Adaptogeny – co to? Rodzaje, skuteczność w leczeniu, opinie

Adaptogeny – co to?

Adaptogeny to rośliny zwiększające zdolności adaptacyjne organizmu, w efekcie czego pośrednio wpływają na ogólną poprawę zdrowia. W biologii uznawane są 3 kryteria, które musi spełnić roślina, aby zakwalifikować ją jako adaptogen:

• nietoksyczność,

• brak skutków ubocznych ze stosowania substancji (dla zdrowia psychicznego i fizycznego), w tym nie powodowanie uzależnień i zapewnienie niespecyficznej odpowiedzi organizmu na stres,

• wywieranie normalizującego wpływu na organizm.

Stosowanie adaptogenów ma usprawnić funkcjonowanie organizmu w obliczu stresu, bez pozbawiania go zasobów energii życiowej, co jest związane z działaniem holistycznym, czyli wzmocnienie odporności organizmu (a nie wpływ tylko na jeden organ czy układ).

Organizm człowieka jest stale narażany na czynniki stresowe natury psychicznej, fizycznej, biologicznej i chemicznej. To m.in. smog, szybki tryb życia, brak aktywności fizycznej, infekcje, zaburzenia snu, niezdrowe jedzenie – wszystkie te czynniki przyczyniają się do zaburzenia naturalnej równowagi wewnętrznej. Organizm stale wysila się, aby utrzymać ten fizjologiczny stan, a więc stara się zaadaptować do zmian w środowisku zewnętrznym, jednak coraz trudniej o to, aby spełnił zadanie w 100%, gdyż musi zmagać się z coraz to większą ilością czynników stresowych – a jego możliwości są ograniczone. W tej sytuacji pomocne mogą okazać się naturalne adaptogeny, które to mają za zadanie zwiększyć zdolność organizmu w przystosowaniu się do wymienionych sytuacji i nieco go odciążyć, podnosząc odporność na stres różnego rodzaju.

Adaptogeny są bowiem nietoksycznymi roślinami, które mają działanie zmniejszające skutki m.in. stresu – a ten, jak wiemy, wpływa nie tylko na kondycję psychiczna człowieka, ale i fizyczną. Istnieje wiele rodzajów adaptogenów, a każdy z nich stymuluje nasz organizm do uzyskania wewnętrznej równowagi (homeostazy). Substancje adaptogenne ponadto, mają wysoki potencjał antyoksydacyjny. Jeśli chodzi o inne działanie, jest to już zależne od konkretnego rodzaju adaptogenu – inny bowiem będzie skuteczny w łagodzeniu zaburzeń snu, a inny w podnoszeniu odporności organizmu na infekcje. Przyjrzyjmy się zatem dokładniej poszczególnym rodzajom adaptogenów i ich działaniu.

Co NIE jest adaptogenem?

Adaptogenami na pewno nie mogą być substancje, takie jak np. kofeina czy inne używki – te również pomagają co prawda w zwiększeniu adaptacji organizmu na stres, ale stosując je dłużej, doprowadzają do wyczerpania zasobów energii w organizmie i uzależniają. W przeciwieństwie do używek, adaptogeny skupiają się na przywracaniu naturalnej równowagi.

W jaki sposób działają adaptogeny?

Jak sama nazwa wskazuje, adaptogeny to substancje, które skupiają się na „dopasowaniu”, „przystosowaniu” (takie jest dokładne tłumaczenie słowa adaptare w łacinie). Termin ten opisuje najważniejszą właściwość tych roślin, która bazuje na wzmacnianiu zdolności adaptacyjnych organizmu do różnych niekorzystnych dla niego warunków. Ich działanie rozpoczyna się już na poziomie komórkowym, gdzie wspomagają odporność organizmu na stres psychiczny i środowiskowy (np. spowodowany działaniem wolnych rodników czy złą dietą). Adaptogeny wspomagają także właściwości ochronne organizmu przed stresem oksydacyjnym i dzięki temu stopniowo podtrzymują i wzmacniają odporność organizmu na różne szkodliwe czynniki. Regularne stosowanie adaptogenów poprawia ogólną wytrzymałość ciała, zdrowie organizmu i zdolności regeneracyjne.

