Jak rozpoznać trądzik różowaty i co go powoduje? Wyjaśniamy

Trądzik różowaty czy trądzik pospolity? Różnice

Trądzik różowaty (Rosacea) to choroba zapalna przewlekła skóry twarzy. Rozpoczyna się takimi symptomami, jak wzmożona reaktywność naczyń krwionośnych skóry twarzy, co objawia się m.in. rumieniem napadowym. Takie objawy występują zwykle w okolicach 20-25. roku życia i mamy wówczas do czynienia z Prerosacea. W początkowej fazie nie pojawiają się jeszcze mocno utrwalone zmiany na skórze i łatwo może je pomylić z cerą wrażliwą lub naczynkową. Drugie stadium występuje zwykle po 35. roku życia i wówczas na skórze występują wykwity grudkowe i krostkowe – zawsze tworzą się one na podłożu rumieniowym oraz są związane z nadmiernym łojotokiem. Charakterystyczne dla trądziku różowatego jest to, że nie powstają zaskórniki. Zmiany lokalizują się na twarzy (broda, nos, policzki), niekiedy na szyi i dekoldzie. Choroba częściej występuje u kobiet z jasną karnacją po 30-35. roku życia, jednak to u mężczyzn odnotowuje się cięższy przebieg.

Trądzik pospolity (acne ulgaris) natomiast to choroba zapalna o podłożu nadmiernego wzrostu gruczołów łojowych, objawiająca się nadmiernym wydzielaniem sebum, a także rogowaceniem ujść mieszków włosowych. Trądzik pospolity charakteryzuje się powstawaniem zaskórników w wyniku zablokowania ujścia mieszka włosowego (dzieje się tak m.in. przez zrogowaciały naskórek). Często dochodzi do nadkażenia przez bakterie Propionibacterium acnes i wówczas zaskórnik może ulec przekształceniu w krosty, a nawet torbiele wypełnione ropą. Trądzik różowaty objawia się zmianami na twarzy, plecach oraz na górze klatki piersiowej. Zwykle ma swój początek już w okresie dojrzewania, ale niekiedy po raz pierwszy pojawia się dopiero w wieku dorosłym. Dotyka w takim samym stopniu zarówno kobiet, jak i mężczyzn.

Mimo kilku podobieństw między trądzikiem różowatym a pospolitym, nie powinno się łączyć obu tych chorób, gdyż ich mechanizm powstawania jest całkowicie inny. Może się natomiast zdarzyć, że u jednej osoby występują oba rodzaje trądziku i wówczas rozpoznanie jest utrudnione. Aby ułatwić zatem rozpoznanie trądziku różowatego, warto zapoznać się z poszczególnymi stadiami rozwoju choroby i objawami, jakie dają.

Trądzik różowaty najczęściej jest mylony z trądzikiem pospolitym, ale bywa również, że daje podobne objawy do innych rodzajów trądziku - sprawdź charakterystyczne symptomy TUTAJ. 

Rozpoznanie trądziku różowatego – charakterystyczne objawy

Trądzik różowaty daje kilka charakterystycznych objawów, które mogą znacznie ułatwić rozpoznanie. Choroba objawia się m.in. występowaniem stadium prerosacea trwającym kilka lat i rozpoczynającym się ok. 20-30. roku życia, które charakteryzuje się:

• wzmożoną reaktywnością naczyń włosowatych (objawia się to m.in. rumieniem na policzkach i brodzie oraz napadowym czerwienieniem się skóry twarzy pod wpływem zmiany temperatury, alkoholu, silnych emocji, ostrych potraw),

• nietolerancją wielu kosmetyków,

• uczuciem pieczenia skóry (objaw podobny do skóry wrażliwej).

Jeśli na etapie prerosacea wdrożona zostanie odpowiednia pielęgnacja i unikanie czynników nasilających chorobę, jest duża szansa, że nie przekształci się ona w rosacea. Jeśli jednak ten etap będzie nierozpoznany lub zaniedbany, prerosacea będzie dawać coraz to ostrzejsze objawy, aż zmieni się w jedną z postaci trądziku różowatego (postacie trądziku różowatego są określone przez ekspertów z National Rosacea Society):

• Postać rumieniowo-teleangietyczna – występuje najczęściej i objawia się rumieniem w środkowej części twarzy, który utrzymuje się powyżej 10 minut. Występuje ponadto pajączkowate rozszerzenie naczyń włosowatych. Dodatkowo osoba cierpiąca na tę postać trądziku różowatego ma uczucie pieczenia skóry, napięcia, a nawet kłucia. W tym stadium konieczne jest unikanie czynników, które mogłyby nasilić chorobę, czyli m.in. nagłych zmian temperatur, ekspozycji na słońce czy silnych kosmetyków.

