Czym jest połóg, ile trwa i dlaczego jest tak ważny?

Kobieta z noworodkiem

Połóg to pierwsze 6 tygodni następujących po porodzie. Jest czasem ogromnych zmian w organizmie kobiety. Ich zadaniem jest pomoc w powrocie do stanu sprzed ciąży. Poniżej omawiamy wszystkie istotne aspekty połogu.

Coś, o czym niewielu mówi. Połóg bez upiększeń

W czasie ciąży skupiamy się na jej dobrym i zdrowym przeżyciu. Przygotowujemy się też do porodu. Ćwiczymy oddychanie, techniki relaksacyjne i… opracowujemy najkrótszą drogę do szpitala. Na tej drodze do szpitala często kończą się nasze przygotowania. Nie myślimy o tym, co będzie, kiedy już na świecie pojawi się dziecko. To znaczy – myślimy o: spacerach, kąpielach, nieprzespanych nocach i odpowiednio (mamy nadzieję) skompletowanej wyprawce.

Zapominamy jednak zupełnie o sobie. Na margines spychamy siebie i nasze ciało. Ciało, które przecież musiało tyle przejść, aby na świecie pojawił się słodki bobas. Nie myślimy o fizycznych i psychicznych aspektach powrotu do stanu sprzed 9 miesięcy.

Jednak prędzej czy później dowiadujemy się o istnieniu połogu, o którym wcześniej albo w ogóle nie myślałyśmy albo traktowałyśmy go bardzo pobieżnie. Tymczasem po porodzie nadszedł i zderzamy się z trudną rzeczywistością. Czujemy się zagubione. Otoczenie również nie zawsze pomaga nam w odpowiednim przejściu przez ten wymagający czas.

Troska o nasze samopoczucie i wygodę – tak przecież wyraźna w czasie ciąży – po porodzie znacząco spada. Oto bowiem pojawił się on lub ona. Słodkie maleństwo. Nowy członek rodziny. Słyszymy więc troskliwe pytania o ssanie piersi, odbijanie, kolki czy sen. W tym całym pozytywnym zamieszaniu nie ma jednak zazwyczaj miejsca na nas i nasze potrzeby. W całej stercie prezentów dla noworodka trudno odnaleźć coś dla nas – młodych, zmęczonych i głodnych mam z tłustymi włosami.

Często nawet nasi partnerzy, którzy z takim zaangażowaniem przygotowywali się do towarzyszenia nam przy porodzie, zapominają, w jakim stanie znalazłyśmy się tuż po nim. A samo słowo połóg kojarzy im się jakoś mgliście z czymś związanym z urodzeniem dziecka.

Tymczasem nasz organizm ma przed sobą trudną drogę powrotną do stanu sprzed 9 miesięcy. Nie dzieje się to w cudowny sposób od razu chwilę po porodzie. Na powrót ten potrzebujemy – według badań i ogólnych norm – 6 tygodni. 6 długich tygodni. Czasami nawet więcej. Potrzebujemy wówczas spokoju, pomocy i troski.

Połóg – definicja i podstawowe informacje

Kobieta po porodzie
Połóg - okres po porodzie

Czym jest połóg?

Połóg jest okresem w życiu kobiety, który następuje bezpośrednio po porodzie. W czasie jego trwania organizm młodej matki wraca do stanu sprzed ciąży. Cofają się wówczas wszystkie zmiany, które zachodziły u kobiety w ciągu ostatnich 9 miesięcy. Następuje regeneracja i powrót do formy i sił.

Ile trwa połóg?

Zgodnie z normami połóg trwa 6 tygodni po porodzie. Jednak jak zazwyczaj bywa w takich sytuacjach – rzeczywisty czas, w którym kobieta znajduje się w połogu, zależy od wielu indywidualnych cech. Zaliczyć do nich można chociażby:

  • samopoczucie w trakcie ciąży,

  • rodzaj, czas trwania i ewentualne komplikacje podczas porodu,

  • początkowy przebieg laktacji,

  • szybkość gojenia się rany,

  • rodzaj wsparcia otrzymywanego od najbliższych,

  • zachowanie dziecka w pierwszych tygodniach po narodzinach,

  • indywidualna zdolność organizmu do regeneracji.

