Trądzik u starszego dziecka (trądzik późnodziecięcy)

Trądzik u starszego dziecka – co to takiego?

Trądzik okresu poprzedzającego dojrzewanie płciowe – bo tak inaczej bywa nazywany trądzik późnodziecięcy – występuje między 7. a 11. rokiem życia. Jego pojawienie się może spowodować pewnego rodzaju konsternację i być przyczyną wielu obaw u rodziców. Nie spodziewają się oni zazwyczaj u swojego kilkuletniego malucha problemów skórnych kojarzonych z okresem dojrzewania. U dzieci natomiast trądzik może wywołać gorsze samopoczucie związane z problemami skórnymi, z którymi nie ma jeszcze do czynienia większość ich rówieśników.

Należy jednak mieć na uwadze, że trądzik jest schorzeniem, które dotyka nawet noworodki, niemowlęta i młodsze dzieci. W każdej z tych grup wiekowych przebieg tej dolegliwości, jej przyczyny i objawy są nieco inne, o czym przeczytasz w artykule na temat trądziku u dzieci. Choroba nie powinna być jednak w żadnym okresie życia malucha bagatelizowana. Zawsze wymaga uwagi i odpowiedniej oceny. Z tego też powodu warto dowiedzieć się na jej temat nieco więcej.

Trądzik późnodziecięcy i jego przyczyny

Trądzik u starszego dziecka jest najczęściej pierwszym widocznym objawem dojrzewania płciowego. Z tego też powodu nie wymaga najczęściej szczegółowej diagnostyki i badań pod kątem endokrynologicznym. Nie jest bowiem zaburzeniem hormonalnym. Takie zaburzenia są często przyczyną trądziku u maluchów między 1. a 6. rokiem życia.

Trzeba mieć na uwadze, że obecnie dzieci coraz wcześniej zaczynają dojrzewać. Rozpoczęcie dojrzewania płciowego w wieku 8 lat u dziewczynek i 9 lat u chłopców nie jest już uznawane za przedwczesne. Tuż przed rozpoczęciem tego procesu, a więc czasami w wieku 7 lat, rozpoczyna się w organizmie dziecka zwiększona produkcja hormonów, w tym androgenów. Są one zaś odpowiedzialne za powstawanie zmian trądzikowych.

Trądzik u starszego dziecka – objawy i rozpoznanie

Trądzik późnodziecięcy ma zazwyczaj łagodny przebieg i nie przypomina ostrego stanu chorobowego w niektórych przypadkach trądziku młodzieńczego.

Najczęściej występującą tutaj zmianą skórną są zaskórniki. Pojawiają się one przede wszystkim na twarzy w tak zwanej strefie „T”, a więc na czole, nosie i brodzie. Sporadycznie – obok zaskórników – występują też zapalne wykwity w postaci grudek, guzków, krost i torbieli.

Należy jednak mieć na uwadze, że nasilone objawy trądziku późnodziecięcego u dziewczynek mogą wskazywać na możliwość ciężkiego przebiegu tej choroby w okresie dojrzewania. Z tego też powodu nie należy ich lekceważyć.

W tym miejscu trzeba jednak jeszcze podkreślić, że jeśli trądzik u starszego dziecka jest wyjątkowo oporny na leczenie oraz pojawia się coraz więcej zmian zapalnych w postaci guzków i krost, należy zbadać tego przyczynę. W takiej sytuacji konieczna może okazać się rozszerzona diagnostyka endokrynologiczna dziecka. Jest ona również wskazana w przypadku zaobserwowania objawów przedwczesnego dojrzewania płciowego.

Trzeba również pamiętać o tym, że istnieje szereg schorzeń, których objawy mogą przypominać trądzik. Czasami można pomylić go – podobnie jak występujący we wcześniejszym okresie trądzik wczesnodziecięcy – z takimi dolegliwościami jak:

• brodawki płaskie – pojawiają się przede wszystkim na twarzy; mają charakter lekko wypukłych i gładkich grudek, których wielkość wynosi około kilka milimetrów;

• naczyniakowłókniaki (guzki Pringle’a) – żółtoróżowe małe grudki, które występują przede wszystkim na policzkach i nosie; te zmiany skórne pojawiają się jednak najczęściej u dzieci w okolicach 5. roku życia;

• rogowacenie mieszkowe – występuje, kiedy dochodzi do nadmiernego rogowacenia ujść mieszków włosowych; pojawiają się wówczas zmiany skórne w postaci grudek; najwięcej występuje ich na udach i ramionach, ale mogą być obecne także na twarzy, zwłaszcza na policzkach i w okolicach brwi;