• Postać grudkowo-krostkowa – objawia się występowaniem rumienia i rozszerzonymi naczyniami włosowatymi oraz dodatkowo małymi grudkami rumieniowo-obrzękowymi. Grudki mogą być ostro zakończone, a na szczycie może być zauważalna krosta wypełniona ropą. Pojawiają się także krostki w środkowej części twarzy i widoczne złuszczanie się naskórka.

• Postać przerostowo-naciekowa – to bardzo ostra postać choroby, ponieważ poza zmianami występującymi w innych stadiach, dochodzi postępujące grubienie skóry powodujące nieregularności na powierzchni cery i formowanie się guzów. Dochodzi do przerostu gruczołów łojowych, a następnie ich włóknienia. Zmiany te najczęściej pojawiają się na nosie i występują niemal wyłącznie u mężczyzn. Skóra nosa staje się bardzo gruba i widoczne są rozszerzone pory. Guzy mogą pojawiać się także na brodzie, czole, policzkach a nawet uszkach. Przyczyną występowania tego rodzaju zmian może być przewaga magazynowania białek, które są produkowane przez tkankę łączną, nad procesami ich usuwania za pośrednictwem naczyń limfatycznych. Ponadto płyn pozakomórkowy, który nadmiernie się gromadzi, wzmaga włóknienie tkanek i ich twardnienie, a także pogrubienie skóry.

• Postać oczna – ta postać dotyka ok. 50% chorych na trądzik różowaty i pojawia się okresowo. Objawia się nadmiernym łzawieniem oczu, uczuciem kłucia i występowania ciała obcego. Dodatkowo można odczuwać nadmierną suchość, swędzenie i wrażliwość na światło. Postać oczna niekiedy poprzedza pojawienie się objawów skórnych, ale może też wystąpić niezależnie. Ma dość łagodny przebieg.

Do rozpoznania trądziku różowatego konieczne jest ustalenie przyczyny

Aby trafnie rozpoznać trądzik różowaty i wykluczyć inne choroby, konieczne jest zwrócenie uwagi na to, czy występują pewne czynniki ryzyka, które mogą wskazywać na to, że mamy do czynienia z trądzikiem różowatym. Niestety przyczyny tej choroby są złożone i jeszcze nie do końca poznane, jednakże istnieje kilka charakterystycznych czynników wpływających na rozwój choroby.

1. Zaburzenia naczynioruchowe

W powstawaniu trądziku różowatego ogromną rolę odgrywają zaburzenia naczynioruchowe, które objawiają się nieprawidłowym kurczeniem się oraz rozszerzaniem drobnych naczyń krwionośnych znajdujących się w skórze. O nieprawidłowościach świadczą poszczególne etapy występowania rumienia na twarzy, poczynając od rumienia, który nie jest trwały (przemija), poprzez stopniowe wydłużanie się czasu jego występowania, aż do pojawienia się rumienia występującego na twarzy na stałe. Dodatkowo mogą rozwijać się teleangiektazje (tzw. pękające naczynka) – wówczas możemy mieć pewność, że występują zaburzenia naczyniowe.

Badania naukowe wykazały, że w przebiegu trądziku różowatego występuje nasilony przepływ krwi , a objawy zaostrzają się pod wpływem niektórych czynników środowiskowych. W skórze osób chorych na to schorzenie znajduje się ponadto większa liczba czynników, które odpowiadają za powstawanie nowych naczyń krwionośnych i limfatycznych skóry – głównie są to białka.

