbytniej proliferacji oraz za funkcje układu krwiotwórczego. Dzięki takiemu działaniu witamina D zmniejsza m.in. ryzyko zachorowania na niektóre nowotwory, działa przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Niedobór witaminy D (a konkretniej D3), przyczynia się do zaburzeń w gospodarce mineralno-wapniowej i fosforowej, co ostatecznie prowadzi do takich schorzeń, jak osteoporoza. Dowiedziono także, że przyjmowanie witaminy D3 zmniejsza ryzyko pojawia się bakterii o nazwie bacterial vaginosis, która łączona jest z wieloma powikłaniami ciąży.
Zalecana dzienna dawka witaminy D3 u kobiet ciężarnych wynosi – według najnowszych zaleceń – 2000 IU na dobę. Najwyższą bezpieczną dawką dobową jest natomiast 10000 IU. Lekarze zalecaą ponadto suplementację witaminą D3 już w okresie planowania ciąży, a także po jej rozwiązaniu – w okresie karmienia piersią – w dawce min. 2000 IU na dobę.
6. Magnez
Magnez ma niebagatelne znaczenie w przewodnictwie nerwowo-mięśniowym oraz w regulowaniu gęstości mineralnej kości. Niedobory magnezu powodują zaburzenia w powyższych funkcjach, zwiększają ryzyko nadciśnienia oraz wystąpienia kurczliwości mięśni.
Dobowe zapotrzebowanie na magnez wynosi ok. 6 mg na każdy kilogram masy ciała, a w okresie ciąży i laktacji dawka ta wzrasta nawet dwukrotnie. Zaleca się, aby kobiety w ciąży spożywały nawet 1000 mg magnezu na dobę (od 200 mg).
Zalecane dawki witamin w okresie ciąży
- Kwas foliowy – 400 mcg/dobę
- Jod – 200-500 mcg/dobę
- Witamina D3 – 2000 j.m./dobę
- Kwas DHA – od 600 do 1000 mcg/dobę
- Żelazo – 26-27 mcg/dobę
- Magnez – od 200-1000mg jonów/dobę
Lista analizowanych suplementów dla kobiet w ciąży
Do niniejszego porównania wzięliśmy kilkadziesiąt dostępnych na rynku suplementów, jednak w rankingu omawiamy wyłącznie te, które spełniają (lub PRAWIE spełniają) wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, ponieważ jest to ranking najlepszych suplementów (w osobnym artykule znajdziecie ranking najgorszych suplementów dla kobiet w ciąży, które jednak są dość popularne z niewiadomych przyczyn). A poniżej podajemy listę wszystkich suplementów, których skład sprawdziliśmy pod kątem wytycznych PTG.
Analizowane suplementy alfabetycznie:
- Centrum Femina 1 DHA
- Centrum Femina 2 DHA
- Composita Mama DHA
- Duphavit Pregna
- Doppelherz aktiv Mama
- Doppelherz aktiv Mama Premium
- Evital Pregnal
- Falvit mama
- Femibion 1
- Femibion 2
- Feminovit+DHA
- Gold-Vit mama
- Ladee Vit Optima
- Mama DHA Premium+
- Möller’s Mama
- Omega med optima forte
- Pharmaton Matruelle
- Prenatal Uno + Prenatal Duo
- Pregna Plus + Pregna DHA
- Solgar Witaminy i Minerały Prenatalne
- Summavit D
- Symvital Mama
- Trimid 2
- Vita-miner Prenatal +DHA
Najlepsze witaminy dla kobiet w ciąży [RANKING]
Kolejność preparatów z rankingu jest losowa – naszym zdaniem każdy z nich zalicza się do preparatów godnych polecenia i nie ma między nimi znaczących różnic.
1. Prenatal Classic + Prenatal Duo
Prenatal Classic (na okres planowania ciąży oraz do 12 tygodnia):
- cena za dobę – od 0,41 zł (opakowanie na 90 dni),
- kwas foliowy – 800 mcg,
- witamina D3 – 2000 j.m.,
- jod – 200 mcg,
- żelazo – 60 mg,
- kwas DHA – brak,
- magnez – brak,
- substancje dodatkowe: witamina B12 (4 mcg), witamina B6 (2,6 mg), selen (55 mcg), cholina (125 mg).
