Czym jest narkoza?
Narkoza to inaczej znieczulenie ogólne. Polega na kontrolowanym uśpieniu pacjenta, aby nie miał on świadomości oraz czucia podczas zabiegów dentystycznych. W praktyce pozwala to na bezproblemowe przeprowadzenie wielu zabiegów, co nie obarcza pacjenta ani przykrymi doznaniami fizycznymi, ani traumatycznymi wspomnieniami.
Aby narkoza była możliwa do podania, konieczna jest obecność lekarza anestezjologa. Odpowiada on za bezpieczne wprowadzenie pacjenta w znieczulenie ogólne, a także utrzymanie stanu znieczulenia podczas trwania zabiegu. Po zabiegu anestezjolog wybudza pacjenta.
Leczenie dentystyczne pod narkozą jest coraz chętniej stosowane w sytuacji, gdy należy wykonać rozległe zabiegi zachowawcze, z zakresu chirurgii stomatologicznej lub endodoncji czy leczenia implantologicznego bądź protetycznego.
Wielu rodziców decyduje się także, aby ich dziecko miało w ten sposób leczone uzębienie, gdy występują problemy, aby współpracowało podczas standardowego leczenia. Narkozę poleca się także osobom z dentofobią.
Dentofobia – strach przed leczeniem zębów u dentysty
Dentofobia to strach przed wizytą u dentysty – jest bardzo częstym zjawiskiem – szacuje się, że cierpi na nią nawet 50% Polaków! Dentofobia zwykle ma swój początek w przykrych wspomnieniach u dentysty – najczęściej z okresu dzieciństwa, gdzie stosowano leczenie na siłę (przytrzymywano dziecko podczas leczenia) lub dochodziło do ekstrakcji zębów bez znieczulenia. Takie przeżycia mogą zostawić swój ślad w psychice, co powoduje rozwój fobii.
Obecnie osoby z dentofobią mają lepszą pozycję, ponieważ współczesna stomatologia oferuje wiele rodzajów znieczuleń i proponuje o wiele lepszy komfort przebywania u dentysty, niż kiedyś. Pacjent może np. mieć leczone zęby z premedykacją – to środki uspokajające, które zmniejszają stres. Możliwa jest też sedacja wziewna z podtlenkiem azotu – który rozluźnia i relaksuje (tego typu znieczulenie stosuje się niekiedy nawet podczas porodów). Poza tym możliwe jest też leczenie w znieczuleniu ogólnym.
Jak wygląda narkoza u dentysty?
Znieczulenie ogólne kojarzy się nam głównie ze skomplikowanymi operacjami na bloku operacyjnym. Narkoza u dentysty nie wygląda aż tak poważnie, aczkolwiek nadal wymagany jest lekarz anestezjolog oraz asysta. Konieczny jest zespół dentystyczny oraz zespół anestezjologiczny. Cały proces musi zachodzić w warunkach ambulatoryjnych lub na bloku operacyjnym – istotne jest, aby był dostęp do odpowiedniej aparatury monitorującej parametry życiowe pacjenta, a także do wózka przeciwwstrząsowego. Tak samo jak podczas operacji, lekarze dbają o sterylność i zasady aseptyki i antyseptyki – w celu zapobiegania zakażeniom.
Lekarz podaje narkozę w formie wziewnej lub dożylnej – a niekiedy łączy obie metody. Zanim jednak zostanie podana narkoza, pacjent musi zostać do niej zakwalifikowany, co odbywa się na podstawie panelu badań dodatkowych oraz wywiadu anestezjologicznego. Lekarz ocenia stan pacjenta i ustala metodę przeprowadzenia zabiegu.
Jeśli mamy silną obawę przed znieczuleniem, anestezjolog może podać nam leki uspokajające przed wykonaniem znieczulenia – nosi to nazwę premedykacji, o której wspomnieliśmy na początku artykułu.
Kiedy leczenie stomatologiczne pod narkozą ma sens?
