Czym są i skąd się biorą hemoroidy (żylaki odbytu)?
Hemoroidy (żylaki odbytu, guzki krwawnicze) to powszechny, bolesny problem, którego leczenie zachowawcze pozwala jedynie zmniejszać dolegliwości, natomiast nieleczone hemoroidy nie ustępują samoistnie. Powodowane są głównie przez nieprawidłową dietę, siedzący tryb życia, nadmierną aktywność fizyczną (lub niedostateczną). W miarę zaawansowania choroby, powiększają się i stają się coraz bardziej uciążliwe i powodują trudności w utrzymaniu higieny czy nawet w codziennym funkcjonowaniu, gdyż wiążą się z dolegliwościami bólowymi w wyniku znacznego powiększenia guzków. W przypadku hemoroidów III i IV stopnia zaawansowania, guzki krwawnicze znajdują się na zewnątrz odbytu, powodując dyskomfort, świąd, pieczenie, ból, a nawet krwawienia z odbytnicy (przy czym krwawienia z odbytu mogą mieć różne podłoże, w tym nowotworowe, dlatego w przypadku wystąpienia takiego objawu należy niezwłocznie udać się do lekarza). Utrudnione jest oddawanie stolca. Powstają wówczas także owrzodzenia w wyniku mechanicznego uszkodzenia żylaka. O ile leczenie początkowych stadiów polega na zmianie diety czy wprowadzeniu odpowiednich nawyków higienicznych, o tyle w dalszych stadiach hemoroidów konieczne wydaje się leczenie zabiegowe. Metodami z wyboru są metody jak najmniej inwazyjne, natomiast możliwości ich zastosowania do leczenia hemoroidów są ograniczone – np. żylaki IV stopnia w wielu przypadkach należy operować, niekiedy także hemoroidy III stopnia.
Kiedy leczyć hemoroidy?
Jeśli hemoroidy są niewielkie i nie wychodzą poza kanał odbytu lub daje się je wprowadzić z powrotem, zalecana jest odpowiednia dieta bogata w błonnik i zapobiegająca zaparciom. Niekiedy zalecane jest leczenie farmakologiczne (np. leki zmiękczające stolec, maści na bazie składników obkurczających naczynia krwionośne i o działaniu regenerującym, ewentualnie przeciwświądowym - jeśli hemoroidy są swędzące). Jeśli mamy do czynienia z wypadającymi hemoroidami, z reguły wymagają już leczenia z zastosowaniem metod, które zmniejszają ich rozmiary lub całkowicie je usuwają, powodując ich niedokrwienie i martwicę (bez dopływu krwi hemoroidy ulegają martwicy i guzki w ciągu kilku dni odpadają) . To m.in. zakładanie gumek, krioterapia czy fotokoagulacja - to metody, w których ryzyko wystąpienia powikłań jest znikome, a dają naprawdę zadowalające efekty. Jeśli hemoroidy są duże, zaleca się ich chirurgiczne wycięcie (jest to zabieg przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym, wymagający pobytu w szpitalu). Operacja jest konieczna, gdy leczenie zachowawcze nie pomaga i nie został uzyskany zadowalający efekt terapeutyczny.
Jak dobierana jest metoda leczenia hemoroidów (usuwania guzków krwawniczych)?
Obecnie mamy dostęp do wielu nowoczesnych zabiegów usuwania hemoroidów, które są mało inwazyjne lub znacznie mniej inwazyjne od tradycyjnej operacji. Zwykle usuwa się hemoroidy ambulatoryjnie lub w szpitalu, ale trwa to np. tylko jeden dzień. Zabiegi tego rodzaju w większości przypadków nie wymagają zastosowania znieczulenia. Niestety są one pełnopłatne – NFZ refunduje jedynie klasyczną operację żylaków odbytu.
Jak dobiera się metodę usuwania hemoroidów? Dokonuje tego lekarz, dostosowując leczenie do stopnia rozwoju choroby oraz do indywidualnych predyspozycji pacjenta. Metoda dobierana jest na podstawie m.in. oceny wielkości hemoroidów i stopnia zaawansowania choroby hemoroidalnej:
- hemoroidy są niewielkie i uwypuklają się przy wypróżnianiu, ale nie wypadają poza odbyt,
- hemoroidy widoczne są podczas parcia na brzegu odbytu, ale same powracają z powrotem po zakończeniu parcia,
- hemoroidy są wypadające poza kanał odbytu podczas wypróżniania, kaszlu i kichania, przy czym nie cofają się do odbytu samoistnie,
- hemoroidy stale znajdują się poza kanałem odbytu.
Poza oceną stopnia zaawansowania choroby, podjęcie decyzji o leczeniu zabiegowym poprzedza konsultacja z proktologiem, na której lekarz ustala możliwości wykonania zabiegu oraz ewentualne przeciwwskazania. Nawet przy niewielkich zmianach lekarz badania końcowy odcinek przewodu pokarmowego badaniem per rectum, a czasami także innymi badaniami. Taka diagnostyka jest konieczna dla wykluczenia wielu chorób jelita grubego, w tym raka jelita grubego czy odbytu.
