Zacznijmy od kofeiny...
Temat picia kawy w ciąży wynika z faktu, że zawiera ona kofeinę, której nie zaleca się przyjmować w ciąży. Kofeina występuje nie tylko w kawie, ale także liściach, owocach i nasionach wielu roślin, dlatego jest wszechobecna w wielu napojach i produktach spożywczych. Kofeinę znajdziemy np. w herbacie, yerba mate, kakao, czekoladzie, coca-coli i innych „kolorowych” napojach.
Kawa - właściwości
Kawa ma działanie pobudzające. Sięgamy po nią zwykle rankiem albo w momencie uczucia wyczerpania. Jak pokazują niektóre badania, kawa wykazuje pozytywne działanie (jeśli jest spożywana w małych ilościach) w minimalizowaniu ryzyka wystąpienia cukrzycy albo chorób układu krążenia. Dowiedziono też, że picie kawy spowalnia proces starzenia się, wspomaga koncentrację oraz procesy uczenia się, zmniejsza ryzyko demencji, choroby Alzheimera, a nawet Parkinsona. Kawa ma też negatywne skutki, jeśli jest spożywana w nadmiarze. Może np. zwiększać ryzyko wystąpienia osteoporozy, wrzodów żołądka i choroby refluksowej.
Kawa w ciąży – jakie ma działanie dla dziecka i matki?
Kofeina zawarta w kawie może przenikać przez łożysko. Niestety nierozwinięte jeszcze do końca narządy dziecka, nie potrafią dobrze rozkładać tej substancji, więc jest ona usuwana z organizmu zdecydowanie dłużej niż u osoby dorosłej. Picie kawy może ponadto doprowadzić do wielu zmian, m.in. niskiej masy urodzeniowej dziecka, a nawet poronienia lub przedwczesnego porodu.
Mechanizm działania kofeiny na płód nie jest do końca wyjaśniony i naukowcy mają podzielone zdania. Najbardziej prawdopodobna jest hipoteza, że kofeina podnosi stężenie katecholaminu, co zakłóca przepływ krwi w łożysku – a to z kolei prowadzi do dostarczenia do płodu mniejszej ilości składników odżywczych. Kofeina podnosi także ciśnienie, przez co działa niekorzystnie na układ nerwowy i pokarmowy. Podrażnia żołądek, wywołuje zgagę i mdłości. Dodatkowo wypłukuje z organizmu matki i dziecka wapń oraz magnez, które są szczególnie ważne dla prawidłowego rozwoju dziecka. Podczas ciąży szczególnie ważne jest stężenie wapnia – kobiety w ciąży mają go mniej, niż inne osoby, a jeśli dodatkowo „za pomocą” kawy będą wypłukiwać wapń, który posiadają, zostanie go naprawdę niewiele do pokrycia ogromnego zapotrzebowania dziecka w wapń. Nadmierne picie kawy w ciąży sprawia również, że wchłanianie żelaza jest gorsze, co może doprowadzić do anemii u matki.
Sprawdź także >> Dieta w ciąży: co można jeść, a czego nie?
Jak widać, z kawą należy uważać i wyeliminować ją w ciąży lub przynajmniej mocno ograniczyć, aby nie ryzykować wystąpienia groźnych powikłań.
Kawa w ciąży a wady wrodzone u dziecka
Istnieje kilka badań przeprowadzonych na zwierzętach, według których kofeina w nadmiarze może prowadzić do wad wrodzonych u płodu. Jednak jak się okazało po wykonaniu badań na ludziach, hipoteza ta nie potwierdziła się. Zatem odpowiedzią na pytanie, czy kawa w ciąży spowoduje wady wrodzone u dziecka, jest: nie – nie ma żadnych badań, które potwierdzałyby takie twierdzenie.
Dozwolona dawka kofeiny w ciąży
Jeżeli z jakichś względów nie chcesz zrezygnować z picia kawy, pilnuj przynajmniej, aby nie ograniczyć 200-300 mg kofeiny na dobę (zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia). Dzienne spożycie najlepiej ograniczyć do 1 filiżanki słabej kawy. Podobne stanowisko do WHO wydała w 2007 roku Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA), według której: mała ilość kofeiny jest bezpieczna dla płodu, ale kobiety planujące ciążę, albo już będące w ciąży, powinny skonsultować lekarzem sprawę spożywania kawy.