Prenatal Duo (na okres od 13 tygodnia i do końca karmienia piersią):
- cena za dobę – od 1,35 zł (opakowanie na 30 dni),
- kwas foliowy – 800 mcg, witamina D3 – 2000 j.m.,
- jod – 200 mcg,
- żelazo – 60 mg,
- kwas DHA – 600 mg,
- magnez – brak,
- substancje dodatkowe: witamina B12 (4 mcg), witamina B6 (2,6 mg), selen (55 mcg), cholina (125 mg), kwas EPA (35 mg), witamina E (5,85 mg).
PODSUMOWANIE: Skład zgodny z zaleceniami poza magnezem, który nie występuje w tym suplemencie (należałoby go więc dodatkowo suplementować). Cena przystępna.
2. Pregna Plus + Pregna DHA
Pregna Plus (na okres ciąży i karmienia piersią):
- cena za dobę – od 1 zł (opakowanie na 30 dni),
- kwas foliowy – 800 mcg,
- witamina D3 – 2000 j.m.,
- jod – 200 mcg,
- żelazo – 27 mg,
- kwas DHA – 50 mg,
- magnez – brak,
- substancje dodatkowe: EPA (30 mg), witamina B12, witamina B6.
Pregna DHA (uzupełnienie Pregna Plus o kwasy DHA – na cały okres ciąży i karmienia piersią):
- cena za dobę - od 1,72 zł (za opakowanie na 30 dni, czyli 60 tabletek),
- kwas DHA – 300 mg w jednej tabletce (według zaleceń konieczne jest dostarczanie 600 mg na dobę, więc należy przyjmować po 2 tabletki Pregna DHA na dobę).
PODSUMOWANIE: Skład Pregna Plus Skład zgodny z zaleceniami na okres ciąży do końca pierwszego trymestru. Od drugiego trymestru do końca karmienia piersią konieczna jest dodatkowa suplementacja preparatem Pregna DHA, który dostarcza niezbędnych w ciąży kwasów DHA. Cena dość wysoka, biorąc pod uwagę, że od drugiego trymestru należy kupować 1 opakowanie Pregna Plus oraz 2 opakowania Pregna DHA na miesiąc, aby spełnić zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Brak magnezu. Przystępna cena.
3. Mama DHA Premium Plus
Mama DHA Premium Plus (na cały okres ciąży i karmienia piersią):
- cena za dobę – od 1 zł (opakowanie na 30 dni),
- kwas foliowy – 400 mcg,
- witamina D3 – 2000 j.m.,
- jod – 200 mcg,
- żelazo – brak,
- kwas DHA – 800 mg,
- magnez – 200 mg,
- substancje dodatkowe: EPA (68 mg), witamina B12, witamina B6.
PODSUMOWANIE: Skład MAMA DHA Premium Plus przewyższa inne suplementy pod względem zawartości kwasów DHA, których jest aż 800 mg. Zawiera natomiast mniej kwasu foliowego od dwóch powyższych suplementów (jednak nadal spełnia normy Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego – min. 400 mcg). Plusem jest fakt, że w składzie znajduje się magnez, ale minusem jest brak zawartości żelaza – należy go więc suplementować dodatkowo. Cena preparatu jest niska.
4. Composita MAMA DHA
Composita MAMA DHA (na cały okres ciąży i karmienia piersią):
- cena za dobę – od 1,40 zł (opakowanie na 30 dni),
- kwas foliowy – 800 mcg,
- witamina D3 – 2000 j.m.,
- jod – 220 mcg,
- żelazo – 27 mg,
- kwas DHA – 600 mg,
- magnez – 200 mg,
- substancje dodatkowe: EPA (120 mg), witamina B12 (4 mcg), witamina B6 (2,6 mg), cholina (125 mg).
PODSUMOWANIE: Skład suplementu Composita MAMA DHA jest bardzo dobry – w 100% zgodny z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Porównywalny do Prenatal DUO, również pod względem ceny za dobę, a więc przystępny.
5. Symvital MAMA
Symvital Mama (na cały okres ciąży i karmienia piersią):
- cena za dobę – od 1,26 zł (opakowanie na 30 dni),
- kwas foliowy – 400 mcg,
- witamina D3 – 2000 j.m.,
- jod – 200 mcg,
- żelazo – 27 mg,
- kwas DHA – 600 mg,
- magnez – 200 mg,
- substancje dodatkowe: brak.
