Pierwsze sygnały, aby udać się z dzieckiem do endokrynologa
Jeśli Twoje dziecko zbyt szybko lub zbyt wolno rośnie, zauważasz u niego zbyt szybkie dojrzewanie (np. u dziewczynek wczesne pojawienie się piersi – w sytuacji, gdy nie został jeszcze ukończony 8 rok życia), niepokoi Cię niestabilność emocjonalna dziecka lub nadpobudliwość ruchowa? Takie sygnały mogą świadczyć o wielu zaburzeniach, ale bardzo często okazują się wynikiem nieprawidłowo działających gruczołów dokrewnych, które odpowiadają za wytwarzanie hormonów w naszym organizmie.
Zaburzenia hormonalne u dziecka
Wśród wspomnianych wyżej gruczołów dokrewnych, znajdują się: tarczyca, przysadka mózgowa, nadnercza, przytarczyce i gonady. To gruczoły wytwarzania zewnętrznego, a zaburzenia w ich pracy mogą bardzo źle wpływać na metabolizm, wzrost czy dojrzewanie. Niedobór lub nadmiar funkcji, które pełnią, może pojawić się już w chwili urodzenia – a taki stan diagnozuje endokrynolog dziecięcy. Na szczęście większość chorób wynikających z zaburzeń w pracy gruczołów dokrewnych można skutecznie leczyć farmakologicznie. Warto więc podejmować terapię, gdy tylko zauważymy pierwsze sygnały – tym bardziej, że późne rozpoznanie problemu może doprowadzić do nieodwracalnych konsekwencji zdrowotnych.
Kiedy zapisać dziecko do endokrynologa dziecięcego?
Poniżej przedstawiamy kilka objawów, które są wskazaniem do rychłej wizyty u endokrynologa dziecięcego.
» Sprawdź także, jakie objawy wskazują, aby dorosły udał się do endokrynologa. «
- Dziecko rośnie wolniej od rówieśników. Niski wzrost może być powodowany czynnikami rodzinnymi. Często niższy wzrost występuje także u wcześniaków czy dzieci z rodzin patologicznych, gdzie doznały tzw. choroby sierocej. Jest także możliwość zaburzeń hormonalnych – gdy występuje za mało hormonu wzrostu, hormonów płciowych lub niedoczynność tarczycy. Istnieje też prawdopodobieństwo, że niskorosłość wynika z nadmiaru glikokortykosteroidów. Z tego względu, jeżeli tylko zauważysz, że dziecko rośnie wolniej od rówieśników, lepiej skonsultuj to z lekarzem, niezależnie od tego, czy dziecko ma predyspozycje rodzinne do niskiego wzrostu. Dla stwierdzenia przyczyny niskorosłości konieczne będzie zbadanie pracy przysadki, tarczycy, nadnerczy, a także narządów płciowych.
- Dziecko rośnie szybciej od rówieśników. Zbyt szybki wzrost to również powód do niepokoju. Bardzo często okazuje się, że jest to objaw choroby endokrynologicznej. Przyczyną szybkiego wzrostu może być także otyłość, co decyduje także o dojrzalszym wyglądzie dziecka. W takiej sytuacji dziecko szybciej przechodzi dojrzewanie płciowe. W przypadku stwierdzenia zbyt szybkiego wzrostu, podejmuje się podobną diagnostykę, jak w sytuacji stwierdzenia niskorosłości.
- Dziecko ma problemy z masą ciała. Twoje dziecko ostatnio nagle schudło lub przytyło? Zmienił się jego apetyt – np. występuje nadmierne łaknienie? Jeżeli tak się dzieje, zgłoś się z maluchem do lekarza. Tego typu symptomy mogą świadczyć o chorobie endokrynologicznej, a nieleczone zaburzenia odżywiania prowadzą do poważnych skutków, np. otyłości (która może doprowadzić do cukrzycy i innych chorób), albo przeciwnie – zbytniemu wychudzeniu i anoreksji.
- Dziecko ma zmiany na skórze. Podejrzana wysypka, świąd albo zbytnie wypadanie włosów u dziecka? Mogą to być problemy dermatologiczne, jak atopowe zapalenie skóry czy inne alergie, ale równie dobrze mogą świadczyć o zaburzeniach w pracy tarczycy. Aby wykluczyć ewentualną nadczynność lub niedoczynność tarczycy u dziecka, udaj się z nim do endokrynologa.
- Zaburzenia dojrzewania płciowego. Dojrzewanie jest zależne w ogromnym stopniu od układu wydzielania wewnętrznego – a zwłaszcza gonadotropin, ponieważ te bezpośrednio wpływają na produkcję takich hormonów, jak progesteron, estrogen czy testosteron. Hormony te warunkują natomiast cechy płciowe. Gdy mówimy o zaburzeniach dojrzewania płciowego, wyróżniamy przedwczesne lub opóźnione dojrzewanie.
- Aby stwierdzić przedwczesne dojrzewanie u dziewcząt, proces ten musi rozpocząć się przed 8 rokiem życia, a u chłopców – przed 9 rokiem życia. Przyczyn jest wiele, w tym m.in. urazy, wady wrodzone lub nowotwory, które uszkadzają połączenia występujące w podwzgórzu i przysadce mózgowej; guzy jąder lub jajników; wrodzony przerost nadnerczy.
- W przypadku opóźnionego dojrzewania, problem stwierdza się u dziewcząt, jeżeli nie pojawiają się cechy dojrzewania po 13 roku życia, a u chłopców – po 14 roku życia. Źródłem problemu mogą być choroby endokrynologiczne wtórnie zaburzające wydzielanie gonadoliberyn podwzgórzowych (w tym m.in. niedoczynność tarczycy czy zespół Cushinga), choroby genetyczne powodujące brak wydzielania gonadoliberyn podwzgórzowych (np. zespół Kallmana albo Bardeta-Biedla), uszkodzenie narządów płciowych w wyniku chorób genetycznych (np. zespół Turnera) lub zespół nadwrażliwości na androgeny.
- Zaburzenia rozwoju płci. Tego rodzaju zaburzenia mogą być powodowane np. nieprawidłową liczbą chromosomów czy mutacjami genetycznymi. Powodują wady budowy narządów płciowych, zaburzają ich rozwój, nierzadko powodują także choroby endokrynologiczne.
- Wrodzona niedoczynność lub nadczynność tarczycy. Wrodzona niedoczynność powoduje już u noworodków zahamowanie rozwoju mózgu – w tym upośledzenia. Może prowadzić też do głuchoty, nieprawidłowości anatomicznych, częste zaparcia, trudności z karmieniem u małych dzieci. Z kolei wrodzona nadczynność tarczycy powoduje wcześniactwo i zaburzenia rytmu serca. Gdy zauważyć takie objawy u swojego dziecka, niezwłocznie udaj się do lekarza – endokrynologa.
- Choroby narządów wydzielania wewnętrznego, charakterystyczne dla dorosłych. Do takich chorób zalicza się np. moczówkę prostą, niedoczynność tarczycy lub jej nadczynność, wole tarczycy, raki tarczycy, zespół Cushinga, choroba Addisona, guz chromochłonny, niedoczynność przytarczyc lub ich nadczynność, cukrzyca.
>> Przeczytaj także: Jakie choroby diagnozuje i leczy endokrynolog? <<