Według specjalistów, leczenia pod narkozą nie powinno się nadużywać. Warto jednak je proponować w sytuacji, gdy wykonuje się skomplikowane operacje – szczególnie z zakresu chirurgii szczękowej. Jeśli natomiast chodzi o leczenie endodontyczne czy zachowawcze, zazwyczaj znieczulenie ogólne nie jest potrzebne, chyba że pacjent ma dentofobię i mógłby stanowić w tej sytuacji zagrożenie dla siebie, jak i specjalisty. Narkoza pomaga znieść ból (nic nie odczuwamy) oraz w wielu przypadkach pomaga dentyście, gdy pacjent nie chce współpracować. Bezpieczeństwo tej metody jest jednak uzależnione od pracy anestezjologa w trakcie zabiegu.
Jak twierdzi w wywiadzie Szpitala św. Wojciecha w Poznaniu lekarz dentysta – Ewelina Golusińska-Kardach:
„Leczenie w znieczuleniu ogólnym to według mnie ostateczność. Dzisiejsza nowoczesna stomatologia oferuje Pacjentom bezbolesne leczenie w znieczuleniu miejscowym w warunkach ambulatoryjnych. Oferujemy Pacjentom chociażby znieczulenie komputerowe czy sedację wziewną. Występują oczywiście sytuacje, kiedy zastosowanie znieczulenia ogólnego jest praktycznie jedynym rozwiązaniem by poprowadzić właściwie i kompleksowo leczenie. Znieczulenie ogólne stosowane jest w uzasadnionych sytuacjach – np. jeżeli rozległość zabiegu jest znaczna, a czas trwania zabiegu trudny do przewidzenia.”
Warto zatem zastanowić się, czy aby na pewno potrzebujemy narkozy podczas leczenia stomatologicznego, czy może lepiej zdecydować się na inną formę znieczulenia.
Lekarka dodaje, że zwykle wskazaniami do wykonania zabiegów stomatologicznych pod narkozą są:
- uczulenie na środki znieczulenia miejscowego,
- brak współpracy ze strony pacjenta, z powodu np. niedorozwoju umysłowego czy zaburzeń psychicznych,
- rozlane stany zapalne w okolicy szczękowo- twarzowej.
Ponadto leczenie takie stosuje się też u dzieci, które nie współpracują z lekarzem, a mają zaawansowaną próchnicę – ich stan uzębienia stanowi wówczas poważne zagrożenie dla całego organizmu.
Usuwanie zębów w znieczuleniu ogólnym (uśpieniu)
Na narkozę u dentysty zwykle decydują się pacjenci, u których wymagane jest usunięcie wielu zębów. Usuwanie zębów jest bowiem bolesne i męczące dla pacjentów, więc narkoza wydaje się być doskonałym rozwiązaniem, ponieważ w ciągu jednej wizyty możemy uporać się z całym procesem terapeutycznym, który w standardowych warunkach – bez znieczulenia ogólnego – trwałby nawet wiele miesięcy. Dodatkowo nie odczuwamy podczas zabiegu bólu, ani nie pamiętamy operacji – dzięki czemu nie ryzykujemy traumy psychicznej z takiej wizyty u dentysty.
Z drugiej jednak strony takie leczenie wszystkich zębów naraz może sprawić ogromny ból, gdy znieczulenie ogólne minie – przez co pozostaniemy w niezbyt dobrej kondycji przez dłuższy czas. Lepiej zatem i tak rozłożyć leczenie na kilka sesji, aby po zabiegu odczuwać ból tylko w jednym miejscu, a nie w całej jamie ustnej – czego nie znieczulą tak skutecznie leki przeciwbólowe (a jeśli ból będzie mniej rozległy, uporamy się z nim z pomocą ogólnodostępnych leków przeciwbólowych). Dodatkowo może pojawić się problem z jedzeniem i piciem, jeśli zdecydujemy się na leczenie wszystkich zębów jednocześnie.