W związku z tym jedna kobieta powróci do sił już w przeciągu 4 tygodni od porodu, a innej może zająć to kilka miesięcy. Znajomość zagadnień związanych z połogiem pozwoli jednak z większym spokojem podejść do tego trudnego okresu. Sprawi też, że młoda mama będzie wobec siebie mniej wymagająca.

Wyróżnić można trzy etapy połogu:

  • połóg bezpośredni – trwa przez pierwsze 24 godziny po porodzie,

  • połóg wczesny – jest to pierwszy tydzień,

  • połóg późny – kolejne tygodnie aż do zakończenia połogu.

Połóg po porodzie siłami natury i po cesarskim cięciu

Należy podkreślić, że połóg występuje u wszystkich kobiet bez względu na sposób, w jaki przyszło na świat ich dziecko. Będzie więc obecny tak samo u matek po porodzie siłami natury jak i po cesarskim cięciu. Jego ogólny przebieg jest podobny. Jednak ze względu na sam konkretny sposób zakończenia ciąży występują drobne różnice.

Są one związane przede wszystkim z rodzajem i umiejscowieniem rany. Po cięciu cesarskim będzie to rana na brzuchu. Natomiast w przypadku porodu siłami natury może to być rana po nacięciu lub pęknięciu krocza.

Trochę inaczej może też wyglądać początkowy etap laktacji. W przypadku kobiet po cesarskim cięciu może, chociaż nie musi, pojawić się ona odrobinę później.

Połóg – objawy, czyli co dzieje się w organizmie kobiety

Ciało kobiety po porodzie
Jakie są objawy połogu?

Objawy fizyczne ze strony narządów rodnych

W okresie połogu w narządach rodnych kobiety dochodzi do największych zmian. To tam przecież w ciągu ostatnich 9 miesięcy rozwijało się nowe życie. Cały organizm kobiety, ale przede wszystkim macica, wyraźnie odczuł ten stan.

Po porodzie to właśnie w macicy następuje szereg procesów, których zadaniem jest jej powrót do postaci sprzed ciąży. Dochodzi wówczas do tak zwanej inwolucji macicy, czyli do jej zwijania lub jeszcze inaczej – obkurczania. Następuje to na skutek zakończenia oddziaływania na macicę hormonów z łożyska oraz ograniczenia dopływu do niej krwi. Dzieje się tak w efekcie działania skurczów połogowych. Skurcze te są często odczuwane przez kobietę głównie w trakcie karmienia piersią, ponieważ wytwarzana jest wówczas oksytocyna.

Na skutek wspomnianych skurczów połogowych z macicy wydalana jest krew, śluz i pozostałości błon śluzowych. Są to tak zwane odchody połogowe lub inaczej odchody poporodowe. Ich rodzaj, kolor i ilość zmienia wraz z kolejnymi tygodniami połogu. W pierwszych dniach jest to głównie krew z drobnymi skrzepami, a odchody przypominają obfitą miesiączkę. W kolejnych dniach wydzielina staje się jaśniejsza, z czasem zmienia barwę na lekko brązową. Wraz z następnymi tygodniami blednie, a jej ilość znacząco się zmniejsza aż do uzyskania przez odchody białej i śluzowej barwy. Oczywiście ilość i dokładny czas wydalania odchodów połogowych jest indywidualny w przypadku każdej kobiety.

W czasie połogu do stanu sprzed porodu wraca również pochwa. Proces ten trwa około 3 tygodnie.

Goi się również rana krocza, jeśli przy porodzie siłami natury miało miejsce jego nacięcie lub pęknięcie. Tak samo jest w przypadku rany na brzuchu w przypadku cesarskiego cięcia.

Hormony

Po porodzie w organizmie kobiety dochodzi do szeregu zmian hormonalnych. Drastycznie spada poziom estrogenu i progesteronu. Wzrasta natomiast poziom oksytocyny i prolaktyny. To one odpowiedzialne są za produkcję mleka oraz nawiązywanie więzi między matką i dzieckiem.

Opisane zmiany hormonalne – w połączeniu z pozbywaniem się przez organizm nadmiaru wody zgromadzonej w czasie ciąży – odpowiedzialne są za pojawiającą się u wielu kobiet nadmierną potliwość, szczególnie w nocy.