W środowisku naukowym uznaje się następujący mechanizm działania adaptogenów: substancje te działają poprzez stymulowanie różnych niespecyficznych reakcji organizmu na stres, na poziomie osi HPA, czyli podwzgórze-przysadka-nadnercza. Składniki aktywne zawarte w roślinach adaptogennym, stymulują układ immunologiczny za pośrednictwem wielu szlaków metabolicznych i układ neuroendokrynny, przez co wywierają pozytywny wpływ na zdrowie i samopoczucie. Adaptogeny mogą również wspomagać konkretne narządy, np. mózg, trzustkę, tarczycę czy przysadkę lub konkretny układ (np. odpornościowy), co zależy od substancji zawartych w roślinie.

Mechanizm działania adaptogenów nie jest jeszcze do końca poznany przez świat nauki i konieczne są kolejne badania. Z kolei w tradycjach różnych kultur, adaptogeny stosuje się od wielu tysięcy lat, wierząc w ich skuteczne działanie na podstawie przekazywanych z pokolenia na pokolenie doświadczeń.

Właściwości adaptogenów

Adaptogeny stymulują i normalizują równowagę w organizmie. Nie wyczerpują jednak zasobów energetycznych organizmu i nie uzależniają. Ich właściwości wynikają z pobudzania rdzenia nadnerczy – to właśnie ten narząd odpowiada za reakcje w odpowiedzi na stres. Skutkiem stosowania adaptogenów jest lepsze dostosowanie się organizmu do trudnych sytuacji, w tym poprawienie reakcji na stres. Jakie są potwierdzone naukowo właściwości środków adaptogennych? Lista jest długa – wiele właściwości ma potwierdzenie w licznych badaniach, a niektóre tylko w kilku, przez co zachodzi konieczność przeprowadzenia większej liczby analiz naukowych. Dotychczasowe wyniki są jednak obiecujące i wskazują, że adaptogeny mają następujące właściwości:

• stymulacja odporności fizycznej i psychicznej,

• zwiększanie odporności na stres,

• zwalczanie negatywnych skutków dla organizmu wynikających z szybkiego trybu życia,

• zwiększenie sił regeneracyjnych po chorobie,

• poprawa koncentracji i pamięci,

• poprawa nastroju,

• lepsza produktywność,

• działanie antyoksydacyjne (zwalczanie wolnych rodników),

• wzmocnienie mięśni i większa wytrzymałość ciała,

• działanie uspokajające,

• poprawa jakości snu,

• detoksykacja (pobudzanie procesów odpowiedzialnych za usuwanie w organizmu szkodliwych substancji – m.in. produktów ubocznych przemiany materii),

• działanie uodparniające na działanie szkodliwych bodźców zewnętrznych, takich jak zanieczyszczenie środowiska, działanie toksyn, niedostatek tlenu, wysoki poziom hałasu,

• poprawa odporności na wirusy, grzyby i bakterie.

Co więcej, adaptogeny działają korzystnie także na skórę, gdyż stres wywiera wpływ nie tylko na układ nerwowy, ale i stan cery. Efektem tego jest powstawanie np. zmian trądzikowych czy szybsze starzenie się skóry w odpowiedzi na stresujące sytuacji czy narażenie na innego rodzaju stres (np. zanieczyszczenie środowiska). W związku z tym, adaptogeny mogą również pośrednio poprawiać stan skóry, zwiększają odporność organizmu na stres. Szczególnie skuteczne w tym aspekcie są adaptogeny, które zawierają substancje stymulujące produkcję beta-endorfin, np. różeniec górski.

Badania naukowe nad adaptogenami

Co jeszcze mówią badania naukowe? Według rosyjskich doświadczeń, pod wpływem suplementacji adaptogenami reakcje organizmu na niekorzystne warunki, m.in. wysoka temperatura, hałas czy duży wysiłek, są znacznie lepsze. Stwierdzono wzrost odporności na te warunki oraz poprawę wrażliwości zmysłów, koncentracji, zdolności poznawczych, wydajności pracy. Z kolei w badaniach przeprowadzonych w Japonii i Niemczech stwierdzono, że adaptogeny całościowo wzmacniają organizmy uczestników, bez względu na wystawienie na czynniki stresogenne.