Poniżej przedstawiamy możliwe zabiegi usuwające hemoroidy, w zależności od stopnia ich zaawansowania.
Gumkowanie (metoda Barrona usuwająca żylaki odbytu)
To najpopularniejsza metoda usuwania hemoroidów II i III stopnia. Jest bezpieczna i daje dobre efekty. Polega na założeniu na guzek krwawniczy podwiązki, która ma za zadanie odciąć żylak od dopływu krwi, wskutek czego obumiera on i odpada samoistnie po ok. 7-10 dniach. Jeden zabieg zwykle obejmuje założenie 1-2 gumek. Samo założenie gumki trwa kilka minut, natomiast na całkowite wyleczenie hemoroidów należy poczekać 2-3 tygodnie. Rekonwalescencja po zabiegu jest krótka, ale przez kilka dni można odczuwać niewielki ból – pomoże przy nim ciepła kąpiel lub leki przeciwbólowe. Przez 24 godziny od zabiegu powinno się unikać wypróżnień. Przez 14 dni nie wolno brać leków wpływających na krzepliwość krwi (obniżających ją), natomiast przez 30 dni nie można stosować czopków doodbytniczych. Cena za sesję usuwania hemoroidów wynosi średnio 400 zł.
Krioterapia – usuwanie hemoroidów przez wymrażanie
Krioterapia to zamrażanie hemoroidów za pomocą ciekłego azotu lub podtlenku azotu. Zabieg hamuje przepływ krwi i powoduje niedokrwienie żylaka, co w efekcie prowadzi do jego martwicy. Zabieg krioterapii nie jest bolesny, a czas wymrażania trwa od 2 do 5 sekund. Podczas jednego zabiegu usuwa się z reguły 1-2 guzki krwawnicze. Metoda ma zastosowanie w przypadku usuwania hemoroidów I i II stopnia w sytuacji, gdy nie można założyć gumek Barrona. Po zabiegu zalecana jest rekonwalescencja, jak w przypadku gumkowania. Niestety po zabiegu rany goją się długo – 2-6 tygodni. Mogą pojawiać się zmiany ropne i martwica tkanek z krwawieniem (krwawienie widoczne na papierze toaletowym). Cena sesji krioterapii usuwającej hemoroidy wynosi średnio 2000 zł.
Skleroterapia – do usuwania małych hemoroidów
W przypadku małych hemoroidów poleca się niekiedy skleroterapię – to metoda polegająca na wstrzyknięciu pod śluzówkę wokół hemoroidu specjalnego preparatu powodującego zakrzep, aby doprowadzić do niedożywienia guzka krwawniczego. W efekcie ten odpada po krótkim czasie. Rekonwalescencja po zabiegu jest krótka, przy czym przez 2-3 dni może występować niewielkie krwawienie. Jeśli krwawienia utrzymują się 5-10 dni po zabiegu lub są obfite, należy skonsultować się z lekarzem. Koszt sesji usuwającej hemoroidy tą metodą wynosi średnio 300 zł.
Metoda DGHAL – nieinwazyjna metoda usuwania hemoroidów
To skuteczna, nowoczesna metoda dedykowana hemoroidom nawet w najbardziej zaawansowanym stadium, także gdy krwawią. Jest dobrą alternatywą dla tradycyjnej operacji. Zabieg wykonuje się w ramach jednodniowej hospitalizacji lub w warunkach ambulatoryjnych, zwykle bez znieczulenia lub ze znieczuleniem miejscowym w postaci żelu. Zabieg polega na przerwaniu dostępu krwi w tętnicach hemoroidalnych poprzez zamykanie poszczególnych naczyń. Podczas zabiegu lekarz wykorzystuje sondę Dopplera oraz zakłada na tętnice rozpuszczalne szwy. Pacjent po zabiegu wraca do normalnego trybu w ciągu 24 godzin. To to bezpieczna i skuteczna metoda usuwania hemoroidów, dająca przy tym niewiele powikłań. Pozwala również uniknąć nawrotu choroby. Cena za sesję usuwania guzków krwawniczych wynosi średnio 1500-2000 zł, przy czym są w Polsce ośrodki, które wykonują ją również w ramach NFZ przy odpowiednich wskazaniach.
Laserowe usuwanie hemoroidów – skuteczne i szybkie
Laseroterapia dedykowana jest do usuwania niewielkich hemoroidów. Polega na niszczeniu naczyń hemoroidalnych doprowadzających krew do guzka, za pomocą światła lasera. Żylak obumiera, gdyż nie otrzymuje krwi. Zabieg można wykonać ambulatoryjnie. Nie wymaga on znieczulenia – jest bezkrwawy i bezbolesny, a trwa zaledwie 15 minut. Po zabiegu można niemal od razu powrócić do normalnego funkcjonowania. Przez kilka dni pacjent może odczuwać obecność ciała obcego w odbycie. Możliwe są także powierzchowne stany zapalne. Cena leczenia żylaków odbytu tą metodą wynosi zwykle 600-800 zł.
