Problemy endokrynologiczne (hormonalne), czyli jakie?
Zaburzenia hormonalne mogą objawiać się na wiele sposobów. Wielu z nich często nie dostrzegamy lub bagatelizujemy uznając, że jest to problem związany z osłabioną odpornością albo innymi schorzeniami (np. chorobami przewlekłymi). Tymczasem organizm człowieka bardzo skutecznie wysyła nam wiele sygnałów, gdy coś niedobrego dzieje się z naszym układem hormonalnym i gdy wymagana jest pomoc specjalisty. Jak rozpoznać, czy występują u nas problemy hormonalne, a więc endokrynologiczne? Poniżej przedstawimy kilka najczęstszych schorzeń, których leczeniem zajmuje się endokrynolog, wraz z objawami.
Kiedy udać się do endokrynologa? Najczęstsze problemy
1. Problemy skórne
Gdy dochodzi do zaburzenia pracy układu hormonalnego, bardzo często możemy to zauważyć na swojej skórze: pojawia się nagle trądzik, sebum produkuje się nadmiernie lub skóra jest bardzo przesuszona, a także mogą pojawić się przebarwienia. Takie zmiany na skórze nierzadko wskazują na problemy z pracą tarczycy albo nadnerczy. Jeśli dodatkowo do objawów dochodzi nadmierne wypadanie włosów oraz pogorszenie stanu paznokci, to również może wskazywać na problem endokrynologiczny.
2. Nagły spadek lub wzrost wagi
Wahania wagi zdarzają się każdemu, ale tylko wtedy, gdy występuje wyjątkowa sytuacja – np. zmiana diety czy stylu życia. Jeżeli waga zaczyna nagle spadać albo wzrastać bez wyraźnej przyczyny, problem może być hormonalny – związany np. z niedoczynnością lub nadczynnością tarczycy.
3. Nadmierne owłosienie w różnych miejscach
Problem ten zwykle dotyczy kobiet i objawia się występowaniem owłosienia w miejscach, które są raczej charakterystyczne dla mężczyzn. Mowa o owłosieniu np. w okolicach piersi, na plecach, twarzy czy na brzuchu. Takie nadmierne owłosienie może świadczyć o zespole policystycznych jajników albo o hirsutyzmie.
4. Wahania nastroju
Nagłe wahania nastroju, o ile nie wynikają z depresji, ciąży, menopauzy czy innych czynników, mogą świadczyć o złym poziomie hormonów tarczycy (poziomy te ulegają wahaniom, stąd dochodzi do zmienności nastroju). W przypadku tego objawu, warto zwrócić uwagę także na ewentualne zaburzenia snu, nadmierną senność, zmęczenie lub nadmierne pobudzenie.
5. Zaburzenia owulacji
Problemy hormonalne bardzo często objawiają się u kobiet zaburzeniami cyklu. Oczywiście zaburzenie miesiączki (jej brak albo nieregularność) może wynikać także z innych powodów (np. stresu), ale nierzadko źródłem takich problemów jest nieprawidłowo funkcjonująca gospodarka hormonalna. W efekcie dochodzi do nieregularnych cyklu, niekiedy zaniku miesiączki, braku owulacji. Szczególnie poważne są cykle bezowulacyjne, ponieważ uniemożliwiają zajście w ciążę. Przyczyną jest zazwyczaj zespół policystycznych jajników, nadczynność lub niedoczynność tarczycy, hiperprolaktynemia lub insulinooporność.
6. Obniżone lub zbyt wysokie libido
Zaburzona gospodarka hormonalna może także objawiać się problemami z libido – zbyt dużą lub zbyt małą ochotą na seks. Problem ten bardzo często dotyczy kobiet, które stosują antykoncepcję hormonalną, ale powodem może być też zły poziom prolaktyny w organizmie.
Czym zajmuje się endokrynolog?
Jeżeli zauważyliśmy u siebie przynajmniej jeden z powyżej opisanych objawów, występuje wskazanie do rychłej wizyty u endokrynologa. Czym konkretnie zajmuje się ten lekarz i jak może nam pomóc? Endokrynolog zajmuje się rozpoznawaniem zaburzeń gruczołów wydzielania wewnętrznego oraz leczeniem tych nieprawidłowości. Gruczoły wydzielania wewnętrznego są odpowiedzialne za produkcję i uwalniania hormonów do naszego krwiobiegu. Zaliczają się do nich:
- tarczyca – wydziela trójjodotyroninę, tyroksynę i kalcytoninę,
- przytarczyce – wydzielają parathormon,
- przysadka mózgowa – wydziela hormon wzrostu, prolaktynę, hormon tyreotropowy, hormon adrenokortykotropowy, hormon luteinizujący folikulotropowy, endorfiny, melanotropinę, wazopresynę i oksytocynę,
- nadnercza – wydzielają katecholaminy, adrenalinę, noradrenalinę, glikokortykosteroidy oraz mineralokortykosteroidy,
- szyszynka – wydziela melatoninę,
- podwzgórze – wydziela neurohormony,
- grasica – wydziela THF, tymulinę, tymozynę i tymostymulinę,
- jądra i jajniki – produkują komórki rozrodcze.
Endokrynolog diagnozuje i leczy choroby, które są związane z wyżej opisanymi gruczołami. W ramach endokrynologii może funkcjonować wiele specjalizacji, które koncentrują się już na konkretnych gruczołach. Przykładowo, lekarz endokrynolog może być jednocześnie ginekologiem i specjalizować się w problemach z niepłodnością o podłożu hormonalnym. Tyreolog z kolei będzie skupiał się na pracy samej tarczycy, a endokrynolog dziecięcy – na zaburzeniach dojrzewania u dzieci i innych problemach endokrynologicznych wieku młodego.
Co leczy endokrynolog? Jakie choroby?
Zanim udamy się do endokrynologa, należałoby zgłosić swoje objawy lekarzowi rodzinnemu, aby ten wykluczył występowanie innych chorób. Jeżeli objawy będą świadczyć typowo o problemach hormonalnych, lekarz zapewne da nam skierowanie do endokrynologa. Ten natomiast zleci nam badania krwi, zwłaszcza badania poziomu hormonów. W niektórych przypadkach konieczne jest też badanie USG tarczycy. Do najczęściej leczonych przez endokrynologa chorób zaliczają się poniższe schorzenia:
- choroby tarczycy, takie jak nadczynność lub niedoczynność, choroba Hashimoto, guzy i nowotwory tarczycy, choroba Gravesa-Basedova,
- choroby trzustki – cukrzyca lub guzy o podłoży endokrynnym,
- choroby gruczołów płciowych,
- menopauza, andropauza, zaburzenia cyklu miesiączkowego,
- choroby nadnerczy – np. nadczynność i niedoczynność, nadciśnienie o podłożu hormonalnym, choroba Cushinga, choroba Addisona,
- choroby przysadki mózgowej – np. nadczynność i niedoczynność, zespół Cushinga, hiperprolaktynemia, akromegalia i moczówka prosta,
- choroby androgenne, takie jak trądzik, nadmierne wypadanie włosów lub nadmierne owłosienie.
