Jagody goji – właściwości, stosowanie, skutki uboczne, cena

Jagody goji – co to za owoce?

Jagody goji to owoce kolcowoju pospolitego – chińskiej rośliny należącej do rodziny psiankowatych (do niej należy także: papryka, pomidory, ziemniaki). Jagody goji pochodzące z terenów tybetańskich oraz Himalajów są najcenniejsze, gdyż są uprawiane w miejscach nieskażonych zanieczyszczeniami. Z kolei odmiany, które uprawia się w pozostałych częściach Azji oraz Europie, charakteryzują się znacznie niższą wartością leczniczą.

W tradycyjnej medycynie chińskiej jagody goji są cenne dla zdrowia i mają zastosowanie w leczeniu wielu dolegliwości. Aktualnie świat nauki wciąż bada właściwości tych owoców, szukają potwierdzenia dla przesłanek z medycyny tradycyjnej i znajdują ich coraz to więcej. Z pewnością spożywanie jagód goji jest korzystne dla zdrowia oczu (ze względu na obecność luteiny i zeaksantyny). Ponadto w jagodach tych znajduje się wiele przeciwutleniaczy – a te wywierają korzystny wpływ na cały organizm, poprawiając jego ogólną kondycję, opóźniając procesy starzenia czy chroniąc przed chorobami cywilizacyjnymi.

Jagody goji – skład i wartości odżywcze

Jagody goji posiadają w swoim składzie 19 aminokwasów, w tym 8 aminokwasów egzogennych, których organizm człowieka sam nie syntetyzuje, a także 21 różnych pierwiastków, m.in.:

• wapń,

• selen,

• żelazo,

• cynk,

• miedź.

Ponadto w owocach tych znajduje się wiele cennych witamin, m.in. witamina A, B1, B2, B6 i E oraz witamina C – jest jej więcej aż 50 razy niż popularnych cytrusach! Dodatkowo jagody goji są bogate w przeciwutleniacze, takie jak likopen, polisacharydy, karotenoidy czy luteina, a także w duże ilości białka i błonnika (100 g porcji jagód goji dostarcza 11 gramów białka).

W jagodach tych znajdują się fitochemikalia, które to obejmują m.in.:

• zeaksantynę – niszczy wolne rodniki i jest niezbędna w procesach prawidłowego widzenia,

• beta-karoten – jest niezbędny do rozwoju komórek organizmu, a także zachowania zdrowej skóry, kości czy oczu.

• polisacharydy – są niezbędnym źródłem błonnika.

Już jedna garść jagód goji, czyli ok. 30 g, dostarcza organizmowi ogromnej dawki przeciwutleniaczy, a także witaminy A u ryboflawiny. Co więcej, jagody goji są niskokaloryczne – wspomniana porcja dostarcza 23 kcal.

Suszone czy świeże jagody goji – jakie wybrać?

Sięgając po owoce goji, mamy do wyboru wersję świeżą i suszoną. Świeże owoce przypominają pomidorki koktajlowe. Są niestety nisko dostępne w Polsce, gdyż uprawia się je zwykle w Azji. Można jednak spróbować samodzielnej uprawy, kupując sadzonki kolcowoju pospolitego, gdyż roślina dobrze znosi warunki klimatyczne panujące w naszym kraju – w tym mrozy. Z drugiej jednak strony owoce są podatne na uszkodzenia, więc lepiej uprawiać roślinę w domu. Należy przy tym pamiętać, aby zbierać tylko dojrzałe owoce goji, ponieważ spożywanie niedojrzałych owoców może prowadzić do zatrucia pokarmowego. Świeże owoce mają jednak dużą zaletę, nad owocami suszonymi – znajdziemy w nich dużo więcej cennych składników odżywczych, m.in. witaminy C, która to podczas suszenia ulega utlenianiu. Dotyczy to również innych witamin, soli mineralnych oraz substancji bioaktywnych.