2. Roztocza

Wyniki nowych badań naukowych wskazują, że duży wpływ na rozwój trądziku różowatego mogą mieć roztocza bytujące na skórze, a głównie nużeniec ludzki (Demodex folliculorum), w którego organizmie żyją bakterie Bacillus oleronius. Nużeniec może występować także w skórze zdrowego człowieka wewnątrz gruczołów łojowych, ale na skutek m.in. nadmiernej pracy gruczołów łojowych może znacznie wzrosnąć ilość tego pasożyta. Nużeniec żywi się wówczas sebum, które jest dla niego pożywką – może zmienić jego skład. W chwili, gdy nużeniec umiera, bytujące w nim bakterie zaczynają wydzielać białka, które powodują reakcję immunologiczną i prowadzą do wystąpienia stanu zapalnego. Naukowcy wiążą ten stan z danymi, które wskazują, że aż u 80% osób chorych na trądzik różowaty ma we krwi komórki odpornościowe, które silnie reagują właśnie na dwa białka produkowane przez Bacillus oleronius. Z kolei u osób, które nie zmagają się z trądzikiem różowatym, taka reakcja zachodzi zaledwie u 40%. Być może to właśnie nużeniec jest w wielu przypadkach przyczyną rozwoju trądziku różowatego – i z tego względu przemysł dermatologiczny zaczął oferować coraz więcej preparatów do stosowania miejscowego, które zawierają substancje zabijające nużeńca bądź ograniczające rozwój Bacillus oleronius.

3. Nieprawidłowa reakcja immunologiczna

W zdrowym organizmie układ immunologiczny jest w stanie wykryć czynniki infekcyjne, które mogą wywołać choroby, w tym trądzik różowaty i w efekcie tego zaczyna je eliminować. U osób z trądzikiem różowatym bardzo często odpowiedź układu immunologicznego nie jest prawidłowa – występuje pobudzenie tego układu w wyniku czynników środowiskowych, np. promieniowania UV czy zmian temperatur – zatem w organizmie aktywuje się cała kaskada reakcji odpornościowych, mających zniszczyć pseudo-szkodliwe czynniki. W konsekwencji tworzy się przewlekły stan zapalny, co może przyczyniać się do rozwoju choroby.

4. Helicobacter pylori

Niektóre badania wskazują, że na rozwój trądziku różowatego może mieć występowanie bakterii Helicobacter pylori w organizmie – jednakże do jednoznacznego twierdzenia konieczne jest przeprowadzenie większej liczby badań. We krwi osób z trądzikiem różowatym wykryto występowanie przeciwciał nakierowanych na Helicobacter pylori, co jest powodem tezy, że bakteria ta może nasilać lub wywoływać chorobę. Zauważono ponadto, że leczenie niszczące tę bakterię powoduje także eliminację zmian skórnych charakterystycznych dla rosacea.

5. Nadmiernie promieniowanie UV

Promieniowanie UV to jeden z ważnych czynników wpływających na rozwój trądziku różowatego i jego nasilenia. Powoduje bowiem rozszerzanie się naczyń krwionośnych, a także stymuluje tworzenie się nowych – w efekcie tego może dojść do pojawienia się rumienia i nasilenia choroby. Dodatkowo promieniowanie UV zwiększa produkcję wolnych rodników tlenowych, które to są odpowiedzialne za rozwój stanu zapalnego w skórze.

6. Wolne rodniki

Wolne rodniki są kolejną przyczyną rozwoju trądziku różowatego, co potwierdza podwyższone ich stężenie w skórze badanych osób z rosacea. Udowodniono także, że zmiany skórne w przebiegu tej choroby ustępują pod wpływem leczenia nakierowanego na hamowanie produkcji wolnych rodników. Być może ma to związek z tym, że wolne rodniki nasilają stany zapalne w skórze, a także niszczą obecny w niej kolagen.

Trądzik różowaty – rozpoznanie na podstawie czynników nasilających objawy

Jeśli nadal mamy problemy z rozpoznaniem trądziku różowatego, zwróćmy uwagę, czy poniższe czynniki sprawiają, że objawy choroby się nasilają (czyli np. występuje rumień, nadmierne pieczenie skóry, pojawiają się grudki i krosty). Do czynników nasilających rosacea należą:

• silne emocje,

• nadmierny stres,

• nadmierne spożycie alkoholu,

• spożywanie ostrych potraw,

• spożywanie ciężkostrawnych posiłków,

• nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV,

• pobyt na basenie z chlorowaną wodą,

• korzystanie z sauny,

• stosowanie leków na obniżenie cholesterolu.

Nasilone objawy trądziku różowatego mogą także wystąpić w stanach zaburzonej gospodarki hormonalnej, która nie jest leczona (np. nierozpoznana choroba tarczycy czy zaburzenia cyklu menstruacyjnego).

Podsumowując, w samorozpoznaniu trądziku różowatego istotną rolę odgrywa obserwacja skóry na stres czy inne czynniki zewnętrzne, weryfikacja możliwych przyczyn zmian, a także klasyfikacja rodzaju zmian na skórze (czy są charakterystyczne dla trądziku różowatego).