Warto wspomnieć, że obecnie rozwijają się coraz bardziej metody znieczulenia miejscowego, które są znacznie bardziej skuteczne, niż jeszcze kilka lat temu. Być może leczenie zębów pod narkozą niedługo nie będzie już tak pożądane, ponieważ będą dostępne równie skuteczne metody znieczulenia miejscowego, dzięki którym leczenie nie będzie wiązało się z bólem czy traumatycznymi przeżyciami.
Komu można podczać narkozę podczas leczenia zębów?
Leczenie zębów pod narkozą jest dedykowane właściwie wszystkim osobom, których stan zdrowia pozwala na znieczulenie ogólne. To zarówno dzieci, osoby dorosłe, jak i osoby niepełnosprawne. Jeśli tylko lekarz anestezjolog zakwalifikuje nas do podania narkozy, jak najbardziej skorzystanie z niej powinno być dla nas bezpieczne.
Kiedy leczenie zębów pod narkozą nie jest możliwe? Istnieją przeciwwskazania, które bezwzględnie nie pozwalają na podanie znieczulenia. To m.in. brak zgody lekarza na podanie narkozy, ostre infekcje dróg oddechowych (np. zapalenie gardła, krtani czy płuc), nieustabilizowane choroby przewlekłe (np. nadciśnienie, astma oskrzelowa, choroby tarczycy, choroby nerek, cukrzyca, choroba niedokrwienna serca, choroby wątroby, padaczka z napadami, choroby układu krwiotwórczego, zaburzenia krzepnięcia, występowanie reakcji uczuleniowych na stosowane leki, wrodzone choroby metaboliczne).
Czy narkoza ma skutki uboczne?
Każda metoda leczenia – tak samo znieczulenie ogólne – niestety może powodować skutki niepożądane. Efekty te dotyczą zwykle reakcji organizmu na konkretne leki albo na drogę podania. Jeżeli zostanie nam np. podana narkoza w sposób dożylny, w miejscu wkłucia może wystąpić ból lub zapalenie żyły – na szczęście przemijające. Natomiast jeśli jest wykonana intubacja, może dojść do podrażnienia gardła i przejściowych problemów z mówieniem. Poważnym następswem narkozy może być reakcja anafilaktyczna.
Ile kosztuje leczenie zębów u dentysty pod narkozą?
Trudno jest określić konkretną kwotę za leczenie zębów pod narkozą, gdyż na całkowity koszt składa się długość zabiegu stomatologicznego, jego typ, rozległość, zużyte podczas operacji leki (ich ilość i rodzaj), procedura premedykacji oraz ewentualne konsultacje. Ostateczny kosztorys jest oczywiście ustalany przed zabiegiem. Znaczenie ma również miejscowość – inne ceny będą w renomowanym centrum stomatologicznym w Warszawie, a inne w mniejszym gabinecie np. w Bydgoszczy. Poniżej przedstawiamy zatem średnie ceny – przy czym mogą się one różnić. Do tych cen należy oczywiście doliczyć koszty związane z samym zabiegiem – które i tak wystąpiłyby, gdyby pacjent nie zdecydował się na narkozę (czyli koszt dla danej usługi, np. endodoncja).
Jak pokazuje powyższa tabela, zwykle cena za pierwszą godzinę znieczulenia ogólnego wynosi co najmniej 400 zł, a każde kolejne pół godziny – zarówno w przypadku dzieci, jak i dorosłych – kosztuje co najmniej 200 zł.
Koszty narkozy w leczeniu stomatologicznym nie są niskie, ponieważ taki zabieg wymaga obecności zespołu anestezjologów, gdyż jest większe ryzyko podczas tego typu „operacji”. Czasami konieczne jest ponadto wykonanie leczenia na sali operacyjnej, a nie w gabinecie dentystycznym, co oznacza również wzrost kosztów. Z tego powodu każda kalkulacja jest sporządzana indywidualnie. Bierze się pod uwagę zakres prac, rodzaj i liczbę ubytków, zastosowane podczas zabiegu materiały, zastosowane środki znieczulające. Za samo znieczulenie ogólne ceny wahają się od kilkuset do kilku tysięcy złotych. Przykładowo, jeśli zabieg trwa 2 godziny, zapłacimy np. 900 zł za pierwszą godzinę i dodatkowo 600 zł za kolejną. Ponadto do ceny należy doliczyć konsultację z anestezjologiem – koszt ok. 150 zł, pozabiegową opiekę anestezjologiczną – co generuje średnio koszt w wysokości 200 zł, a także wszelkie inne koszty leczenia stomatologicznego.
