Czy warto nosić aparat na zęby?
Piękny uśmiech to podstawowa zaleta noszenia aparatu ortodontycznego. A krzywe zęby mogą być źródłem wielu kompleksów i utrudniać kontakt z innymi – zwyczajnie wstydzimy się swojego uśmiechu, więc rzadziej zabieramy głos w dyskusji lub się śmiejemy (zaciskamy wargi i unikamy szerokiego uśmiechu). Warto więc nosić aparat na zęby po to, by móc w końcu pozwolić sobie na szczery, promienny uśmiech.
Poza estetyką, aparat na zęby może odegrać dużą rolę pod względem zdrowotnym. Okazuje się, że korekcja wad zgryzu pozwala ograniczyć ścieranie się zębów czy bóle głowy spowodowane nieprawidłowym ułożeniem uzębienia. Dodatkowo dobrze ułożone zęby umożliwiają lepszą higienę jamy ustnej – przez co zmniejsza się ryzyko próchnicy i chorób przyzębia. Co ciekawe, wady zgryzu są nierzadko przyczyną chorób pojawiających się poza jamą ustną – np. stawu skroniowo-żuchwowego czy problemów żołądkowych.
Zniwelowanie nieprawidłowości w uzębieniu za pomocą aparatu, pozwoli w stosunkowo szybkim czasie pozbyć się wielu dolegliwości bólowych, jeżeli były one spowodowane złym ustawieniem zębów.
Aparat na zęby – jak długo trzeba nosić?
To, jak długo pacjent musi nosić aparat na zębach, zależy od wieku (im szybciej zostanie rozpoczęte leczenie ortodontyczne, tym większa szansa, że będzie ono trwało krócej), rodzaju wady zgryzu, jej stopnia, a także od rodzaju samego aparatu. Szacuje się, że minimalny czas trwania leczenia aparatem stałym wynosi zwykle od 12 do 18 miesięcy. To jednak orientacyjny okres i należy pamiętać, że długość leczenia zawsze zależy od indywidualnych predyspozycji pacjenta.
Leczenie ortodontyczne aparatem stałym może być dodatkowo przedłużone o okres noszenia tzw. retencji, której zadaniem jest utrwalenie efektów. Jeżeli zlekceważymy tę część, zęby mogą powrócić w pierwotne miejsca. Aparaty retencyjne mogą być stałe lub zdejmowane (stała retencja to coś w rodzaju drucika doczepionego plombą po wewnętrznej stronie łuku zębowego – nie jest on w ogóle widoczny, ale należy szczególnie dbać o higienę w tym miejscu; zdejmowane aparaty retencyjne nosi się w dzień i w nocy lub tylko nocą – w zależności od zalecenia ortodonty). Niekiedy ortodonta zaleca zastosować oba rodzaje retencji, a niekiedy tylko jeden. Czas noszenia retencji zależy również od indywidualnych czynników – np. wady zgryzu, wieku pacjenta czy zaleceń ortodonty. Niektórzy noszą retencję np. 2 lata po zdjęciu aparatu stałego, a inni – do końca życia.
Czy aparat na zęby zmienia rysy twarzy?
Wady zgryzu często powodują zniekształcenia rysów twarzy. Szczęka jest np. za bardzo wysunięta do przodu lub znajduje się za bardzo z tyłu. Noszenie aparatu ortodontycznego pozwala na korektę takiej wady, dzięki czemu zmieni się nie tylko wygląda naszego uśmiechu, ale również całej twarzy, która stanie się proporcjonalna i symetryczna. Dowiedziono ponadto, że leczenie ortodontyczne może opóźnić procesy starzenia się twarzy! W jaki sposób? Okazuje się, że wady zgryzu nierzadko powodują zapadnięcie tkanek miękkich, wskutek czego może dojść do zwiotczenia skóry twarzy i pogłębiania się zmarszczek. Prawidłowe ustawienie uzębienia będzie stanowić pewnego rodzaju wsparcie dla tkanek miękkich, przez co skóra będzie lepiej napięta i wygładzona.
Jak działa aparat na zęby? Jak szybko widać efekty?
Jeśli chodzi o kwestię tego, jak szybko pojawiają się efekty po założeniu aparatu stałego na zęby, to wbrew pozorom wcale nie musimy czekać roku czy dwóch, ale zaledwie… 2-3 miesiące (później ustawienie zębów jest dopracowywane i efekt utrwalany). Także po założeniu aparatu, bardzo szybko można cieszyć się pięknym uśmiechem!
