Co to jest beta hCG?
Beta hCG to gonadotropina kosmówkowa – hormon produkowany w kosmówce łożyska. Jej zadaniem jest podtrzymywanie czynności ciałka żółtego we wczesnej ciąży. Występuje tylko w okresie ciąży (poza nią może ewentualnie mieć poziom poniżej 5 jednostek) – a więc jest jednym z dowodów na ciążę. Hormon ten występuje w moczu oraz krwi – stąd wykrywa go np. test ciążowy (dwie kreski oznaczają, że test wykrył w moczu beta hCG, a więc kobieta jest w ciąży). Badanie z krwi natomiast pozwala określić dokładny poziom hormonu beta hCG.
Jakie jest tempo wzrostu poziomu beta hCG w ciąży?
Poziom hCG rośnie podczas ciąży już od pierwszego dnia po zapłodnieniu i wzrasta aż do 3 miesiąca ciąży, czyli do 12 tygodnia. Po tym czasie stopniowo się zmniejsza, ale od około 14-16 tygodnia ciąży utrzymuje się między 10 a 20% jego wartości maksymalnej. Największe stężenie hCG występuje między 60 a 90. dniem ciąży, a więc między 9 a 12 tygodniem. W prawidłowej ciąży pojedynczej, w pierwszym trymestrze poziom beta hCG wzrasta o 66-100% w ciągu 48 godzin.
Badanie beta hCG a test ciążowy
Hormon beta hCG pojawia się już kilka dni po zapłodnieniu – teoretycznie minimalne jego stężenie pojawia się po zagnieżdżeniu jajeczka w macicy, czyli po 6 dniu owulacji. Wówczas poziom ten wynosi ok. 1 mIU/ml – już wtedy może być wykrywalny przez test ciążowy, ale nie musi – test na tak wczesnym etapie może się mylić. Dlatego testu ciążowego nie należy przeprowadzać raczej wcześniej niż w dniu spodziewanej miesiączki. Wówczas wykrycie ciąży przez test apteczny będzie niemal pewne. Dla pewności można powtórzyć test ciążowy za 2-3 dni – wówczas stężenie beta hCG będzie większe, a więc test będzie jeszcze bardziej miarodajny.
Badanie beta hCG z krwi
Większość kobiet wykonuje badanie beta hCG z krwi dopiero po wizycie u ginekologa, na podstawie skierowania. Oczywiście możemy poczekać do takiej wizyty, jednak zwykle następuje ona około 6-8 tygodnia (a ważne jest, aby nastąpiła maksymalnie do 10 tygodnia) i z pewnością kobieta oczekująca dziecka martwi się, czy aby na pewno ciąża rozwija się prawidłowo. A przecież nie musimy czekać na wizytę u ginekologa i skierowanie od niego, aby przeprowadzić badanie beta hCG na własną rękę, prywatnie, gdy dowiemy się, że jesteśmy w ciąży! Osobiście polecam zbadanie poziomu hCG jeszcze przed wizytą u ginekologa, aby pokazać mu wynik ze stężeniem sprzed np. tygodnia. Wówczas ginekolog będzie mógł lepiej ocenić, czy przyrost tego hormonu jest prawidłowy – a więc czy ciąża rzeczywiście rozwija się tak, jak powinna. Zatem, gdy zrobisz test ciążowy w dniu spodziewanej miesiączki i ciąża się potwierdzi, umów się na wizytę do ginekologa i jeśli musisz na nią czekać np. 2 tygodnie, zrób w międzyczasie 1 lub 2 badania poziomu stężenia hCG w odstępach np. 3-dniowych. Badanie nie jest drogie – kosztuje zwykle ok. 30-40 zł i można je wykonać nawet nie będąc na czczo. Wynik otrzymujemy zwykle tego samego dnia. Wyniki zabierz ze sobą na wizytę do ginekologa.
Beta hCG a widoczność pęcherzyka ciążowego w USG
Poziom beta hCG wskazuje również na to, czy na USG będzie już widoczny pęcherzyk żółciowy. Zwykle widać go już wtedy, gdy beta hCG wynosi 1000-1200 mIU/ml. Oczywiście pewnym potwierdzeniem ciąży jest uwidocznienie czynności serca płodu – a jest to możliwe już nawet po 6 tygodniach od ostatniej miesiączki.
Normy – poziomy – beta hCG w ciąży
Jak już wspomnieliśmy, poziom beta hCG w ciąży wrasta z dnia na dzień, a największy wzrost ma miejsce w pierwszych dobach po implantacji zarodka. A jaki dokładnie powinien być poziom beta hCG w każdym tygodniu ciąży? Normy z pewnością będą podane na karcie wynikowej – wartości „od do” - jednak warto wiedzieć, że każde laboratorium ma inne normy beta hCG, które zależą np. od urządzeń, albo od odczynników wykorzystywanych przy badaniu. Dlatego nie należy brać za wyznacznik podanych norm, tylko bardziej zwracać uwagę na przyrost (stąd uważam, że warto zrobić badanie beta hCG jeszcze przed wizytą u ginekologa, aby był szybciej pogląd na przyrost, ponieważ to on jest najważniejszy – decyduje o tym, czy ciąża rozwija się prawidłowo).