• zapalenie okołoustne – w chorobie tej pojawiają się małe rumieniowe krostki i grudki; obserwuje się również złuszczanie naskórka; zmiany pojawiają się przede wszystkim w okolicach ust, nosa i oczu; dolegliwość ta dotyka najczęściej młode kobiety po okresie dojrzewania, jednak coraz częściej występuje także u dzieci;

• mięczak zakaźny – wywołuje go wirus z grupy ospy; najczęściej jednak chorują dzieci do lat 5; w schorzeniu tym pojawiają się okrągłe białe grudki o wielkości od 2 do 6 mm; zmiany te charakteryzują się wgłębieniem występującym w ich środkowej części; pojawiają się na rękach, twarzy i narządach płciowych;

• zapalenie mieszków włosowych wywołane przez grzyb drożdżopodobny Malassezia spp – zmiany pojawiają się na skórze klatki piersiowej, ramionach i plecach, a czasami także na twarzy; w dolegliwości tej obserwuje się rumieniowe grudki o wielkości około 1-2 mm; w niektórych przypadkach pojawia się również świąd skóry; choroba ta w klimacie umiarkowanym występuje jednak dosyć rzadko.

Trądzik późnodziecięcy – leczenie

Trądzik późnodziecięcy leczy się podobnie jak jego późniejszy odpowiednik, czyli trądzik młodzieńczy.

W przypadku lekkiej postaci choroby wystarcza zazwyczaj miejscowe leczenie jej objawów. Stosuje się w tym przypadku najczęściej nadtlenek benzoilu oraz czasami tretynoinę. Leki aplikuje się jednak rzadziej i w mniejszych dawkach niż w przypadku młodzieży w okresie dojrzewania. Skóra młodszych dzieci jest bowiem bardziej wrażliwa i łatwiej o jej podrażnienie. Wynika to przede wszystkim z faktu, że maluchy wytwarzają mniej łoju przez skórę. Z tego powodu podczas kuracji wskazane jest używanie nawilżających kosmetyków o działaniu łagodzącym.

Jeżeli konieczne okazuje się leczenie ogólne, stosuje się zazwyczaj między innymi erytromycynę, amoksycylinę i azytromycynę.

W przypadku stosowania izotretynoiny badania wykazały, że jej odpowiednio wczesne podanie w rozsądnych ilościach i przez krótki czas w przypadku trądziku u dzieci, może przynieść korzystne efekty. Dzięki niej można bowiem zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia schorzenia w późniejszym czasie oraz zminimalizować ryzyko wystąpienia powikłań takich jak chociażby blizny i przebarwienia potrądzikowe.

W pracach naukowych poświęconych tematowi trądziku późnodziecięcego mowa jest o tym, że schorzenie to wymaga jeszcze dokładnych badań. Ze względu na rzadkość występowania trądziku późnodziecięcego nie ma wielu opracowań na jego temat.

Trądzik u starszego dziecka powinien być właściwie rozpoznany i leczony. Nie można jednak przy tym zapominać również o właściwej codziennej pielęgnacji zmienionej chorobowo skóry oraz o wypracowywaniu u kilkulatka prawidłowych nawyków w codziennej higienie. Takie działania z pewnością zaprocentują w przyszłości.

Należy pamiętać przede wszystkim o stosowaniu delikatnych i niepodrażniających skóry kosmetyków. Trzeba delikatnie osuszać twarz po myciu i najlepiej stosować do tego jednorazowe ręczniki.

Ponadto należy mieć na uwadze, że wyciskanie zmian powstałych na skórze jest szkodliwe i niebezpieczne. Warto więc dbać o to, aby dziecko nie wyrobiło sobie takiego niewłaściwego nawyku. Ochronimy je tym samym przed rozprzestrzenianiem się objawów chorobowych oraz powstaniem nieestetycznych blizn na skórze w przyszłości.

Bibliografia

• Ch. Shope  , A. Ritter, K. Matlock, L. Wine Lee; Pathologic acne in pre-pubertal children: A case series and review on when to refer to pediatric endocrinology; Pediatr Dermatol. 2023 Jan;40(1):5-10; https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36394116/

• C. Frénard, S. Mansouri, S. Corvec, A. Boisrobert, A. Khammari, B. Dréno; Prepubertal acne: A retrospective study; Int J Womens Dermatol. 2021 Sep; 7(4): 482–485; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8484977/

• P. Brzezinski, U. Wollina, J. Smigielski, K. Borowska; The use of isotretinoin in acne therapy in early childhood and its effect on the occurrence of acne symptoms later in life. Eight-year follow-up; Postepy Dermatol Alergol. 2022 Aug; 39(4): 682–687; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9454369/