Efekty uzyskane podczas leczenia ortodontycznego zależą od tego, jaki rodzaj aparatu wybraliśmy. Aparaty stałe mogą leczyć nawet najpoważniejsze zaburzenia i gwarantują uzyskanie idealnego uśmiechu w szybkim czasie. Z kolei aparaty ruchowe (zdejmowane) polecane są raczej do zmniejszania stopnia wady, a nie całkowitego jej usunięcia i zwykle stosuje się je u dzieci, a nie u osób dorosłych, gdy potrzebna jest o wiele większa siła, aby skorygować wadę.
Kiedy powinniśmy się zdecydować na założenie aparatu?
Tak naprawdę każdy moment jest dobry na założenie aparatu – mogą go nosić zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe – ale warto pamiętać, że im szybciej rozpocznie się leczenie, tym większe szanse, że będzie ono trwało krócej. W przypadku dzieci warto udać się na wizytę kontrolną w wieku 7 lat. Jeżeli w dzieciństwie nie mieliśmy okazji udać się do ortodonty, warto w życiu dorosłym umówić na taką wizytę kontrolną – nawet jeżeli nie mamy wyraźnej wady zgryzu.
Wskazania do założenia aparatu na zęby
Wady zgryzu, które są wskazaniem do założenia aparatu na zęby, mogą być wrodzone lub nabyte. Te drugie zwykle wynikają z niewłaściwych nawyków w dzieciństwie, takich jak ssanie kciuka, smoczka, zasysanie policzków czy obgryzanie paznokci.
Aparaty na zęby stosuje się najczęściej w leczeniu tyłozgryzu (przesunięty dolny łuk zębowy do tyłu), przodozgryzu (wysunięte zęby żuchwy do przodu), zgryzu otwartego (niestykanie się zębów dolnych z górnymi), zgryzu głębokiego (siekacze górne przykrywają siekacze dolne), stłoczenia zębów (zęby nachodzą na siebie), szparowatości zębów (pomiędzy zębami występują przerwy), zatrzymanych zębów (ząb nie wyrżnął się z dziąsła mimo prawidłowego rozwoju).
Jakie są przeciwwskazania do noszenia aparatu ortodontycznego?
Istnieją pewne przeciwwskazania do noszenia aparatu ortodontycznego – jednak zwykle są one terminowe i po ich ustąpieniu, można podjąć leczenie ortodontyczne. Do najczęstszych przeciwwskazań do założenia aparatu zalicza się:
- stany zapalne jamy ustnej,
- choroby mające związek z niższą odpornością organizmu,
- cukrzyca,
- zaburzenia hormonalne,
- choroby przyzębia lub miazgi zęba.
W ciąży można założyć aparat na zęby?
Niestety ciąża nie jest dobrym momentem na założenie aparatu ortodontycznego. Powodów jest kilka. Po pierwsze, leczenie wymaga wykonywania zdjęć rentgenowskich, aby dokonać oceny ustawienia korzeni zębowych – a promieniowanie może okazać się niebezpieczna dla rozwijającego się płodu. Po drugie, w czasie ciąży mogą pojawiać się liczne problemy z dziąsłami – stają się one bardzo wrażliwe, rozpulchnione, często krwawią. Istotne jest również szczególne dbanie o higienę zębów w ciąży (choroby jamy ustnej mogą prowadzić do komplikacji – np. trudnej do wyleczenia w ciąży infekcji, mogącej wywołać poważne skutki dla płodu), a założone na zębach zamki mogą to utrudniać.
Aparaty na zęby – rodzaje. Jaki wybrać?
Rozwój ortodoncji sprawił, że obecnie mamy naprawdę szeroki wybór aparatów ortodontycznych. Dzięki temu możemy dobrać aparat do naszych upodobań czy stylu życia – może on być np. całkowicie niewidoczny, jeżeli nie odpowiada nam noszenie aparatu metalowego. Wybór konkretnego aparatu powinien być jednak skonsultowany z lekarzem ortodontą, ponieważ od tego, jaki rodzaj zastosujemy, zależą m.in. efekty leczenia, jego koszt, czas trwania itd. Mogą również wystąpić przeciwwskazania do założenia danego rodzaju aparatu – dlatego z decyzją musimy się wstrzymać do czasu wizyty u ortodonty. Poniżej przedstawimy dostępne rodzaje aparatów ortodontycznych. Do wyboru mamy dwa główne typy: aparat ruchomy lub aparat stały.