W badaniach naukowych nad ashwagandhą i różeńcem górskich wykazano natomiast, że adaptogeny te regulują wydzielanie hormonów, w tym hormonów odpowiadających za stres i poczucie równowagi psychicznej. Stosowanie tych roślin może przyczyniać się do większej odporności psychicznej. Inne badania potwierdzają, że stosowanie ashwagandhy wpływa na poprawienie pamięci i wielu funkcji poznawczych. Roślina ta pomaga ponadto obniżać poziom cukru we krwi oraz zwiększa wrażliwość organizmu na insulinę, co zapobiega insulinooporności. W niektórych badaniach występują dodatkowo sugestie, że ashwagandha zwiększa aktywność komórek NK (te wpływają m.in. na układ odpornościowy organizmu).

Inny adaptogen – różeniec górski – zwiększa, według dotychczasowych badań, odporność organizmu na stres, zmniejsza uczucie zmęczenia, zmniejsza poziom lęku, leczy bezsenność, poprawia funkcje poznawcze mózgu. Substancje zawarte z kolei w Bacopie Monieri (to kolejny popularny adaptogen) oddziałują na hipokamp, poprawiając koncentrację i inne funkcje poznawcze, a także zmniejszają poziom stresu i napięcia, aktywują enzymy oksydacyjne oraz zmniejszają utlenianie lipidów, co wpływa na poprawienie ogólnej kondycji organizmu.

Badania nad kolejnym adaptogenem – żeń-szeniem – wykazują, że substancje w nim zawarte wpływają na poprawienie pracy układu immunologicznego i pozwalają na uzyskanie równowagi (homeostazy). Żeń-szeń ma również korzystne działanie na pracę mózgu, w tym procesy pamięciowe.

Dla kogo polecane są adaptogeny?

Preparaty zawierające adaptogeny są polecane osobom, które są narażone na stres psychiczny i fizyczny. Niektórzy polecają stosowanie ich nawet profilaktycznie, w celu spowolnienia procesów starzenia się organizmu oraz zwiększenia odporności na czynniki chorobotwórcze.

Na rynku dostępnych jest coraz więcej preparatów zawierających wyciągi z roślin adaptogennych. Do wyboru są krople, susz, kapsułki, nalewki, napary czy tabletki. Przed ich zastosowaniem, należy jednak skonsultować decyzję z lekarzem, gdyż nawet takie naturalne substancje mogą być niebezpieczne w niektórych sytuacjach.

Adaptogeny – skutki uboczne i przeciwwskazania

W dotychczasowych badaniach nie wykazano, aby występowały skutki uboczne po spożyciu adaptogenów. Mimo to, występują pewne przeciwwskazania do stosowania adaptogenów:

• przyjmowanie leków (należy konsultować z lekarzem możliwość stosowania adaptogenów),

• przyjmowanie antydepresantów,

• spożywanie alkoholu w nadmiarze,

• ciąża i karmienie piersią,

• uczulenie na którykolwiek ze składników preparatu.

Nie powinno się ponadto podawać adaptogenów niemowlętom i małym dzieciom, ze względu na brak wystarczających danych na temat możliwych skutków ubocznych.

Jak stosować adaptogeny?

Stosowanie adaptogenów może mieć różną formę. Dostępne są preparaty w kapsułkach i tabletkach,w płynie czy w suszu – to, jak stosować dany preparat, powinno być zgodne z zaleceniami producenta, podobnie jak i dawkowanie (dawkowanie jest zwykle uzależnione od rodzaju substancji zawartej w preparacie i jej stężenia). Adaptogeny to rośliny o dość silnym działaniu, ale na efekty kuracji należy zwykle trochę poczekać.

Uwaga! Kupując preparat adaptogenny, warto sięgnąć po produkt standaryzowany – producent wówczas deklaruje wymaganą zawartość konkretnych substancji aktywnych.

Jaki adaptogen wybrać? Lista najskuteczniejszych roślin adaptogennych

Jaki adaptogen będzie najlepszy? Dostępnych jest wiele roślin o działaniu adaptogennym, ale najsilniejsze z nich pochodzą z Dalekiego Wschodu, np. korzeń żeń-szenia, różeńca górskiego, ashagandha czy gotu kola. Lista godnych polecenia adaptogenów na tym się nie kończy. Co wybrać dla siebie? Zobaczcie poniżej najpopularniejsze i uchodzące za najbardziej skuteczne rośliny adaptogenne wraz z opisem ich działania – na tej podstawie możecie wybrać konkretny adaptogen, biorąc pod uwagę indywidualne potrzeby.