Warto wiedzieć! W ciąży najważniejszy jest procentowy przyrost beta hCG w ciągu 48 godzin! Każde laboratorium może wskazywać inne normy poziomu tego hormonu, w zależności od urządzeń czy zastosowanych odczynników.
Oczywiście są pewne normy ogóle – pamiętajcie jednak, że nie są one „ostateczne” i wszystko należy traktować indywidualnie – a to należy do naszego ginekologa. I tak kolejno normy beta hCG w ciąży prezentują się, jak w poniższej tabeli.
| Tydzień ciąży (liczony od pierwszego dnia ostatniej miesiączki) | Norma stężenia beta hCG we krwi (wyrażona w mIU/ml) |
| 3 | 5 - 50 |
| 4 | 5 - 426 |
| 5 | 18 - 7340 |
| 6 | 1080 – 56 500 |
| 7 - 8 | 7650 – 229 000 |
| 9 -12 | 25 700 – 280 000 |
| 13 - 16 | 13 300 – 254 000 |
| 17 - 24 | 4 060 – 165 400 |
| 25 - 40 | 3 640 – 117 000 |
A poniżej przykład, że laboratorium może mieć inne normy, jeśli chodzi o poziom beta hCG.
Poziom beta hCG – co oznacza zbyt niski przyrost?
Zbyt niski przyrost hormonu beta hCG w ciąży może oznaczać, że występuje puste jajo płodowe, czyli ciąża jest bezzarodkowa. W celu potwierdzenia tej tezy, ginekolog wykonuje badanie USG. Jeśli ciąża z pustym jajem płodowym jest potwierdzona, po kilku dniach znowu wykonuje się USG oraz oznaczany jest poziom beta hCG. Niestety, gdy diagnoza ostatecznie zostanie potwierdzona, przeprowadza się łyżeczkowanie (o ile nie dojdzie do samoistnego poronienia ciąży).
Niski poziom hormonu beta hCG może też oznaczać ciążę pozamaciczną lub poronienie.
Beta hCG po łyżeczkowaniu lub poronieniu
Kobieta, która straciła ciążę po zabiegu łyżeczkowania lub po poronieniu, przez kilka tygodni może mieć nadal dość wysoki poziom beta hCG. Testy ciążowe będą wówczas wskazywały nadal występowanie ciąży, mimo że jej już nie ma. Jednak poziom ten zmaleje po kilku tygodniach i wróci do normy – przynajmniej w większości przypadków. Gdy tak się nie dzieje, należy udać się do lekarza, ponieważ może to być sygnał problemów hormonalnych.
Zbyt wysoki poziom beta hCG – co oznacza?
Stężenie beta hCG może też być za wysokie, co często oznacza ciążę zaśniadową, a więc patologiczny rozrost łożyska. Aby potwierdzić diagnozę, lekarz ginekolog wykonuje badanie USG, w którym sprawdza się, czy w macicy jest komórka jajowa czy też gama pęcherzyków – co świadczy o ciąży zaśniadowej. Podczas badania USG sprawdza się także, czy występuje bicie serca płodu. Jeśli go nie słychać, to kolejny dowód na ciążę zaśniadową.
Ile kosztuje badanie beta hCG bez skierowania?
Skierowanie na badanie beta hCG z pewnością dostaniesz od ginekologa i wówczas wykonujesz je za darmo, na NFZ. Jednak jak już wspomnieliśmy, warto zrobić dodatkowe badanie tego hormonu jeszcze przed pierwszą wizytą u ginekologa – prywatnie. Nie jest ono drogie – jego cena waha się w okolicach 30-40 zł.
Beta hCG w ciąży a dokuczliwe objawy: nudności, wymioty itd.
Przyczyną burzliwych początków ciąży (objawy pierwszego trymestru), może być najwyższe stężenie we krwi właśnie hormonu hCG między 10 a 12. tygodniem ciąży. Hormon ten może wzmagać m.in. typowe dla ciąży dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak nudności i wymioty czy też naprzemiennie biegunki i zaparcia, które nasilają się właśnie w okresie najwyższego poziomu hormonu beta hCG we krwi, czyli między 10 a 12. tygodniem ciąży.
>>Przeczytaj także: Wczesne objawy ciąży<<
Bibliografia
- Beta hCG - hasło Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Gonadotropina_kosm%C3%B3wkowa.
- Głodek A., Kubiczak M. i in., Ludzka gonadotropina kosmówkowa – znany hormon o nieznanych funkcjach, Ginekol Pol. 2012, 83, 766-771.
- Wiczkowski A., Kurzawa T., Wilczek U., Gonadropina kosmówkowa - trudności związane z oznaczaniem i interpretacją wyników, Diagn. Lab. 2006, 42, 343-353.
- Betz D., Fane K., Human Chorionic Gonadotropin (HCG), 2020, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532950/.