Aparaty ruchome (zdejmowane)
Aparat ruchomy (zdejmowany) dedykowany jest głównie dzieciom. Jego budulcem jest akrylowa płytka, druty oraz klamerki. Może zawierać także śrubę lub sprężynę. Aparat ruchomy zazwyczaj stosuje się tylko w przypadku zębów mlecznych lub gdy wada zgryzu jest naprawdę niewielka i wymaga drobnej korekty. Aparat ruchomy – mimo że daje wygodę ściągnięcia – niestety nie jest wygodny, gdy jest założony. Bardzo ciężko jest w nim mówić, a w nocy (lekarze zalecają, aby zakładać go do spania) niestety często wypada i może powodować problemy ze snem (nie jest wygodny). Nie można ponadto w nim jeść czy myć zębów – zawsze trzeba go ściągać, co sprawia pewne trudności (zawsze należy mieć ze sobą pudełeczko na aparat). Wbrew pozorom aparat stały jest o wiele wygodniejszy i po pewnym czasie od jego założenia, całkowicie zapominamy, że mamy go na zębach (bardzo szybko można nauczyć się w nim wyraźnie mówić, a ból po założeniu szybko ustępuje).
Aparaty stałe
Jeśli doszło do wymiany zębów mlecznych lub wada nie jest drobna, stosuje się aparaty ortodontyczne stałe. Wyjątkiem jest aparat przezroczysty, który ma postać niewidocznych nakładek – które są dopasowywane indywidualnie do pacjenta. Taki aparat wyjmuje się wyłącznie do jedzenia i mycia zębów. Osoby dorosłe oraz dzieci z większą wadą zgryzu (które już nie mają zębów mlecznych), mogą zdecydować się na poniżej wymienione aparaty stałe.
1. Aparat stały ligaturowy (tradycyjny)
To standardowe i najpopularniejsze aparaty ortodontyczne. Składają się z łuku, ligatury (gumeczki) oraz zamku. W ramach tego rodzaju możemy zdecydować się na aparat z zamkami metalowymi lub ceramicznymi, porcelanowymi, kryształowymi lub szafirowymi.
2. Aparat stały samoligaturujący
Tego rodzaju aparat nie posiada ligatur (gumek) – tworzy go łuk oraz zamki, które możemy wybrać metalowe lub estetyczne (są praktycznie niewidoczne). Okres leczenia w przypadku aparatu samoligaturującego może być krótszy niż w przypadku aparatu tradycyjnego, jednak aparaty samoligaturujące są nieco droższe.
3. Aparat stały lingwalny
Aparat lingwalny skłąda się z zamków, które umieszcza się po wewnętrznej stronie zębów – dzięki temu aparat jest praktycznie niewidoczny na zębach. Niestety jest i wada takiej lokalizacji zamków: początkowo mówienie może sprawiać trudności i być niewyraźne, ale wielu pacjentów bardzo szybko pokonuje tę trudność i po pierwszym okresie leczenia powraca do sprawności mowy.
Aparat na zęby – jak się przygotować do założenia?
Pierwszym krokiem jest wizyta u ortodonty, który zbada stan naszego uzębienia i ewentualnie zleci: uzupełnieni ubytków, wyleczenie stanu zapalnego, dokładne oczyszczenie zębów (skaling i piaskowanie). Ortodonta zaleci również wykonanie zdjęć rentgenowskich, aby móc ustalić ustawienie zębów i zaproponować plan leczenia.
Aparat na zęby – ile kosztuje? Cena
Aparat na zęby można otrzymać za darmo w ramach funduszu NFZ, jeżeli nie został ukończony 12 rok życia – jednak refundacja dotyczy wyłącznie aparatu ruchomego (zdejmowanego), którego efekty raczej nie będą zadowalające w przypadku większej wady. W innych przypadkach leczenie ortodontyczne i sam aparat są płatne – oczywiście ortodonta poda szacunkowy czas leczenia (czas leczenia warunkuje też koszty) oraz określi indywidualnie koszt, zanim zdecydujemy się na aparat. Bardzo często gabinety stomatologiczne umożliwiają płatności na raty – zarówno jeśli chodzi o zakup aparatu, jak i koszt wizyt. Warto skorzystać z takiej opcji, jeżeli powodem rezygnacji z założenia aparatu są ograniczone finanse. A ceny aparatów są wysokie.
Ile dokładnie kosztują aparaty na zęby? To zależy od wielu czynników, takich jak miejscowość, renoma gabinetu, rodzaj wady, czas leczenia (im dłuższy czas leczenia, tym potrzebna jest większa liczba wizyt, co wiąże się z wyższym kosztem), rodzaj montażu (czy aparat jest montowany po wewnętrznej czy zewnętrznej stronie zębów), rodzaj aparatu i materiału, z jakiego jest wykonany. Poniżej przedstawiamy orientacyjne koszty leczenia ortodontycznego, biorąc pod uwagę wyżej wymienione czynniki.