Suszone jagody goji z kolei mają bardzo przyjemny smak. Są ponadto bardzo łatwo dostępne – znajdziemy je zarówno w sklepach internetowych, jak i stacjonarnych – np. na półkach ze zdrową żywnością lub żywnością ekologiczną. W takich owocach również znajduje się bogactwo cennych dla organizmu składników, ale jest ich mniej, niż w owocach świeżych. Z drugiej strony łatwiejsza dostępność owoców suszonych sprawia, że możemy je spożywać regularnie, co może dać nawet większe korzyści niż zjedzenie raz na jakiś czas garści świeżych jagód. W suszonych owocach znajdziemy witaminy z grupy B, witaminę A, C, E, żelazo, wapń, fosfor, cynk, selen. Ponadto w suszonych jagodach goji występuje błonnik, nienasycone kwasy tłuszczowe, wysokiej jakości białko.

Jagody goji – jakie mają właściwości?

Jagody goji wykazują następujące właściwości dla zdrowia:

• opóźniają procesy starzenia się organizmu,

• mogą chronić przed rozwojem nowotworów,

• chronią wątrobę,

• zwiększają odporność,

• zmniejszają glikemię poposiłkową,

• wpływają korzystnie na narząd wzroku,

• zmniejszają nadciśnienie tętnicze,

• obniżają poziom cholesterolu,

• zwiększają poziom testosteronu,

• wspomagają mikrobiotę jelitową,

• poprawiają jakość snu,

• wzmacniają stawy i kości,

• poprawiają stan skóry.

1. Wolniejsze starzenie się organizmu

Jagody goji w tradycyjnej medycynie chińskiej polecane były w celach hamowania procesów starzenia się. Sądzono, że osoby starsze dzięki tym owocom, stają się bardziej aktywne i pełne energii. Rzeczywiście na potwierdzenie tej tezy występują dowody naukowe. Dotychczasowe badania wykazały np. że dzięki zawartości antyoksydantów, jagody goji mogą wpływać korzystnie na regenerację komórek organizmy oraz tworzenie się nowych, a także chronić DNA przed uszkodzeniami spowodowanymi aktywnością wolnych rodników.

2. Profilaktyka przeciwnowotworowa

Jagody goji zawierają w swoim składzie kompleks polisacharydowy LBP (Lycium Barbarum polysaccharides), który ma szerokie działanie prozdrowotne, m.in. przeciwutleniające. Komples ten zapobiega także stresowi oksydacyjnemu – a ten stanowi jeden z ważnych czynników rozwoju chorób nowotworowych. Dotychczasowe badania dowiodły, że kompleks polisacharydowy może m.in. spowolnić, a nawet zahamować rozwój komórek raka piersi (linii komórkowej MCF-7), żołądka (linia komórkowa MGC-803 i SGC-7901), płuc, gruczołu krokowego, wątroby (QGY7703) oraz okrężnicy (SW480 i Caco-2). Dodatkowo kompleks LBP przyczynia się do śmierci komórek białaczkowych HL-60. Kompleks ten stymuluje ponadto układ odpornościowy do pracy, co jest niezwykle istotne w przebiegu choroby onkologicznej.

3. Ochrona wątroby

Jagody goji, według tradycyjnej medycyny tybetańskiej, wspomagają wątrobę w oczyszczaniu z toksyn oraz usprawniają metabolizm. Tezę tę potwierdzają nowe badania naukowe przeprowadzone na myszach (konieczne są kolejne badania kliniczne – na ludziach), z których wynika, że wspomniany wcześniej kompleks LBP hamuje uszkodzenia oksydacyjne w tym organie, spowodowane m.in. dietą bogatą w tłuszcze.