Piersi i laktacja

Z połogiem nierozerwalnie związana jest laktacja. To wtedy kobieta zaczyna karmić swoje dziecko piersią. Chociaż jest to proces, który – jak podkreśla wielu specjalistów – natura świetnie wymyśliła, większość młodych mam napotyka różne problemy na początku swojej przygody z laktacją.

Często nie wiedzą jak prawidłowo przystawić noworodka do piersi. Nie mogą znaleźć odpowiedniej dla siebie pozycji do karmienia. Laktacja rozkręca się bardzo powoli. Występują problemy z efektywnym ssaniem piersi przez dziecko. Powodów, dla których początek karmienia piersią jest dla wielu kobiet trudnym doświadczeniem, wymienić można jeszcze wiele.

W tym wymagającym zadaniu nie pomaga zmęczenie i ból oraz niejednokrotnie brak odpowiedniego wsparcia ze strony personelu medycznego oraz niezrozumienie ze strony najbliższych.

Jednym z trudniejszych doświadczeń związanych z początkami karmienia piersią jest tak zwany nawał pokarmu, nazywany inaczej nawałem mlecznym. Ma on miejsce w pierwszych dniach po porodzie – zazwyczaj między 2. a 6. dobą. Następuje wówczas nagły wzrost produkcji mleka w piersiach. Młoda mama odczuwa ich przepełnienie i związany z tym dyskomfort. Piersi stają się twarde. Pomóc mogą chłodne okłady i odciąganie bardzo niewielkiej ilości mleka przed karmieniem. Opisywany stan jest całkowicie fizjologiczny i mija po kilku dniach.

Ciało kobiety

Zmiany zachodzące w organizmie młodej matki po porodzie mają za zadanie przywrócenie jej ciału stanu sprzed ciąży. Stwierdzenie to brzmi niezwykle efektownie i daje nadzieję na to, że oto kobieta po magicznych 6 tygodniach będzie w stanie i formie sprzed 9 miesięcy. A nawet od razu po wyjściu ze szpitala będzie mogła wskoczyć w sukienkę z pierwszej randki.

Tak się jednak nie dzieje i często powrót do formy trwa znacznie dłużej niż półtora miesiąca. Należy podkreślić, że jest to zupełnie normalne.

Czynności fizjologiczne

W okresie połogu, szczególnie na samym jego początku, załatwianie czynności fizjologicznych może stanowić problem. Kobieta nie odczuwa parcia na pęcherz i może mieć problemy z oddawaniem moczu.

Niełatwe jest również wypróżnianie ze względu na strach przed pęknięciem szwów założonych na krocze czy brzuch. Dużym problemem są też pojawiające się u wielu młodych mam hemoroidy.

Połóg – wskazania i przeciwwskazania

Noworodek z rodzicem
Jak postępować w trakcie połogu?

Wskazania. Czyli na co szczególnie zwracać uwagę?

W trakcie połogu kobieta powinna zwracać szczególną uwagę na higienę. W odchodach połogowych znajdują się liczne bakterie. Należy więc dbać o to, aby nie dostały się one do rany krocza lub rany na brzuchu. Po każdym skorzystaniu z toalety wskazane jest więc podmycie.

Warto dbać o jak najczęstszy dopływ powietrza do rany, co przyspiesza jej gojenie. Należy więc nosić przewiewną – najlepiej siateczkową bieliznę – a w miarę możliwości w ogóle z niej rezygnować, szczególnie w pierwszych dniach połogu.

W tym wyjątkowym czasie powinno się również korzystać z prysznica zamiast wanny. Do mycia miejsc intymnych i rany można używać delikatnych środków, a w celu osuszenia stosować ręczniki papierowe.

Aby wspomóc regenerację organizmu i szybciej wrócić do formy wskazany jest ruch. Należy jednak stosować go rozsądnie i pamiętać, aby się nie przeforsować. Nie jest to czas, który należy poświęcić ćwiczeniom na płaski brzuch. Warto natomiast skorzystać z zaleceń dla kobiet w połogu. Zdrową dawkę ruchu zapewnią również codzienne spacery z maluszkiem.

Warto w połogu dbać o zrównoważoną dietę. Dobrze, jeśli ze względu na ryzyko zaparć, będzie ona bogata w błonnik. Należy również pamiętać o właściwym nawodnieniu organizmu.