PODSUMOWANIE: Preparat spełniający wszystkie wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Zawiera mniej kwasu foliowego od większości preparatów z niniejszego rankingu, jednak nadal spełnia minimum, które jest zalecane dla kobiet w ciąży. Cena przystępna.
6. Doppelherz aktiv Mama Premium
Doppelherz aktiv Mama Premium (na cały okres ciąży i karmienia piersią):
- cena za dobę – od 1,40 zł (opakowanie na 30 dni),
- kwas foliowy – 400 mcg,
- witamina D3 – 2000 j.m.,
- jod – 200 mcg,
- żelazo – 26 mg,
- kwas DHA – 600 mg,
- magnez – 100 mg,
- substancje dodatkowe: kwas EPA (130 mg), witamina B6 (0,7 mg), witamina B12 (1,25 mcg).
PODSUMOWANIE: Preparat spełniający wszystkie wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Zawiera mniej kwasu foliowego od większości preparatów z niniejszego rankingu, jednak nadal spełnia minimum, które jest zalecane dla kobiet w ciąży. Cena przystępna.
7. Omegamed optima forte
Omegamed optima forte (na cały okres ciąży i karmienia piersią):
- cena za dobę – od 3 zł (opakowanie na 30 dni),
- kwas foliowy – 800 mcg,
- witamina D3 – 2000 j.m.,
- jod – 200 mcg,
- żelazo – 30 mg,
- kwas DHA – 500 mg,
- magnez – brak,
- substancje dodatkowe: brak.
PODSUMOWANIE: Preparat spełniający wszystkie wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego poza kwasami DHA, których jest 500 mg zamiast min. 600 mg. Niedobór ten można jednak zniwelować, wprowadzając do diety na dobę min. 100 mg kwasów DHA, co jest możliwe do osiągnięcia. Preparat nie zawiera także magnezu. Cena niestety jest wysoka – opakowanie na 30 dni kosztuje ok. 90 zł.
7. Möller’s Mama
Möller’s Mama (na cały okres ciąży i karmienia piersią):
- cena za dobę – od 1,50 zł (opakowanie na 30 dni),
- kwas foliowy – 600 mcg,
- witamina D3 – 1480 j.m.,
- jod – 200 mcg,
- żelazo – 30 mg,
- kwas DHA – 470 mg,
- magnez – 100 mg (plus za wodorotlenek magnezu, a nie tlenek magnezu),
- substancje dodatkowe: witamina B6 (5 mg), kwas EPA (135 mg).
PODSUMOWANIE: Preparat spełniający wszystkie wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego poza zawartością witaminy D3, której jest 1480 j.m. (zaleca się 2000 j.m.) oraz zawartością kwasu DHA (którego powinno być o 130 mg więcej, jeśli bierzemy pod uwagę wytyczne PTG). Cena jest przystępna.
8. Duphavit Pregna
Duphavit Pregna (na cały okres ciąży i karmienia piersią):
- cena za dobę – od 1,26 zł (opakowanie na 30 dni),
- kwas foliowy – 800 mcg,
- witamina D3 – 2000 j.m.,
- jod – 200 mcg,
- żelazo – 30 mg,
- kwas DHA – 250 mg,
- magnez – brak,
- substancje dodatkowe: brak.
PODSUMOWANIE: Preparat spełniający wszystkie wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego poza zawartością DHA (którego powinno być o 350 mg więcej, jeśli bierzemy pod uwagę wytyczne PTG, dlatego przy tym suplemencie należy dodatkowo przyjmować kwasy DHA w odrębnym preparacie). Brak magnezu. Cena jest przystępna.
9. Ladee Vit Optima
Ladee Vit Optima (na cały okres ciąży i karmienia piersią):
- cena za dobę – od 0,96 zł (opakowanie na 30 dni),
- kwas foliowy – 400 mcg,
- witamina D3 – 2000 j.m.,
- jod – 200 mcg,
- żelazo – 26 mg,
- kwas DHA – 600 mg,
- magnez – 60 mg,
- substancje dodatkowe: kwas EPA (40 mg).
PODSUMOWANIE: Preparat spełniający wszystkie wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Zawiera mniej kwasu foliowego od większości preparatów z niniejszego rankingu, jednak nadal spełnia minimum, które jest zalecane dla kobiet w ciąży. Cena najniższa ze wszystkich godnych polecenia preparatów dostępnych na rynku.