Dawka kofeiny w kawie
Nie bez znaczenia jest sposób parzenia i mielenia kawy – od tego zależy zawartość kofeiny, a więc i to, jaką ilość kawy możemy wsypać do filiżanki. I tak kolejno w kawie mielonej znajduje się ok. 74 mg kofeiny na filiżankę 160 ml. W kawie rozpuszczalnej jest ok. 117 mg kofeiny na taką samą filiżankę. Ponadto kawa mielona i parzona tradycyjnie będzie miała więcej kofeiny od kawy z ekspresu. Jeśli mielisz kawę samodzielnie, będzie ona mieć z kolei mniej kofeiny niż kawa gotowa – już zmielona – ze sklepu. Co ciekawe, w kawie bezkofeinowej też jest kofeina, ale w bardzo małych ilościach: wynosi ona zaledwie 4 mg na 200 ml.
Co zamiast kawy w ciąży?
Już wiesz, że z kawy lepiej zrezygnować i sięgnąć po inne napoje. Jakie? Przede wszystkim podstawowym źródłem płynów w ciąży powinna być woda. Po drugie, musisz zdawać sobie sprawę z tego, że kofeina występuje nie tylko w kawie, ale też w herbacie (czarnej, zielonej itd.), napojach energetycznych, napojach kolorowych, coca-coli, yerba mate, kakao. Także oprócz kawy, powinnaś zrezygnować z wymienionych napoi.
Co zamiast kawy, herbaty z kofeiną i innych napoi? Poza wodą, możesz wybrać kawę zbożową, która w ogóle nie ma kofeiny, kawę z cykorii albo kawę bezkofeinową. Przy czym w przypadku kawy bezkofeinowej należy uważać na skład, ponieważ do jej produkcji mogły być wykorzystane szkodliwe związki chemiczne.
Kawa zbożowa – dobroczynne właściwości dla kobiet w ciąży
Przypominacie sobie ten smak Inki albo Kujawianki z dzieciństwa? Pyszna kawa, lekko zabielona mlekiem – w smaku przypominająca prawdziwą kawę, ale jednak nieco łagodniejsza. Za chwilę przekonacie się, że warto przypomnieć sobie smak kawy zbożowej i powrócić do niej na stałe!
Kawa zbożowa to najzdrowszy, dostępny rodzaj kawy. Nie zawiera kofeiny, a jest za to bogata w wiele cennych składników mineralnych i witamin (m.in. magnezu, selenu, witamin z grupy B), które są zalecane podczas ciąży. Kawa zbożowa dostarcza także błonnika pokarmowego, który wspomaga metabolizm i powinien być składnikiem codziennej diety, zgodnie z piramidą żywienia. Jeżeli kawa zbożowa jest dodatkowo wzbogacona o cykorię, będzie świetnie działać na florę bakteryjną jelit, poprawiając przemianę materii. Kawa zbożowa zawiera również przeciwutleniacze, które mają wpływ na ograniczenie działania wolnych rodników (a te są odpowiedzialne za wiele chorób, m.in. zaburzenia pracy serca czy choroby nowotworowe).
Jedynym przeciwwskazaniem do picia kawy zbożowej, może być celiakia albo nietolerancja glutenu.
Bibliografia
- Zdrojewicz Z, Grześkowiak K, Łukasiewicz M. Czy picie kawy jest zdrowe? Med Rodz. 2016; 19(3):138-145.
- Nawrot P, Jordan S, Eastwood J, Rotstein J, Hugenholtz A, Feeley M. Effects of caffeine on human health. Food Addit Contam. 2003 Jan;20(1):1-30.
- World Health Organization e-Library of Evidence for Nutrition Actions (eLENA) Restricting caffeine intake during pregnancy Last update: 27 December 2016.
- Edmund Hey, Coffee and pregnancy BMJ. 2007 Feb 24; 334(7590): 377.
- Pawłowska-Muc A., Łepecka-Klusek C. i in, Używki w ciąży – kofeina, Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(6):395-406.