4. Wzmacnianie odporności

Badania naukowe wykazały, że kompleks polisacharydowy LBP zawarty w jagodach goji, ma zdolność stymulowania limfocytów T – a te są odpowiedzialne m.in. za lepszą odpowiedź odpornościową organizmu. Dowiedziono ponadto, że kompleks ten może wpływać na zwiększenie aktywności innych limfocytów – NK (natural killers) – które to są odpowiedzialne za szybką odpowiedź immunologiczną w reakcji na kontakt z wirusami, a także osłabiają komórki nowotworowe.

5. Zmniejszanie glikemii poposiłkowej

Chińscy badacze wykazali, że kompleks polisacharydowy LBP aktywuje komórki β trzustki do wzrostu oraz wpływa korzystnie na wychwyt glukozy. Badania były przeprowadzone na myszach z cukrzycą. Myszy, które były karmione takim kompleksem, miały o wiele niższy poziom glukozy we krwi po posiłku. Dodatkowo wykazano, że podawanie tego kompleksu poprawia wrażliwość na insulinę u badanych zwierząt. Konieczne są natomiast kolejne badania, w tym także na ludziach, aby jednoznacznie stwierdzić takie działanie na organizm człowieka.

6. Ochrona narządu wzroku

Owoce goji są bogate w karotenoidy, w tym luteinę oraz zeaksantynę. Oba te związki mają właściwości ochronne dla siatkówki oka przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, gdyż są naturalnymi antyoksydantami. Niedobór obu składników w naszej diecie może zwiększyć ryzyko rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej. Luteina dodatkowo chroni oczy przed nadmiernymi dawkami promieniowania widzialnego oraz ultrafioletowego.

7. Obniżanie ciśnienia i cholesterolu

Jagody goji mają w składzie cyperon. Związek ten ma udowodnione działanie wspomagające pracę serca oraz obniżające ciśnienie tętnicze krwi. Dodatkowo obecność betainy (jest ona wykorzystywana m.in. do produkcji choliny w organizmie) w jagodach goji sprawia, że spożywając te owoce zmniejszamy ryzyko wystąpienia wielu chorób układu sercowego. Z kolei kompleks LBP oraz β-sitosterol sprawiają, że obniżeniu ulega poziom cholesterolu, co potwierdzają m.in. badania na szczurach z hiperlipidemią. W badaniach wykazano, że owoce goji obniżają stężenie triglicerydów, cholesterolu LDL oraz cholesterolu całkowitego, podwyższając natomiast poziom „dobrego” cholesterolu HDL. Witamina C zawarta w tych owocach, dodatkowo wpływa korzystnie na cały układ krążenia.

8. Zwiększanie zdolności seksualnej

W badaniach na szczurach wykazano, że jagody goji mogą wpływać na zwiększenie ilości plemników oraz polepszenie ich ruchliwości, a także zwiększenie poziomu testosteronu – wszystko to przekłada się na lepszą zdolność seksualną. Niektóre badania sugerują, że owoce te mogą wspomagać także leczenie zaburzeń erekcji. Konieczne są natomiast badania na ludziach, aby jednoznacznie stwierdzić takie działanie.

9. Poprawa jakości snu

Jagody goji są bogate w wiele witamin i minerałów – a te są nie bez znaczenia dla sprawności umysłowej, wydajności czy dobrej jakości snu. W jednych z badań wykazano np. że codzienne picie soku z jagód goji wpływa na poprawę jakości snu, zwiększenie zdolności koncentracji, poprawę samopoczucia czy polepszenie wydajności sportowej.

10. Inne właściwości prozdrowotne

Jagody goji zawierają liczne witaminy, minerały, antyoksydanty, błonnik, flawonoidy, luteinę i kompleks polisacharydowy – z tego powodu wykazują korzystne właściwości dla całego organizmu. M.in. regulują pracę układu trawiennego, sprzyjają kolonizacji jelit korzystną florą bakteryjną, wzmacniają kości i stawy, poprawiają skład krwi, zmniejszają zmęczenie, poprawiają pamięć, wpływają na dobre samopoczucie.