Przeciwwskazania. Czyli czego unikać?

W czasie połogu zdecydowanie nie należy:

  • używać tamponów,

  • przeprowadzać irygacji pochwy,

  • współżyć,

  • kąpać się w wannie,

  • używać gąbek do kąpieli, które mogą być siedliskiem bakterii,

  • chodzić na basen,

  • dźwigać ciężarów, czyli wszystkiego, co waży więcej od dziecka.

Psychika w połogu

Połóg to czas, w którym ogromna życiowa zmiana zachodzi łącznie ze zmianami w ciele oraz z tymi hormonalnymi. Osłabienie, zmęczenie i ból w połączeniu z poczuciem odpowiedzialności za nowonarodzone dziecko sprawiają, że młoda mama czuje się przytłoczona.

U około 80 procent kobiet w ciągu kilku pierwszych dni po porodzie pojawia się baby blues, zwany inaczej smutkiem poporodowym. Młodą mamę dopadają wówczas takie objawy, jak:

  • płaczliwość,

  • zmienność nastrojów,

  • przygnębienie,

  • zmęczenie,

  • problemy ze snem,

  • niskie poczucie własnej wartości.

Stan ten jest zupełnie normalny i mija samoistnie po kilku dniach. Kobieta potrzebuje wówczas wsparcia bliskich, a także możliwości chociaż krótkiego odpoczynku od opieki nad dzieckiem.

Jeżeli jednak wspomniane objawy nie ustępują, a wręcz nasilają się, należy koniecznie zgłosić się do specjalisty. Stan ten wskazywać może bowiem na depresję poporodową.

Warto podkreślić, że w przeciwieństwie do baby blues, depresja może pojawić się nawet kilka miesięcy po urodzeniu dziecka. Jest chorobą i wymaga terapii, a czasami leczenia farmakologicznego.

Połóg – niepokojące objawy i ewentualne powikłania

Co może niepokoić podczas połogu?
Co może niepokoić podczas połogu?

Co powinno zaniepokoić?

Objawy, które powinny zaniepokoić i skłonić do konsultacji z lekarzem lub położną, to:

  • podwyższona temperatura ciała,

  • nagłe wyraźne zwiększenie krwawienia,

  • nagłe zatrzymanie odchodów połogowych,

  • nasilające się bóle brzucha,

  • obrzęk, zasinienie lub wyciek ropy z rany krocza lub brzucha,

  • gnilny zapach odchodów połogowych i zmiana ich koloru na zielonkawy.

Powikłania w połogu

W większości przypadków połóg, chociaż jest okresem wymagającym dla kobiety, przebiega bez powikłań. Warto jednak mieć świadomość, że może do nich dojść. Należy wówczas pilnie skonsultować się z lekarzem. Do najczęstszych powikłań zalicza się:

  • zakażenie połogowe (gorączkę połogową) – jest to infekcja, do której dochodzi na ranie poporodowej, na skutek zgromadzenia się tam szkodliwych drobnoustrojów; towarzyszy jej wysoka temperatura; stan ten wymaga zazwyczaj hospitalizacji;

  • zatrzymanie odchodów – takie nagłe zatrzymanie może oznaczać, że odchody mają utrudniony odpływ z macicy;

  • zakrzepicę – w której dochodzi do powstaniu zakrzepu w żyle.

Dlaczego połóg jest tak ważny?

Połóg jest trudnym i wymagającym okresem. To jednak dzięki niemu organizm kobiety powoli wraca do stanu sprzed ciąży. Młoda mama zaś z czasem coraz lepiej odnajduje się do nowej roli.

Przestrzeganie zaleceń lekarskich w czasie połogu pozwala szybciej wrócić do zdrowia i pełni sił. Sama świadomość zmian zachodzących w organizmie ułatwia ich akceptację. Nie takie trudne może być wówczas zarówno przejście przez baby blues jak i zrozumienie, że powrót do figury sprzed ciąży może zająć trochę czasu.

Bibliografia

Joanna Kamińska

Czyta, szuka, sprawdza i pisze. Od początku swojej macierzyńskiej przygody z zainteresowaniem zgłębia tematy związane ze zdrowiem i rozwojem dziecka. Zdobytą wiedzę wykorzystuje w praktyce.

Tagi:

Podobne tematy