Pyłek pszczeli – jak działa na organizm i jak go stosować?

Pyłek pszczeli o niesamowitym działaniu

Pyłek zbierany przez pszczoły z kwiatów oraz zmieszany z ich śliną lub nektarem, formowany jest w małe kuleczki. W zależności od tego, z jakiej rośliny pochodzi pyłek, jego struktura może być np. lepka bądź chropowata. Kolor również może być inny, zależnie od pochodzenia kwiatów, np. żółty, czarny albo biały.

Od lat pyłek pszczeli stosuje się jako naturalny suplement diety, gdyż zawiera niemal wszystkie substancje konieczne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Przez lata badań odkryto m.in. następujące właściwości pyłku pszczelego:

• antybakteryjne,
• przeciwzapalne,
• antyoksydacyjne,
• przeciwnowotworowe,
• przeciwgrzybicze,
• ochronne dla wątroby,
• chemoprewencyjne,
• przeciwko promieniowaniu.

Jaki skład ma pyłek pszczeli?

Powyższe właściwości wynikają z obecności ponad 250 substancji, w tym białek, aminokwasów, związków fenolowych, kwasów tłuszczowych i lipidów, biopierwiastków, witamin, cukrów. Niestety nadal nie znamy wszystkich składników pyłku pszczelego, ponieważ naukowcom nie udało się jeszcze zsyntetyzować go w warunkach laboratoryjnych. Poniżej przedstawiamy najważniejsze grupy składników występujące w pyłku pszczelim.

1. Węglowodany

Pyłek kwiatowy zawiera cukry zarówno proste, jak i złożone. Ogólna zawartość węglowodanów w pyłku kwiatowym jest mocno uzależniona od kwiatów, z których pszczoły zbierają pyłek, i kraju jego pochodzenia. Większość węglowodanów stanowią cukry proste, głównie glukoza i fruktoza. Wśród węglowodanów złożonych wymienia się dekstryny, skrobię, celulozę i polleninę (składnik zewnętrznej okrywy ziarna pyłku – egzyny) [5]. Pyłek kwiatowy jest też źródłem błonnika – na 100 g pyłku 22,4 g to celuloza, błonnik nierozpuszczalny.

2. Tłuszcze

W pyłku pszczelim znajduje się 6 kwasów nasyconych (ok. 30%) i 3 kwasy nienasycone (ok. 65%), takie jak oleinowy, linolowy i α-linolenowy. Kwasy linolowy i linolenowy powinno się dostarczać wraz z pożywieniem, gdyż nie produkują się one w organizmie, a są odpowiedzialne m.in. za budowę błon komórkowych i ich prawidłowe funkcjonowanie. Dzięki tym kwasom nie powstają także skrzepy krwi w naczyniach, ciśnienie krwi jest obniżone, a poziom cholesterolu spada.

Wśród innych tłuszczów zawartych w pyłku kwiatowym znajdują się również fosfolipidy – np. lecytyna. Odpowiadają one za odkładanie się lipidów w hepatocytach, dzięki czemu organizm jest zabezpieczony przed zaburzeniem wątroby czy rozwojem miażdżycy.

Poza tym pyłek pszczeli posiada fitosterole, a te mają działanie estrogenne i pobudzają tworzenie się oraz dojrzewanie komórek jajowych.

3. Białko

Pyłek pszczeli zawiera więcej białka, niż jakikolwiek produkt pochodzący od zwierząt, w tym wszystkie możliwe wolne aminokwasy i aminokwasy egzogenne (okazuje się, że pyłek z kwiatów w 100 g posiada więcej aminokwasów od jajka w takiej samej masie produktu, a także aż o 50% więcej białka od chudej wołowiny).

Białko pyłku zawiera frakcje albumin, globulin, glutelin, prolamin i innych białek (np. enzymy). Ponadto w pyłku zawarte są wszelkie aminokwasy, które są konieczne do budowy białka ludzkiego, a także kwasy nukleinowe DNA i RNA odpowiadające za poprawę odporności.

4. Witaminy i minerały

W pyłku kwiatowym znajduje się aż 25 minerałów, 18 witamin, 22 aminokwasów, 14 kwasów tłuszczowych i 11 enzymów. Okazuje się, że nawet najlepsze multiwitaminy dostępne na rynku, nie są bogatszym źródłem składników odżywczych od pyłku kwiatowego!

Zawarte w pyłku kwiatowym związki fenolowe wykazują silne działanie biologiczne na organizm, np.:

• przeciwzapalne,
• żółciopędne,
• moczopędne,
• przeciwmiażdżycowe,
• antyutleniajace,
• wzmacniające naczynia,
• antynowotworowe,
• chroniące przed promieniowaniem.

Pyłek kwiatowy zawiera także rutynę (wzmacnia naczynia włosowate) oraz antocyjanidyny.

Jakie lecznicze właściwości ma pyłek pszczeli?

Pyłek pszczeli ma zastosowanie w hiperlipidemii oraz miażdżycy, ze względu na działanie hipolipidemiczne. Jego cenną właściwością jest fakt, że ma zdolność obniżania poziomu złego cholesterolu i tłuszczy we krwi u osób, które są oporne na leki przeciwmiażdżycowe, przez co skutecznie hamuje zmiany miażdżycowe. U starszych osób obniża ciśnienie krwi, uszczelnia naczynia krwionośne, przeciwdziała obrzękom.