Ashwagandha (indyjski żeń-szeń)

To jeden z najpopularniejszych adaptogenów. Jej inne nazwy to witania ospała czy winter cherry. W medycynie ajurwedyjskiej ashwagandha stosowana jest w celach obniżania poziomu stresu, jako środek uspokajający, zwiększający witalność i funkcje poznawcze, w tym pamięć. Roślina ta działa również przeciwzapalnie, obniża poziom glukozy we krwi i poziom złego cholesterolu, spowalnia procesy starzenia, poprawia kondycję fizyczną organimu, poprawia nastrój. Wpływa także korzystnie na układ odpornościowy, gdyż obniża stres (redukuje poziom kortyzolu nawet o 20%). Ahwagandha jest szczególnie ceniona ze względu na zawartość tzw. witanolidów. Stosuje się je głównie w stanach dużego wyczerpania.

Jak stosować ashwagandhę? Można ją przyjmować jako suplement diety lub w postaci sproszkowanej – jako dodatek do napoju lub jogurtu. Zalecane dawkowanie to zaledwie 1 łyżeczka na dobę. Można także zalać susz i zrobić napar – jedną łyżeczkę zalewamy wówczas wrzątkiem na 10 minut.

Eleuterokok kolczasty

Wyciąg z tej rośliny (nazywanej również żeń-szeniem syberyjskim) zwiększa adaptację organizmu do niekorzystnych warunków środowiskowych. Szczególnie polecany jest osobom narażonym na stres, w tym dzieciom, które zmagają się z autyzmem i adaptacją w środowisku rówieśników. Przed zastosowaniem preparatu u dziecka należy jednak bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Preparaty z tym składnikiem wpływają również korzystnie na funkcje poznawcze, pamięć, koncentrację, a także łagodzą objawy depresji i stanów lękowych.

Jak stosować eleuterokok kolczasty? W przypadku nalewki (zwykle taką formę mają preparaty z tym adaptogenem), zazwyczaj dawkowanie wynosi 15-30 kropel 3 razy dziennie.

Yerba mate

Yerba mate to roślina adaptogenna pozyskiwana z liści ostrokrzewu paragwajskiego, występującego naturalnie w Urugwaju, Argentynie oraz Paragwaju. Yerba mate to doskonały środek zmniejszający zmęczenie, stres oraz poprawiający odporność – także psychiczną. Susz ten poprawia również metabolizm, zmniejsza uczucie głodu, poprawia funkcje poznawcze, zwiększa siły witalne, pobudza i dodaje energii.

Jak stosować Yerba Mate? Można pić ją jak zwykłą herbatę, zalewając susz wrzątkiem i odstawiając na 10 minut. Susz można wypijać np. 3 razy dziennie – zamiast innych napojów z kofeiną.

Szczodrak krokoszowaty

Wysoka zawartość fitosteroidów w szczodraku krokoszowatym sprawia, że adaptogen ten wspomaga wydolność organizmu podczas wysiłku, budowę masy mięśniowej (powoduje lepsze wchłanianie białka) oraz przyspiesza metabolizm (jest polecany dla osób, które chcą schudnąć). Szczodrak dodatkowo poprawia funkcje poznawcze, takie jak koncentracja, pamięć, jasność umysłu. Niektóre dane mówią również o podwyższaniu libido.

Szczodrak krokoszowaty jest popularny szczególnie w postaci nalewki. Jak ją stosować? Można spożywać od 5 do 25 kropli 3 razy dziennie.

Cytryniec chiński (schizandra)

Esktrakt z cytryńca chińskiego, według niektórych doniesień, znieczula ból fizyczny, optymalizuje poziom wielu neuroprzekaźników – np. dopaminy, serotoniny oraz noradrenaliny – przez co wpływa korzystnie na nastrój. Roślina ta ponadto poprawia funkcje oczyszczania organizmu i zmniejsza objawy stresu.

Owoce cytryńca można spożywać w postaci suszonej lub robić z nich nalewki czy soki. Polecane jest np. dodawanie konfitury z cytryńca do herbaty.

Różeniec górski

Różeniec górski poprawia funkcjonowanie mózgu i wpływa korzystnie na samopoczucie, zmniejszając poziom lęki i niepokoju. Dodatkowo zmniejsza uczucie zmęczenia. Uważa się, że różeniec górski jest dobrym antidotum na stres. Zwiększa ponadto witalność organizmu oraz wspomaga układ nerwowy, gdyż reguluje poziom niektórych neuroprzekaźników (np. serotoniny i noradrenaliny).