Ile trwa leczenie zębów pod narkozą?
To, jak długo trwa zabieg, zależy od jego rodzaju oraz rozległości. W narkozie możliwe jest wykonanie zabiegu stomatologicznego trwającego do 6 godzin. Tak długich sesji raczej nie przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym – konieczne jest rozbicie wtedy zabiegu na kilka mniejszych sesji.
Po zabiegu pacjent zostaje na sali pooperacyjnej pod obserwacją personelu medycznego – aż do pełnego wybudzenia. Następnie zostaje przewieziony na oddział, aby wypocząć. Po znieczuleniu ogólnych pacjent musi pozostać w szpitalu od 8 do 12 godzin po zabiegu, a przez 24 godziny nie powinien prowadzić samochodu i obsługiwać maszyn.
Leczenie zębów pod narkozą u dzieci
Leczenie zębów u dzieci nie należy do najłatwiejszych, ponieważ dzieci bardzo często boją się panicznie fotela dentystycznego i nie współpracują z lekarzem, zaciskając zęby, a nawet kopiąc lekarza. Wszystko to sprawia, że leczenie jest mocno utrudnione, a nawet niemożliwe, gdyż zachowanie dziecka może zagrażać zarówno lekarzowi, jak i jemu samemu. Z tego powodu coraz więcej rodziców szuka informacji na temat leczenia zębów u dzieci w znieczuleniu ogólnym. Taka metoda pozwala przeprowadzić leczenie, bez powodowania u dziecka stresu czy strachu. Narkoza pozwala także na wykonanie długich czy skomplikowanych zabiegów bez bólu.
U dzieci narkozę stosuje się w uzasadnionych przypadkach – głównie wtedy, gdy konieczny jest długi i trudny zabieg, np. z powodu rozległej próchnicy. Czasami jednak narkoza jest stosowana u dzieci, które nie pozwalają sobie leczyć zębów, a czas ucieka – wówczas dentysta może zaproponować takie znieczulenie.
Zanim znieczulenie u dziecka zostanie zastosowane, stomatolog przeprowadza wywiad z rodzicami, opisując całą procedurę, korzyści oraz wady. Następnie umawiane jest spotkanie z anestezjologiem, który przeprowadza kwalifikację do podania narkozy – aby wykluczyć ewentualne przeciwwskazania. Jeśli chodzi o przygotowanie do zabiegu z narkozą, dziecko nie powinno w tym dniu nic jeść ani pić – przynajmniej 4-6 godzin. Ponadto znieczulenie ogólne jest zawsze u dzieci poprzedzone premedykacją, która obniża poziom stresu – dziecko jest dzięki temu spokojniejsze. Premedykacja w przypadku dzieci zwykle ma postać syropu. Ponadto podczas podawania znieczulenia ogólnego – zanim dziecko zaśnie – rodzice mogą zwykle zostać na sali, aby Maluch się nie bał.
Zwykle po znieczuleniu ogólnym dziecko czuje się zmęczone i senne. Mogą pojawić się nudności, wymioty, zawroty głowy. Dziecko pozostaje pod obserwacją specjalistów jeszcze przez ok. 30 minut i zanim opuści klinikę, jest badane przez lekarza.
Czy leczenie zębów pod narkozą jest bezpieczne?
