Pułapka współuzależnienia
Współuzależnienie jest formą zależności emocjonalnej od innej osoby – czytamy na portalach o uzależnieniach. Współuzależniony:
-
daje sobą sterować, czyli pozwala na to, by druga osoba oddziaływała na niego negatywnie;
-
a także próbuje obsesyjnie kontrolować zachowania tej osoby.
Jak podkreślają psychoterapeuci, współuzależnienie to niezdrowa forma adaptacji wynikająca z pozostawania w relacji z osobą uzależnioną. W praktyce chodzi tutaj o zbiór pewnych zachowań, które umożliwiają przetrwanie destrukcyjnej sytuacji.
W jaki sposób wpadamy we współuzależnienie?
Współuzależnienie nie pojawia się nagle, lecz rozwija się stopniowo. U jego podłoża leży zawsze silny stres, jakiego praktycznie non-stop doświadczają bliscy osoby uzależnionej. Źródłem stresu mogą być np. awantury domowe czy powtarzające się zachowania przemocowe. Niejako w odpowiedzi, w ucieczce od niechcianej rzeczywistości pojawiają się zachowania, mające zapewnić przetrwanie. Współuzależnieni żyją w zależności emocjonalnej od osoby dysfunkcyjnej. Jednocześnie są cały czas czujni, gotowi do obrony.
Psycholodzy pracujący w nurcie psychodynamicznym wskazują na związek między współuzależnieniem a niedojrzałością emocjonalną. Ich zdaniem osoby wpadające w pułapkę czyichś problemów nie są w stanie nawiązać zdrowej relacji z samym sobą. Cechuje je zaburzone poczucie własnej wartości i tożsamości. Mają one także trudności w troszczeniu się o siebie, chronieniu własnej osobowości, stawianiu granic.
Czy wpadłeś w pułapkę?
Zazwyczaj zaczyna się od negowania problemu, tolerowania oraz usprawiedliwiania zachowań bliskiej osoby związanych z uzależnieniem. Gdy z czasem problem staje się na tyle oczywisty, że zaprzeczanie mu nie jest już dłużej możliwe, osoba współuzależniona bierze na siebie odpowiedzialność za partnera i próbuje go kontrolować. Sygnały mogące wskazywać na współuzależnienie to m.in.:
-
ciągłe poszukiwanie racjonalnych wytłumaczeń dla nałogowych zachowań partnera;
-
kontrolowanie dostępu do substancji uzależniającej (np. wylewanie alkoholu, zabieranie pieniędzy);
-
zacieranie śladów, ukrywanie uzależnienia przed otoczeniem (np. załatwianie zwolnień lekarskich, usprawiedliwianie nieobecności w pracy).
Nadodpowiedzialność i nadkontrola to zdaniem psychologów sposoby adaptacji do stresującej sytuacji. Tego typu działania oczywiście nie pomagają, a odnoszą wręcz przeciwny skutek. Ustawicznie rozgrzeszany alkoholik, zamiast podjąć leczenie, coraz bardziej pogrąża się w swoim uzależnieniu.
Jak uwolnić się od współuzależnienia?
Aby uwolnić się od współuzależnienia, najlepiej skorzystać z profesjonalnej pomocy psychologicznej. Warto też zajrzeć na portale o zdrowiu i uzależnieniach, aby dowiedzieć się więcej o różnych formach psychoterapii. W terapii współuzależnienia stosuje się m.in. metodę psychodynamiczną, która pomaga przepracować trudne doświadczenia z okresu dzieciństwa. Za równie skuteczne uznaje się metody niezagłębiające się w przeszłość, lecz koncentrujące się na pracy nad samoakceptacją, pewnością siebie, poczuciem własnej wartości.
Dobrze poprowadzona terapia pomaga zrozumieć, że próbując ukrywać problem, tak naprawdę utrudniamy bliskiej osobie wyjście z nałogu. Konfrontacja uzależnionego ze skutkami własnych zachowań jest mu potrzebna, aby zdecydował się on podjąć leczenie. Terapia uczy także asertywności, stawiania granic, nazywania problemu, zamiast traktowania go jak tabu. Asertywność, koniec z kontrolowaniem i usprawiedliwianiem to działania, dzięki którymi nie dajemy sobą manipulować i odzyskujemy wolność emocjonalną.
Zrób pierwszy krok do nowego życia i znajdź profesjonalną pomoc
Celem terapii dla osób współuzależnionych jest zrozumienie, że nie jest się odpowiedzialnym za uzależnienie partnera oraz ma się prawo do satysfakcjonującego życia. Terapia pomaga lepiej zrozumieć swoje emocje, nauczyć się dbać o siebie oraz działać w asertywny, konsekwentny sposób. Obecnie coraz więcej prywatnych ośrodków leczenia uzależnień ma w swojej ofercie także programy dla rodzin osób uzależnionych.
Artykuł gościnny