Jak stosować różeniec górski? Zwykle poleca się go do stosowania w postaci kapsułek lub naparów z suszonych ziół. Napar pijemy 2 razy dziennie. Różeniec w proszku natomiast można spożywać w ilości 1 łyżki na dobę (susz dodajemy do wody i spożywamy w trakcie posiłku).

Zielona herbata

Zielona herbata zawiera niebiałkowy aminokwas – L-teaninę – który to przenika przez barierę krew-mózg. Składnik ten ma działanie uspokajające, ale bez powodowania senności. Dodatkowo zmniejsza poziom stresu i poprawia nastrój. Wspomaga także funkcjonowanie mózgu, zwiększając wydajność pracy i nauki.

L-teaninę można stosować w postaci naparu z zielonej herbaty, zamiast innych napojów, typu kawa czy herbata w ciągu dnia w ilości np. 3-4 filiżanek na dobę.

Pieprzyca peruwiańska (MACA)

MACA to roślina naturalnie występująca w Andach. Stosowana jest tradycyjnie do poprawy libido i zwiększenia płodności u mężczyzn. MACA ma również właściwości wspomagające pamięć, zmniejszające poziom stresu i wspomagające pracę układu odpornościowego. Korzeń MACA zawiera substancje, które są również przydatne dla kobiet w okresie menopauzy (zmniejszają one uderzenia gorąca i poprawiają jakość snu). Pieprzyca peruwiańska wpływa również korzystnie na samopoczucie i łagodzi wiele skutków stresu.

Jak stosować MACA? Najlepiej sięgnąć po preparat w proszku, płynie lub kapsułkach. Stosowanie powinno być zgodne z zaleceniami producenta suplementu.

Gotu Kola

To kolejny popularny adaptogen słynący ze swojej skuteczności. Wyróżnią go fakt, że na efekty trzeba dłużej czekać, ale wyjątkowo silne działanie rośliny to rekompensuje. Gotu Kola jest polecana szczególnie dla osób narażonych na permanentny stres. Badania wskazują, że adaptogen ten przyspiesza regenerację organizmu, poprawia pracę układu odpornościowego i krwionośnego, wspomaga koncentrację i pamięć, a dodatkowo przyspiesza gojenie się ran. Są także badania wskazujące, że Gotu Kola może wspomagać leczenie choroby Alzheimera.

Jak stosować Gotu Kolę? Możną ją przyjmować wewnętrznie (w dawce 200 mg 3 razy na dobę) lub miejscowo (na zmienione chorobowo miejsce) wcierać 3 razy na dobę.

Bacopa Monnieri

To kolejna, bardzo ceniona roślina pod względem właściwości adaptogennych. Bacopa Monnieri to roślina stosowana w medycynie ajurwedyjskiej jako substancja na poprawę funkcji mózgu i całego układu nerwowego. Działa korzystnie na pamięć i wiele funkcji poznawczych, m.in. procesy pamięciowe i koncentrację. Dodatkowo zwiększa witalność organizmu, zmniejsza uczucie zmęczenia – zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Jest ponadto bogata w antyoksydanty, co sprawia, że chroni organizm przed stresem oksydacyjnym.

Jak stosować Bacopę Monnieri? Należy ja przyjmować przez okres 8-12 tygodni, a im dłuższe stosowanie, tym lepsze są rezultaty. Niektórzy polecają jej stosowanie z innym adaptogenami, np. ashwagandhą. Napar z bacopą pijemy 2-3 razy dziennie.

Traganek (astragalus)

Traganek to roślina tradycyjnie wykorzystywana w medycynie chińskiej jako zioło, które zwiększa odporność organizmu i wspomaga go w walce przeciwko infekcji wirusowym i bakteryjnym. Działa ponadto korzystnie na serce i zwiększa witalność. Roślina ta jest również bogata w antyoksydanty, co sprawia, że opóźnia procesy starzenia się organizmu. W medycynie chińskiej traganek jest też wykorzystywany do leczenia stanów zapalnych i chorób nerek. Badania naukowe wykazały, że traganek zawiera wiele cennych dla zdrowia substancji, w tym flawonoidów, polisacharydów, saponin oraz cykloastragenolu – ten aktywuje m.in. wytwarzanie telomerazy i wydłuża telomery (to fragmenty chromosomów odpowiedzialne za procesy starzenia się organizmu).

