Trądzik różowaty – skuteczne leczenie i rozpoznanie

Czym jest trądzik różowaty i jakie ma przyczyny?

Trądzik różowaty to choroba przewlekła o niewyjaśnionej etiopatogenezie. Początkowo objawia się napadowym czerwienieniem się i cerą naczynkową. W bardziej zaawansowanym stadium do powyższych zmian dochodzą różnego rodzaju krosty, grudki i guzy – zwykle lokalizują się na nosie, czole, brodzie i policzkach. Do przyczyn rozwoju trądziku różowatego zalicza się następujące czynniki:

• genetyka,

• zaburzenia naczyniowe w naczyniach powierzchownych skóry twarzy,

• zaburzenia wydzielania łoju (nadmierny łojotok),

• zaburzenia hormonalne (związane z cyklem miesiączkowym lub w wyniku menopauzy),

• zmiany temperatury,

• narażenie na promieniowanie ultrafioletowe,

• picie alkoholu,

• spożywanie ostrych lub bardzo gorących posiłków,

• niektóre leki,

• zła pielęgnacja cery,

• aktywność drobnoustrojów, m.in. zakażenie bakterią Helicobacter pylori lub nużeńcem ludzkim (Demodex follicularum – pasożyt ten często jest izolowany ze skóry osób z trądzikiem różowatym i może nasilać stan zapalny).

Trądzik różowaty – jak rozwija się choroba? Podział na stadia

Trądzik różowaty w swoim rozwoju przechodzi przez kilka stadiów. Wczesne wykrycie choroby często decyduje o skuteczności leczenia – warto więc obserwować stan skóry i w razie wystąpienia poniższych cech charakterystycznych dla poszczególnych stadiów, zgłosić się do dermatologa w celu rozpoznania i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Wyróżnia się 4 stadia trądziku różowatego, które opisują poniżej.

Stadium I

Pierwsze stadium może mieć postać naczyniowo-rumieniową. Obserwuje się wówczas przejściowy rumień, który pojawia się nagle lub jest utrwalony. Jest zlokalizowany w środkowej części twarzy, chociaż u niektórych osób zmiana obejmuje także małżowinę uszną, kark lub górną część klatki piersiowej. Zauważalne są ponadto rozszerzone naczynka krwionośne, czyli tzw. teleangiektazje.

Stadium II

Stadium drugie może mieć postać grudkowo-krostkową. Cechą charakterystyczną jest występowanie krostek lub grudek na podłożu rumieniowym w obrębie twarzy. Zmiany mogą być podobne do trądziku pospolitego, jednakże różnią się od niego tym, że nie występują zaskórniki. Może się zdarzyć ponadto, że oba trądziki istnieją jednocześnie, dlatego bardzo istotne jest przeprowadzenie przez dermatologa dokładnego wywiadu.

Stadium III

W stadium trzecim trądziku różowatego, poza wykwitami i rumieniem, może wystąpić przewlekły obrzęk skóry, a także tkanki podskórnej, co prowadzi do przerostu tkanki łącznej – ta staje się na tym etapie porowata i ma tendencję do tworzenia się zmian guzowatych, a nawet zniekształceń miękkich części twarzy. Diagnozuje się wówczas postać przerostową. Najczęściej dotyczy ona nosa i występuje prawie wyłącznie u płci męskiej.

Stadium IV

W stadium czwartym może wystąpić kilka postaci:

• Postać oczna – wykrywana jest średnio u 50% chorujących na trądzik różowaty. W jej przebiegu pojawia się przekrwienie spojówek, podrażnienie, wstręt przed światłem, zaczerwienienie powiek, suchość oka, a także uczucie występowania ciała obcego w oku. W zaawansowanych przypadkach może dojść nawet do uszkodzenia wzroku i trwałej ślepoty.

• Postać ziarniniakowata – jest to rzadka postać trądziku różowatego. Cechuje się żółto-brunatnymi guzkami lub grudkami. Pojawiają się one głównie w dolnych częściach policzków lub powiek.

• Postać piorunująca – najczęściej jest diagnozowana u kobiet. Do rozwoju tej postaci dochodzi gwałtownie, a zmiany mają formę skupionych krost, grudek i guzków. Są one wypełnione ropą i towarzyszy im łojotok. Występuje ponadto rumień na twarzy i obrzęk, a niekiedy rozwija się gorączka. Zmiany mogą powodować blizny.

Trądzik różowaty – leczenie

Trądzik różowaty niestety nie ma jeszcze konkretnego postępowania terapeutycznego, które gwarantowałoby pełny sukces leczenia. Jednakże zastosowanie niektórych środków i terapii, może poprawić komfort życia osób chorych na trądzik różowaty i zapobiec pogorszeniu zmian.

W każdym stadium osoba chora na Rosacea powinna unikać czynników, które nasilają lub powodują objawy choroby. Zwykle jest to konieczność zrezygnowania z alkoholu, papierosów, picia mocnej kawy i herbaty, jedzenia potraw z ostrymi przyprawami i bardzo gorących. Konieczne jest też unikanie nagłych zmian temperatur, bezpośredniego wystawienia na promieniowanie ultrafioletowe. Osoby chore na trądzik różowaty nie powinny stosować kosmetyków zawierających alkohol czy mentol. Objawy choroby mogą także nasilać czynniki mechaniczne, stres, częste korzystanie z solarium czy zbyt intensywne treningi. Poza unikaniem czynników nasilających, trądzik różowaty jest leczony miejscowo lub ogólnie.