1. Cena aparatu stałego-tradycyjnego (ligaturowego):
- aparat na zamkach metalowych – cena za 1 łuk ok. 2 tys. zł,
- aparat porcelanowy – cena za 1 łuk ok. 2,5-3 tys. zł,
- aparat kryształowy – cena za 1 łuk ok. 3,5-4,5 tys. zł.
Aparaty z zamkami porcelanowymi i kryształowymi są mniej widoczne, dlatego są droższe od tradycyjnych aparatów metalowych (najtańsze z aparatów stałych są metalowe ligaturowe).
2. Cena aparatu ruchomego (zdejmowanego)
O wiele tańszym rozwiązaniem jest aparat ruchomy – jednak za ceną idzie również o wiele gorszy efekt. Koszt takiego aparatu wynosi ok. 500-1000 zł za 1 łuk.
3. Cena aparatu samoligaturującego
Aparaty samoligaturujące są praktycznie niewidoczne na zębach, ale i droższe od pozostałych rodzajów aparatów stałych – ich koszt za 1 łuk zaczyna się zwykle od 3000 zł.
Koszty dodatkowe założenia aparatu na zęby
Niewiele osób początkowo zdaje sobie sprawę z kosztów dodatkowych, które zawsze występują, jeśli zakładamy na zęby aparat. Okazuje się, że koszt samego aparatu to zaledwie 30-50% finalnych kosztów, po uwzględnieniu cen wizyt i innych składowych. Na wszystkie koszty składają się:
- wstępna konsultacja – 100-150 zł,
- pobranie wycisków – 50-150 zł,
- zdjęcia RTG – 100-200 zł,
- ustalenie planu leczenia – 100-300 zł,
- wizyty kontrolne (na początku co ok. 30 dni, później rzadziej) – 100-200 zł za wizytę,
- ewentualne koszty w przypadku np. odklejenia się zamka – koszt doklejenia to ok. 50 zł,
- zdjęcie aparatu i założenie retainera (stałego lub ruchomego) – 1000-1500 zł,
- wizyty kontrolne podczas noszenia retainera – 50-150 zł,
- koszty związane z koniecznością profesjonalnej higienizacji jamy ustnej podczas noszenia aparatu stałego i retainera stałego (okresowe oczyszczanie zębów, średnio raz na 6 miesięcy: skaling i piaskowanie – koszt ok. 200-300 zł).
Czy warto wybrać droższy aparat na zęby?
Początkowo wiele osób zastanawia się nad tym, czy wybrać droższy, bardziej estetyczny aparat. Oczywiście, jeśli chodzi o wybór między aparatem ruchomym a stałym, wątpliwości powinny być szybko rozwiane, ponieważ chodzi tutaj o skuteczność, a nie estetykę (aparat stały daje nam niemal gwarancję, że zęby będą piękne i proste, a aparat ruchomy – sprawdza się tylko w przypadku bardzo małych wad i zwykle tylko u dzieci). Z kolei gdy chodzi o wybór między poszczególnymi aparatami stałymi, tutaj kwestia zdecydowania się na droższą wersję, zazwyczaj dotyczy wyłącznie estetyki. Nie wszystkim podobają się np. klasyczne aparaty metalowe, które są najtańsze i wówczas pozostaje wybór droższego aparatu porcelanowego, kryształowego lub samoligaturującego. Można również wybrać aparat montowany od wewnętrznej strony zębów, co wiąże się również z wyższym kosztem. Jeśli jednak chodzi o skuteczność, wszystkie te aparaty są do siebie podobne, więc pod względem finansowym wybranie aparatu droższego nie jest do końca uzasadnione. Pamiętajmy jednak, że dzisiaj noszenie aparatu na zębach nie jest czymś nadzwyczajnym – często aparat dodaje nawet uroku (tym bardziej, że możemy co wizytę zmienić np. kolor gumek, co urozmaici nasz wygląd i sprawi, że aparat będzie czymś w rodzaju biżuterii).
Aparat na zęby – jak o niego dbać?