Leczenie zębów pod narkozą może być bezpieczne – ale tylko wtedy, gdy zabieg zostanie poprzedzony profesjonalną i wnikliwą konsultacją z lekarzem anestezjologiem oraz stomatologiem. Należy przeprowadzić dokładną diagnozę dolegliwości oraz gruntowny wywiad lekarski. Często konieczne są dodatkowe badania, np. krew i mocz oraz wykonanie ortopantomogramu. Ponadto lekarze biorą pod uwagę wszelkie przyjmowane leki, choroby – np. serca czy zaburzenia krzepnięcia krwi.
Leczenie w znieczuleniu ogólnym odbywa się w obecności anestezjologa oraz pielęgniarki anestezjologicznej, którzy dbają o bezpieczeństwo pacjenta. W gabinecie znajdują się ponadto urządzenia do intubacji i wentylacji zastępczej, a także sprzęt monitorujący parametry życiowe.
Alternatywa dla narkozy przy leczeniu zębów? Gaz rozweselający
Osoby, które boją się wizyty u dentysty, ale mają także obawy przed znieczulenie ogólnym – lub występują u nich przeciwwskazania do podania narkozy – mogą skorzystać z bardzo komfortowego rozwiązania, jakim jest sedacja wziewna gazem rozweselającym. Gaz ten wprowadza pacjenta w stan relaksu i odprężenia. Co ciekawe, gaz rozweselający jest jedną z form łagodzenia bólu porodowego, gdyż powoduje, że ciało się rozluźnia i mniej odczuwamy stres, a co za tym idzie – ból. Metoda ta jest coraz popularniejsza ze względu na swoją efektywność i bezpieczeństwo. Pacjent wdycha mieszankę tlenku azotu, który niweluje stres oraz powoduje rozluźnienie. Zastosowanie gazu rozweselającego jest bardziej polecane od narkozy, ponieważ jest bardzo bezpieczny. Mogą go przyjmować nawet osoby, które mają wady serca, astmę czy padaczkę.
Często gaz rozweselający poleca się w leczeniu stomatologicznym u dzieci – ze względu na bezpieczeństwo i skuteczność. To sprawdzona metoda uspokojenia oraz zrelaksowania dziecka przed zabiegiem. Maluch znacznie mniej odczuwa ból, mniej się boi, jest rozluźniony.
Podanie gazu rozweselającego nie należy do skomplikowanych czynności. Gaz (podtlenek azotu) wtłaczany jest przez maseczkę zakładaną na nos i inhalacja odbywa się przez cały czas trwania zabiegu, ponieważ działanie gazu mija po ok. 5 minut od zaprzestania jego podawania. Znieczulenie tego typu można podać już dzieciom powyżej 3. roku życia. Sprawdza się ono nie tylko w przypadku dentofobii, ale i przy nadpobudliwości, padaczki, astmy czy ADHD.
Są jednak przeciwwskazania do podania gazu rozweselającego – nie może on być stosowany u osób przeziębionych, z przerostem migdałków podniebiennych, ze stwardnieniem rozsianym lub z chorobami psychicznymi.
Jak wygląda leczenie zębów pod narkozą w praktyce?
Zobaczcie kilka filmików, w których pokazany jest zabieg stomatologiczny w znieczuleniu ogólnym – pod narkozą.
Leczenie zębów pod narkozą – jakie są opinie na ten temat?
Poniżej zamieszczamy opinie, jakie krążą na temat leczenia zębów pod narkozą – to zarówno opinie osób, które przeszły zabiegi stomatologiczne w znieczuleniu ogólnym, jak i osób, które się na tym zastanawiają. Poznajcie wady i zalety!
Bibliografia
- Zarys anestezjologii i intensywnej terapii, Mayzner – Zawadzka E., Rawicz M. (red.), Warszawa, 2004.
- D. Skaba, Wybór metody znieczulenia, czyli jak bezpiecznie i bezboleśnie przejść zabieg, Medycyna Praktyczna 2017.
- Ryszard Brus, Andrzej Danysz red., Zdzisław Kleinrok: Podstawy farmakologii dla lekarzy, farmaceutów i studentów medycyny. Wrocław: Wydaw. Volumed, 1996.