Pyłek ma ponadto działanie detoksykacyjne oraz ochronne dla wątroby, gdyż jest bogaty we flawonoidy i kwasy fenolowe, które w połączeniu z fitosterolami i kwasami tłuszczowymi, mają działanie przeciwzapalne, o intensywności podobnej do bardzo silnych leków przeciwzapalnych (np. naproksenu). Z tego względu spożywanie pyłku pszczelego poleca się w przewlekłych stanach zapalnych. Dodatkowym atutem jest wspomaganie układu immunologicznego, działanie antyalergiczne, działanie przyspieszające leczenie ran po oparzeniach oraz działanie antybiotyczne przeciwko takim bakteriom, jak Gram+, Gram- i drożdżom Candida albicans.

Ponieważ pyłek pszczeli zawiera wiele aminokwasów i witamin, jest polecany także u pacjentów z niedożywieniem, w celu lepszego zwiększania masy ciała (pyłek pszczeli ma wysoką wartość odżywczą, więc jest naturalnym suplementem regulującym metabolizm i wspomagającym apetyt). Zaleca się go także w okresach rekonwalescencji po operacjach czy też w przypadku osób, które ciężko pracują fizycznie (także u sportowców) lub umysłowo (pyłek poprawia np. pamięć, procesy uczenia się, koncentrację).

Pyłek wykazuje również korzystny wpływ na prostatę, w przypadku stanów zapalnych czy też na wczesnych etapach nowotworów oraz ma potencjalne działanie chemoprewencyjne. Może także wzmocnić działanie niektórych leków, przez co możliwe jest zmniejszenie ich dawki.

Pyłem pszczeli wspomaga płodność, przywraca chęć do życia u osób starszych oraz poprawia sprawność fizyczną, ponieważ wspiera wydolność organizmu (zarówno mentalną, jak i fizyczną). Poprawia również pracę układu nerwowego.

Pyłek pszczeli – właściwości kosmetyczne

Pyłek pszczeli jest świetnym, naturalnym surowcem do produkcji np. maseczek czy kremów – wykorzystuje się go masowo w kremach o działaniu odżywczym, nawilżającym i przeciwstarzeniowym. Kosmetyki z pyłku pszczelego działają odżywczo na skórę, nawilżają ją, likwidują naczynka poszerzone naczynia krwionośne na twarzy, wygładzają zmarszczki. Ponadto pyłek pszczeli tonizuje, koi i regeneruje.

Pyłek pszczeli wykorzystywany jest także w produkcji kosmetyków leczniczych – m.in. do leczenia chorób skóry lub głowy (tzw. kosmateucyki). Preparaty z pyłkiem kwiatowym mogą np. leczyć trądzik pospolity lub łupież łojotokowy.

Jak wykorzystać pyłek kwiatowy w diecie?

• Pyłek pszczeli można dodać do jogurtu, owsianki lub płatków.
• Można go również dodać do domowej granoli (czyli pieczonych płatków owsianych z dynią, bakaliami czy owocami suszonymi). Granolę należy przechowywać w suchym miejscu.
• Pyłek pszczeli sprawdzi się w sporządzaniu domowych koktajli typu smoothies.
• Można go dodać do wypieku domowych batonów energetycznych czy innych słodyczy.
• Nadaje się jako dodatek do sałatek – np. do dressingu.
• Pyłkiem pszczelim można posypać popcorn, czekoladę, desery, tosty na słodko.

Jak stosować pyłek pszczeli? Ile go jeść? Dawkowanie

Pyłek pszczeli należy przechowywać w suchym miejscu w szczelnym słoiku. Jeżeli dopadnie nas przeziębienie lub inny stan osłabienia organizmu (np. po intensywnym wysiłku lub po przeżytym stresie), można przyjmować np. 4-8 łyżeczek pyłku dziennie (ok. 20-40 g w dawkach podzielonych). Zaleca się przyjmowanie pyłku min. na 30 minut przed jedzeniem.

W przypadku cięższych schorzeń, pyłku można spożyć więcej – nie ma obawy przedawkowania. Można także spożywać pyłek profilaktycznie – na co dzień – w celu polepszenia odporności i zwiększenia ochrony przed np. przeziębieniem. Wówczas spożywamy np. 1 czubata łyżeczkę pyłku dziennie do kawy, herbaty lub ciepłej wody z cytryną. Warto wiedzieć, że działanie pyłku będzie silniejsze, jeśli dodamy go do napoju osłodzonego miodem.

Bibliografia

• Kędzia B., Hołderna-Kędzia E., Skład i właściwości biologiczne pyłku kwiatowego zbieranego przez pszczoły ze szczególnym uwzględnieniem możliwości zastosowania go w kosmetyce, „Post. Fitoter.” 2016, nr 17 (2), str. 130–138.
• Kalinina I.G., Rol pylcy (obnóżki) w apiterapii, materiały III Zizdu Apiterapewt Ukrainy, Charkiw: Zołoti Storinki, 2006, str. 315–322.
• H., Rudnicka A.: Dietetyka żywienie zdrowego i chorego człowieka. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2014: 30-90.
• Habryka C.: Pyłek pszczeli produktem pracy pszczół. [W:] Lewandowicz G., Le Thanh-Blicharz J., red. Bioprodukty – pozyskiwanie, właściwości i zastosowanie w produkcji żywności. Poznań, Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu 2016: 13-20.
• Kędzia B., Hołderna-Kędzia E.: Właściwości biologiczne i działanie lecznicze pyłku kwiatowego zbieranego przez pszczoły. Postępy Fitoterapii 2005; 3-4: 103-108.
• Kędzia B. i wsp., Ocena przeciwzapalnego działania propolisu i pyłku kwiatowego, XXXII Naukowa Konferencja Pszczelarska, Puławy 1999, str. 34–35.