Traganek można spożywać jako suplement diety w kapsułkach lub postaci sproszkowanej. Można też sporządzać z niego nalewki, napary i herbaty. Napar pijemy maksymalnie 4 razy na dobę (w ilości 125 ml).

Lukrecja

To bardzo silny adaptogen. Surowcem leczniczym jest korzeń lukrecji – ten bogaty jest we flawonoidy, sitosterole, kumaryny, liczne żywice. Zawiera również saponiny triterpenowe. Związki te działają stymulująco na organizm i zwiększają odporność m.in. na stres. Substancje te wpływają również korzystnie na regenerację wątroby, działają przeciwzapalnie, antybakteryjnie, przeciwwirusowo i przeciwutleniająco.

Lukrecję można spożywać w postaci sproszkowanego korzenia, zalewając ok. 3 g szklanką gorącej wody. Taki napar pijemy w ilości ok. 1-1,5 szklanki dziennie. Można również sięgnąc po suplement z lukrecją w tabletkach.

Tulsi

Tulsi to roślina adaptogenna znana jako „święta bazylia”. Stosowana jest tradycyjnie jako środek wspomagający ogólną kondycję organizmu. Zmniejsza skutki zmęczenia, stresu, zwiększa wydolność organizmu, poprawia funkcje poznawcze i pracę mózgu. Zawiera ponadto wiele antyoksydantów, przez co zapobiega stresowi oksydacyjnemu i hamuje procesy starzenia się organizmu. W medycynie tradycyjnej tulsi była wykorzystywana do leczenia wątroby oraz wielu innych schorzeń, ze względu na zwartość takich składników, jak witamina A, C, wapń, żelazo, cynk, chlorofil i kwas ursolowy.

Jak stosować tulsi? Jeśli wybierzemy proszek, możemy go stosować w postaci naparu (napar pijemy 2-3 razy dziennie – zalewamy 1 łyżkę suszu 1 szklanką wrzątku). lub jako dodatek do różnych potraw. Z kolei w przypadku kapsułek i tabletek, zaleca się przyjmowanie 300-2000 mg wyciągu tulsi na dobę.

Żeń-szeń właściwy (panax ginseng)

Żeń-szeń właściwy to kolejna cenna roślina adaptogenna. Wykorzystuje się go w celu zmniejszania poziomu zmęczenia, gdyż zwiększa energię i siły witalne. Wpływa również korzystnie na poziom cukru we krwi, pracę mózgu, układ odpornościowy, libido u mężczyzn. Pomaga zmniejszyć objawy oraz skutki stresu. W medycynie chińskiej wykorzystywano go głównie jako środek na stres i osłabienie organizmu – zawiera bowiem ponad 200 substancji wspomagających pracę wielu układów i narządów, a najcenniejsze z nich to ginsenozydy, które zwiększają wysycenie hemoglobiny z tlenem, przez co krew jest lepiej natleniona, w efekcie czego wszystkie narządy organizmu również są lepiej dotlenione, co poprawia ich funkcjonowanie. Ginsenozydy mają również potwierdzone działanie wspierające układ odpornościowy.

Jak stosować żeń-szeń właściwy? Zaleca się żucie ok. 1-4 g żeń-szenia dziennie w dwóch porcjach. Alternatywą jest stosowanie tej rośliny jako suplement diety w kapsułkach.

Guarana

To roślina o zdolnościach adaptogennych. Znajdują się w niej m.in. takie substancje, jak teobramina i teofilina oraz kofeina. Roślina ta działa pobudzająco oraz wspierająco na układ nerwowy. Zwiększa odporność na stres, poprawia koncentrację i procesy pamięciowe oraz wpływa korzystnie na funkcje poznawcze, np. zdolność uczenia się. Nasiona guarany redukują również uczucie zmęczenia i osłabienia fizycznego i psychicznego.

Guaranę można spożywać np. w postaci suplementu w dawce 50-75 mg na dobę.

Adaptogeny – opinie

Jak czytamy na wielu forach, adaptogeny to bardzo popularne środki. Ci, którzy ich spróbowali, chwalą je przede wszystkim za silne działanie i pozytywne skutki, przy braku efektów ubocznych. Jedynym minusem jest wysoka cena niektórych preparatów, np. słynnego Czarodzieja czy Królowej. Jednak większość osób jest zadowolona ze stosowania adaptogenów i chętnie po nie wraca. Najlepszymi opiniami cieszy się ashwagandha, różeniec górski, gotu kola i bacopa.

