Po co nam słodziki?
Substancje słodzące nadają słodki smak żywności, a nie dostarczają kalorii. Te cechy sprawiają, że z roku na rok coraz więcej konsumentów sięga po produkty z zamiennikami cukru. Jak pokazują badania, substancje słodzące są szczególnie popularne w krajach wysokorozwiniętych, czyli tam, gdzie otyłość i nadwaga osiągnęła już miano choroby cywilizacyjnej.
Zgodnie z opinią Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością, a także Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, dodatki do żywności należące do grupy słodzików np. aspartam stanowią dobrą alternatywę dla klasycznego cukru spożywczego. Włączanie ich do diety może być szczególnie korzystne u osób z nadmierną masą ciała - nadwagą i otyłością, a także zaburzeniami tolerancji glukozy, cukrzycą i insulinoopornością. W tej grupie słodziki mogą pomóc w procesie odchudzania, a także wesprzeć zmianę nawyków żywieniowych. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że słodziki powinny stanowić jeden z elementów zmiany. Oprócz konsumpcji substancji słodzących, zamiast cukru, należy przestrzegać także innych elementów zdrowego stylu życia np. praktykować regularną aktywność fizyczną czy spożywać prawidłowo zbilansowaną dietę.
Badania na temat aspartamu
To właśnie aspartam jest jednym z najczęściej spożywanych słodzików. Został on wynaleziony w 1965 roku. Pod względem chemicznym jest to ester metylowy dipeptydu - fenyloalaniny i kwasu asparaginowego. Słodzik ten na rynku produktów spożywczych jest już znany od lat 80’ ubiegłego wieku. Jego obecność w produktach spożywczych jest oznaczana symbolem E951.
Aspartam cechuje się smakiem blisko 200 razy słodszym od tradycyjnego cukru. Jego niewątpliwą zaletą jest to, że nie ulega trawieniu w świetle przewodu pokarmowego, ani fermentacji w obrębie jamy ustnej. Dzięki temu nie dostarcza kalorii, a także nie przyczynia się do rozwoju próchnicy.
Jeszcze przed wprowadzeniem aspartamu na rynek, przeprowadzono wiele badań dotyczących jego wpływu na organizm człowieka. Bezpieczeństwo tej substancji słodzącej było wielokrotnie potwierdzane w oświadczeniach Komitetu Naukowego ds. Żywności (SCF; 1985, 1989, 2002), a później także Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA; 2006, 2009, 2011 i 2013). Pomimo tego, że z udziałem aspartamu zrealizowano już ponad 600 analiz i doświadczeń, to nadal spotykamy się z obawami przed włączeniem tego składnika do diety. Co stanowi źródło niepokoju?
Dlaczego obawiamy się aspartamu?
Niewątpliwie znaczącą rolę w negatywnej sławie aspartamu odegrały wyniki badania zrealizowanego przez grupę badaczy z European Ramazzoti Fundation. W tym włoskim doświadczeniu wykazano, że aspartam może zwiększać ryzyko wybranych typów nowotworów np. białaczki u szczurów. Wyniki tego badania były wstrząsające. Przyczyniły się do intensywnych analiz i ponownej weryfikacji bezpieczeństwa aspartamu. Okazało się jednak, że mechanizm, który powodował wystąpienie nowotworów u szczurów, nie występuje u ludzi. Ostatecznie wyniki tego doświadczenie nie wpłynęły na ocenę bezpieczeństwa aspartamu, który nadal jest uważany za bezpieczny.
Najnowsze badania na temat aspartamu
Niewątpliwie najważniejszą rolę w ocenie bezpieczeństwa wszystkich dodatków do żywności, w tym także aspartamu, odgrywa stanowisko Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności. W kontekście tego słodzika ostatnią i najbardziej aktualną wersją jest opinia wydana w 2013 roku, w której po raz kolejny potwierdzono bezpieczeństwo aspartamu. Zgodnie ze stanowiskiem Ekspertów aspartam może być spożywany także przez dzieci i kobiety w ciąży.
Jak wskazuje Wspólny Komitet Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności (JECFA), włączając słodziki do diety, należy przestrzegać poziomu ADI (ang. acceptable daily intake), czyli dopuszczalnego dziennego spożycia. W przypadku aspartamu ilość ta to 40 mg/kg masy ciała na dzień. Oznacza to, że dana osoba o masie ciała 70 kg może dziennie spożyć 2800 mg aspartamu (40 mg* 70 kg). Warto także pamiętać, że w przypadku większości produktów spożywczych brakuje informacji nt. zawartości słodzika w danym produkcie. Z tego względu korzystając ze substancji słodzących, powinniśmy pamiętać o umiarze. Ich zadaniem jest wspieranie nas w ograniczeniu spożycia cukru, ale nie daje to nam przyzwolenia na nadmierne spożycie żywności wysoko przetworzonej.
Podsumowując, warto podkreślić, że nie brakuje badań naukowych, które potwierdzałyby bezpieczeństwo i korzyści ze stosowania aspartamu. Jednakże to, na co zwraca uwagę wielu ekspertów to fakt, że potrzeba większej liczby badań dotyczących aspartamu i jego wpływu na zdrowie ludzi. Większość doświadczeń mówiących o jego szkodliwym wpływie na zdrowie opiera się na zwierzętach i nie może być to wprost przełożone na ludzi.
Bibliografia:
- Sylvetsky AC, Rother KI. Trends in the consumption of low-calorie sweeteners. Physiol Behav. 2016;164:446-450.
- Stanowisko Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością i Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego w sprawie stosowania niskokalorycznych substancji słodzących. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2012; 8:4:144 - 145.
- Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019. Diabetologia Praktyczna 2019; 5:1. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, Via Medica.
- M. Soffritti i wsp, First experimental demonstration of the multipotential carcinogenic effects of aspartame administered in the feed to Sprague-Dawley rats. Environmental Health Perspectives, 2006; 114:3:379–38