Jagody goi – zastosowanie w kosmetyce

Kolcowój pospolity, a konkretniej jego owoce, wykorzystywane są nie tylko w leczeniu i zapobieganiu chorób, ale i w kosmetyce. Znajdziemy je m.in. w kosmetykach Ewy Chodakowskiej. Owoce goji są bowiem bogate w wiele cennych dla zdrowia skóry składników – m.in. kwasów tłuszczowych, antyoksydantów, beta-karotenu czy karotenoidów. Dodatkowo ekstrakt z jagód goji poprawia poziom nawilżenia skóry, poprawia jej ogólną kondycję poprzez wzmacnianie naskórka, a także chroni skórę przed stresem oksydacyjnym. Wpływa także na poprawę kondycji tkanki łącznej sprawiając, że jest ona elastyczna, gładka i jędrna – z tego powodu kosmetyki z ekstraktem jagód goji polecane są przede wszystkim do cery starzejącej się (ze zmarszczkami).

Jak jeść jagody goji?

Jagody goji można wykorzystać w codziennej diecie na wiele sposobów, np. dodając je do sałatek, dań śniadaniowych na słodko, musli, granoli, jogurtu, owsianki czy twarożku. Jagody te świetnie sprawdzą się jako dodatek do dań porannych, gdyż dostarczają sporo energii, witamin i minerałów – dając organizmowi siłę do prawidłowego funkcjonowania przez resztę dnia. W smaku jagody goji przypominają suszoną żurawinę. Jak jeszcze można je wykorzystać? Niektórzy używają tych owoców w postaci suszonej do wypieków – można np. przygotować z nich ciasteczka owsiane czy zdrowe ciasto (mogą być zamiennikiem rodzynek). Jagody goji można też spożywać samodzielnie – jako przekąskę, ale warto wcześniej je namoczyć, gdyż są dość twarde.

Jagody goji można też spożywać w postaci naparu – wystarczy zalać wrzątkiem 2 łyżeczki tych owoców. Do naparu można dodać imbir, miód czy cytrynę – taki napój świetnie wpłynie na poprawę odporności i skutecznie rozgrzeje organizm. Na cieplejsze dni natomiast polecana jest lemoniada – również należy zaparzyć suszone jagody, ale później napar schłodzić i dodać świeżą cytrynę i listki mięty.

Jagody goji można także spożywać w postaci suplementów diety. Suplementy należy przyjmować po posiłku.

Jagody goji – ile jeść dziennie?

Obecne zalecenia dotyczące dobowej dawki jagód goji są dość rozbieżne. Jedne źródła podają dzienną dawkę na poziomie 5 g, inne – 12 g.

Spożywanie jagód goji – bezpieczeństwo i skutki uboczne

Jagody goji są wykorzystywane od wielu tysięcy lat w krajach dalekowschodnich, a obecnie są popularne na całym świecie. Możemy je kupić w wielu miejscach: w sklepie w postaci suszonej, w formie herbatki czy soku owocowego. W aptece natomiast jagody goji dostępne są jako suplementy diety. Czy jednak spożycie tych produktów jest w pełni bezpieczne? Jagody goji nie zawierają składników szkodliwych dla zdrowia, ale znajduje się w nich alkaloid w śladowych ilościach – atropina. Z tego względu nie powinno się przesadzać z ilością spożywanych owoców goji. Istotne jest natomiast, aby nie spożywać świeżych i zarazem niedojrzałych owoców – może to doprowadzić do zatrudnia i zaburzenia funkcji układu nerwowego.

Jakie są przeciwwskazania do spożywania jagód goji?