Noszenie aparatu stałego wymaga od pacjenta bardzo dokładnej higieny jamy ustnej. Podstawą jest dobra szczoteczka – najlepiej elektryczna lub soniczna, która dotrze w każdy zakamarek i dokładnie wyczyści przestrzeń wokół zamków i pod drucikami. Po drugie, ortodonci zalecają regularne usuwanie kamienia nazębnego u higienistki – poprzez zabieg skalingu i piaskowania (zwykle zabiegi te powinno się wykonywać podczas noszenia aparatu co ok. 6 miesięcy – ale u osób, które mają tendencję do odkładania się kamienia na zębach, zaleca się przeprowadzać profesjonalne oczyszczanie nawet co 3 miesiące). Poza dokładnym czyszczeniem i regularnymi wizytami u higienistki, w ciągu dnia warto dokładnie płukać jamę ustną – najlepiej z zastosowaniem płynu dentystycznego.
W początkowym etapie leczenia pacjent może odczuwać dyskomfort podczas jedzenia – ponieważ resztki mogą wchodzić pomiędzy zęby a drucik czy zamki. Jednak jest to problem, do którego można się przyzwyczaić, wyrabiając w sobie nawyk częstego płukania jamy ustnej. Na początku warto też spożywać bardziej rozdrobnione i płynne produkty, aby przyzwyczaić się do aparatu na zębach i początkowego dyskomfortu (który jednak szybko zniknie).
Przez cały okres noszenia aparatu stałego, warto ograniczyć spożywanie produktów ciągnących się, ponieważ mogą one przyklejać się do zamków i nawet powodować ich odczepianie. Zrezygnuj więc z gumy do życia czy jedzenia cukierków, które łatwo przyklejają się do zębów (np. krówek).
Aparat na zęby – efekty przed i po
Osoby, które noszą aparat na zęby, początkowo nie mogą doczekać się jego ściągnięcia, ale bardzo często z czasem na tyle przyzwyczajają się do niego, że pod koniec leczenia wcale nie wyczekują momentu ściągnięcia aparatu (a nawet czują się dziwnie, gdy już zostanie ściągnięty). Jeśli chodzi o efekty, są one widoczne już po 2-3 miesiącach od założenia aparatu, jednak na ostateczny efekt „wow” możemy liczyć dopiero po jego ściągnięciu – czyli zwykle po ok. 2 latach. Czy efekty są zadowalające? Jak najbardziej! Leczenie stałym aparatem jest bardzo skuteczne i jeśli wybraliśmy dobrego ortodontę i stosowaliśmy się do jego zaleceń, na pewno nie będziemy żałować decyzji i wydanych pieniędzy. Prawidłowo ustawione zęby nie tylko sprawią, że cała twarz stanie się bardziej proporcjonalna i uśmiech nieporównywalnie ładniejszy, ale i dodadzą nam pewności siebie, pozwalając całkowicie się wyrażać. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów, które doskonale obrazują skuteczność noszenia stałego aparatu na zębach. Efekty są naprawdę spektakularne i można pokusić się o stwierdzenie, że aparat ortodontyczny może naprawić każdą wadę i każdy uśmiech.
Aparat na zęby – opinie
Poniżej przedstawiamy też kilka opinii o noszeniu aparatu na zęby. Staraliśmy się wyłuskać z opinii dostępnych w Internecie również wady, jednak takich jest niewiele. Zobaczcie sami!
Milena: „Ja założyłam aparat w wieku 32 lat i to była najlepsza moja decyzja! Wahałam się czy wypada mi w tym wieku nosić aparat. Nosiłam go ponad 3 lata (początkowo miałam nosić 2 lata) i po zdjęciu strasznie mi go brakowało! Ja ze względu na mocną wadę zgryzu nosiłam stały :)”.
Prinzessin: „Nosiłam aparat 2 lata, na początku było ciężko, druty raniły mi dziąsła i wargi, cały czas coś mi krwawiło, ale zalepiałam sobie to takim woskiem, który dawała mi ortodontka, a później już się przyzwyczaiłam, miałam też taki moment, że wydawało mi się, że zaraz wypadną mi wszystkie zęby.. ale przetrwałam i teraz cieszę się ślicznym, prostym uśmiechem”.
Rafał: „Jest to spory koszt, wiadomo - jedna szyna około 1500zł plus co dwa miesiące wizyta za jakieś 150zł, ale myślę, że warto. Co prawda nosić trzeba plus minus dwa lata, no i po każdej wizycie jest takie nieprzyjemne uczucie ucisku na szczękę - wtedy można jeść tylko pokarmy płynne, bo gryzienie boli, ale trwa to do 5 dni. Końcowy efekt pozytywny, ja polecam”.
Bibliografia
- I. Karłowska: Zarys współczesnej ortodoncji. Podręcznik dla studentów i lekarzy dentystów, Warszawa 2012.
- A. Kolberska, K. Ostrowska, J. Janiszewska-Olszowska, Ortodoncja dla higienistek stomatologicznych, Katowice 2016.