Adaptogeny – w jakiej postaci kupić?

Obecnie w Polsce lista produktów adaptogennych wciąż się powiększa, za sprawą rosnącej popularności tych substancji. Na co zwrócić uwagę przy zakupie? Przede wszystkim istotna jest postać preparatu. Adaptogeny są dostępne w proszku, kapsułkach oraz w postaci płynnej (w kropelkach). Duże znacznie ma wybór postaci produktu, gdyż jest to związane z jakością oraz łatwością przyswajania ekstraktów. W licznych badaniach naukowych wykazano, że rośliny adaptogenne są najlepiej przyswajalne w kropelkach – w postaci płynnej. Być może wynika to z faktu, że większość badań była przeprowadzona na podstawie adaptogenów właśnie w takiej formie, więc nie możemy tutaj jednoznacznie sądzić o skuteczności w porównaniu do innych preparatów adaptogennych. Za zakupem adaptogenu w kroplach przemawia jednak jeszcze jeden fakt: krople są raczej pozbawione wielu substancji pomocnicznych, które są konieczne do zastosowania przy produkcji kapsułki lub tabletki. Nie zawierają z reguły konserwantów czy innych toksycznych wypełniaczy. Taką zaletę ma również susz – to dany adaptogen w czystej postaci, ale może mieć nieco mniejszą przyswajalność od kropelek.

Kolejna kwestia do standaryzacja, która polega na sztucznej izolacji składników aktywnych z adaptogenu, co powoduje zwiększenie ich stężenia. Zwróćmy zatem uwagę, czy produkt jest standaryzowany. Z drugiej jednak strony wielu zielarzy jest zgodnych co do tego, że już sam ekstrakt, bez standaryzacji, jest w stanie zagwarantować nam bardzo korzystne działanie.

Inny aspekt warty uwagi, to „moc” preparatu. Decyduje o niej współczynnik ekstrakcji, czyli stosunek całkowitego stężenia konkretnego składnika w fazie organicznej, do jego stężenia w fazie wodnej i najbardziej korzystny jest współczynnik 1:1.

Bibliografia

• Wolski T et al. „Surowce roślinne o działaniu adaptogennym oraz ocena zawartości adaptogenów w ekstraktach i preparatach otrzymanych z rodzaju Panax. Postępy Fitoterapii 2/2009, 77-97.

• A. A. Lebedev. On the Pharmacology of Schizandra Chinensis. Materials for the Study of Ginseng and Schizandra Chinensis, Issue 3. Leningrad, 1958, 170.

• Farnsworth, N.R., et al. „Siberian ginseng (Eleutherococcus senticosis): Current status as an adaptogen,” Econ Med Plant Res, 1: 156-215, 1985.

• Mehta, V. Mechanisms of anti-tumor activity of withania somnifera (ashwagandha). Nutrition and cancer, 2020, 1-13.

• Andallu, B., and B. Radhika. “Hypoglycemic, Diuretic, and Hypocholesterolemic Effect of Winter Cherry (Withania somnifera, Dunal) Root.” Indian Journal of Experimental Biology 38, no. 6 (2000): 607–9.

• Barker, Jason, and Chris Meletis. “Chronic Fatigue Syndrome: Treatment from an Adaptogenic Perspective.” Townsend Letter for Doctors and Patients, February 2004: 66–68.

• Anghelescu, Ion-George, et al. "Stress management and the role of Rhodiola rosea: a review." International journal of psychiatry in clinical practice 22.4 (2018): 242-252.

• Gao, Q., G. Wu, and D. He. “Effect of Cordyceps sinensis on the Th1/Th2 Cytokines in Patients with Condyloma Acuminatum.” [In Chinese.] Zhong Yao Cai 23, no. 7 (2000): 402–4.

• Panossian, Alexander, and H. Wagner. “Stimulating Effect of Adaptogens: An Overview with Particular Reference to Their Efficacy Following Single Dose Administration.” Phytotherapy Research 19 (2005): 819–38.

• Yuen J., and M. Gohel. “Anticancer Effects of Ganoderma lucidum: A Review of Scientific Evidence.” Nutrition and Cancer 53, no. 1 (2005): 11–17.

• Gupta, A. Alzheimer’s disease treatment with herbal prospective. International journal of health and biological sciences, 2019, 2.4: 13-18.