1. Leczenie miejscowe trądziku różowatego

W leczeniu miejscowym wykorzystuje się kilka substancji, przy czym to, jaka zostanie zastosowana, powinno być podyktowane rodzajem i stadium klinicznym choroby. W leczeniu miejscowym stosuje m.in.:

• metronidazol 0,75-1% (ma on działanie przeciwbakteryjne i pierwotniakobójcze, działa na różne stany zapalne skóry, w tym krosty, guzki czy grudki),

• iwermektyna 1% (ma działanie przeciwzapalne i działa przeciwpasożytniczo na nużeńca ludzkiego, który jest jedną z możliwych przyczyn trądziku różowatego),

• klindamycyna 1-2,5% (ma działanie przeciwbakteryjne i bakteriostatyczne),

• erytromycyna 0,5-2,5% (ma działanie bakteriostatyczne, przeciwgrzybicze, a także przeciwpierwotniakowe),

• retinoidy (działają przeciwzapalnie; stosuje się np. tretinoinę 0,025-0,05%, adapalen 0,1% lub retinadelyd),

• kwas azelainowy 15-20% (działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie).

2. Leczenie ogólne trądziku różowatego

Jeżeli dermatolog zdiagnozuje u pacjenta trądzik różowaty w postaci grudkowo-krostkowej, być może konieczna będzie terapia ogólna, polegająca na podaniu antybiotyku opartego na tetracyklinach (np. limecyklina) lub makrolidach (np. izotretinoina).

Leczenie trądziku różowatego w gabinecie kosmetologicznym

Leczenie trądziku może być także wspierane różnymi zabiegami, jakie oferuje nam kosmetologia – dzięki temu możemy istotnie zmniejszyć ryzyko wystąpienia zaostrzeń objawów choroby, a także złagodzić jej przebieg i wydłużyć okres remisji. Zabiegi powinny być nakierowane na działanie wyciszające, kojące oraz ochronne dla skóry. Powinny także wykazywać działanie przeciwzapalne i regenerujące. Jakie konkretnie zabiegi są polecane w leczeniu trądziku różowatego?

W przypadku osób, które mają rumień, poleca się głównie mezoterapię bezigłową. Można także wykonać jonoforezę lub sonoforezę z witaminą C, aby uszczelnić dodatkowo naczynia krwionośne i uzyskać działanie przeciwzapalne. Jeśli występuje natomiast rumień napadowy, polecana jest terapia światłem LED. Niektórzy polecają również terapię światłem IPL w celu usunięcia rumienia i zapobiegania powstawaniu kolejnych zmian naczyniowych. Światło to dodatkowo ma działanie bakteriobójcze.

Do innych polecanych zabiegów zalicza się peelingi chemiczne, które włącza się podczas remisji choroby – stosuje się je wówczas po to, aby wydłużyć okres remisji. W peelingach chemicznych u osób z trądzikiem różowatym stosuje się kwas azelainowy (działanie antyzapalne i antybakteryjne) lub kwas laktobionowy (działanie nawilżające, wzmacniające mikrobiom skóry, zmniejszające rumień, łagodzące). Dodatkowo można zastosować zabiegi oczyszczające i regenerujące, jak np.:

• peeling kawitacyjny,

• oksybrazja (mikrodermabrazja tlenowa),

• infuzja tlenowa.

Dla uspokojenia skóry i złagodzenia podrażnień, można także wykorzystać metody skojarzone, np. zabieg z kwasem fitowym, witaminą C i retinolem H10, który to zostanie zakończony łagodzącą maską z kwasem hialuronowym czy panthenolem.

Jakie zabiegi natomiast są zakazane dla osób z trądzikiem różowaty? Przeciwwskazane jest stosowanie rozgrzewających masek i zabiegów aparaturowych lub z wapozonem. Nie powinno się ponadto wykonywać manualnego oczyszczania skóry, mikrodermabrazji diamentowej/korundowej, manualnych masaży twarzy.

Domowe leczenie trądziku różowatego

Trądzik różowaty charakteryzuje się tym, że cera jest bardzo wrażliwa i podatna na podrażnienia. Konieczne jest zatem wdrożenie odpowiedniej pielęgnacji w warunkach domowych – na co dzień – co również stanowi element leczenia tej choroby. Konieczne jest prawidłowe oczyszczanie skóry – do zmycia zanieczyszczeń poleca się:

• mleczka,

• żele,

• łagodne pianki myjące.

Zakazane są produkty z zawartością mydła. Zanieczyszczenia zmywamy delikatnie, bez tarcia skóry. Następnie cerę tonizujemy, aby przywrócić prawidłowe pH i przygotować skórę do przyjęcia substancji czynnej znajdującej się w aplikowanym później kremie czy serum (kosmetyk ten powinien być dostosowany do cery z trądzikiem różowatym, naczyniowej oraz podatnej na podrażnienia). Dodatkowo należy aplikować na skórę preparat z wysokim filtrem UVA i UVB, jeśli będzie ona narażona na działanie promieni słonecznych.

Poza tym raz w tygodniu powinno się wykonać peeling enzymatyczny, aby zwiększyć skuteczność aplikowanych preparatów.

Bibliografia

• Owczarek I., Pietrzak B., „Rola kosmetologa w terapii oraz pielęgnacji skóry w przebiegu trądziku różowatego” Kosmetologia estetyczna 3/2014, vol.3 201-205.

• Placek W., Wolska H., „Trądzik różowaty – Aktualne poglądy na etipatogenezę i leczenie” Przegl Dermatol 2016, 103, 387–399.

• Nowicka D. Choroby łojotokowe skóry. KosMed, Wrocław 2011: 27-35, 47-51.