Istnieje kilka przeciwwskazań do spożywania jagód goji:

• przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych – w piśmiennictwie odnotowano wystąpienie interakcji między składnikami zawartymi w jagodach goji, a lekami przeciwzakrzepowymi zawierającymi warfarynę. Połączenie to doprowadziło do wzrostu wartości współczynnika protrombinowego INR do niebezpiecznego dla życia poziomu;

• podatność na reakcje alergiczne – po spożyciu jagód goji mogą wystąpić zmiany skórne, swędzenie skóry, duszności, obrzęk, nieżyt nosa;

• przyjmowanie na stałe leków lub aktywna choroba przewlekła – osoby przyjmujące na stałe leki (szczególnie na nadciśnienie i cukrzycę) oraz zmagające się z przewlekłą chorobą, powinny skonsultować z lekarzem spożywanie jagód goji;

• ciąża i karmienie piersią – badania przeprowadzone w Chinach i Tajlandii wykazały, że jagody goji zawierają trujący alkaloid (atropinę), o czym wspomniałam wyżej. Co prawda stężenie tej substancji jest śladowe w owocach goji i dalekie od poziomu toksycznego, jednak w przypadku kobiet w ciąży i karmiących piersią należy zachować ostrożność, nawet jeśli stężenie szkodliwej substancji jest niewielkie. Atropina ma m.in. właściwości powodujące skurcze macicy i hamujące laktację.

Co zamiast jagód goji?

Jeśli nie możesz spożywać jagód goji, dobrym ich zamiennikiem będą następujące produkty – mają bowiem podobną wartość odżywczą:

• truskawki,

• jagody,

• owoce tropikalne,,

• granat,

• zielona herbata,

• papryka,

• zielone warzywa.

Ile kosztują jagody goji?

Jagody goji w postaci suszonej kosztują ok. 25-36 zł za kilogram. Za świeże jagody goji należy zapłacić nawet 80-90 zł za kilogram. A gdzie można kupić jagody goji? Są one dostępne praktycznie w każdym większym sklepie spożywczym lub zielarskim. Często jest nawet możliwość wyboru konkretnej odmiany tych owoców.

Bibliografia

• Chang R.C.C, So K.F., Use of anti-aging herbal medicine, Lycium barbarum, against aging-associated disease. What do we know so far?” „Cell Mol Neurobio” 2008, nr 28, s. 643-652.

• Cieślik E., Gębusia A., Charakterystyka właściwości prozdrowotnych owoców roślin egzotycznych, „Postępy fitoterapii” 2012, nr 2

• Kulczyński B., Gramza-Michałowska A., Kompleks polisacharydowy jagód Goji (Lycium barbarum) jako element fitoterapii – przegląd literatury, „Postępy fitoterapii”2014, nr 4.

• Marosz, Adam. (2017). Owoce jagody goji (Lycium barbarum i Lycium chinense) – nowe możliwości dla ogrodnictwa czy zagrożenie dla konsumentów?. Annales Horticulturae. 27. 19-30.

• Li X.L., Zhou AG., Evaluation of the antioxidant effects of polysaccharides extracted from Lycium barbarum, “Med Chem Res” 2007, nr 15, s. 471-482.

• Luo Q., Cai Y., Yan J., Sun M., Corke H., Hypoglycemic and hypolipidemic effects and antioxidant activity of fruit extracts from Lycium barbarum, “Life Sci” 2004, nr 76, s. 137-149.

• Pottera O., Goji (Lycium Barbarum and L. Chinese): Phytochemistry, Pharmacology and Safety in the Prospective of Traditional Uses and Recent Popularity, “Planta Med” 2010, s. 76-79.

• Tang W.M., Chan E., Kwok C.Y. i wsp.: A review of the anticancer and immunomodulatory effects of Lycium barbarum fruit. Inflammopharmacology. 2012; 20 (6): 307–314

• Ulbricht C., Bryan J.K., Costa D. i wsp.: An Evidence-Based Systematic Review of Goji (Lycium spp.) by the Natural Standard Research Collaboration. J. Diet Suppl. 2015; 12 (2): 184–240.