Prusaki w domu – jak je zwalczyć? Czy prusaki szkodzą zdrowiu?

Jak wyglądają prusaki? Jak odróżnić je od karaluchów i innych owadów?

Prusaki najczęściej mylone są z karaluchami. Jednak istnieje kilka podstawowych różnic między tymi owadami. Karaluchy np. są o wiele większe od prusaków (mają nawet do 3 cm), mają ciemniejszą barwę (są prawie czarne) oraz posiadają czułki. Raczej poruszają się powoli. Prusaki natomiast osiągają do 1,5 cm długości, mają 2 charakterystyczne znamiona na grzbiecie oraz brązowy kolor. Podobnie jak karaluchy, mają czułki, ale u prusaków są one bardzo długie i ruchliwe. Prusaki można pomylić nie tylko z karaluchami. Owady te są podobne np. do zadomki polnej oraz przybyszki amerykańskiej. Niektórzy mylą prusaki z pluskwami domowymi. Jak więc ocenić, czy rzeczywiście w domu zadomowił się prusak? Pomocne będzie poniższe zdjęcie przedstawiające prusaka, a także 5 pytań sprawdzających.

Pytania sprawdzające:

• Czy owad ma między 10 a 15 mm?
• Czy ma kolor brązowy, z odcieniem bordowego/czerwonego?
• Czy posiada na grzbiecie 2 ciemne pasy?
• Czy posiada długie i ruchliwe czułki (niemal tak samo długie, jak cała długość owada)?
• Czy porusza się bardzo szybko?
• Czy bez problemu wspina się po gładkich powierzchniach, np. szkle czy kafelkach?

Jeżeli odpowiedzi na powyższe pytania są twierdzące, masz do czynienia z prusakiem. Karaluchy np. nie potrafią wspinać się po gładkich powierzchniach oraz poruszają się powoli – a to już podstawowa różnica między tymi owadami.

Poza tym, odpowiedz sobie jeszcze na kilka innych pytań, jeśli chcesz wykluczyć, że masz do czynienia z prusakiem. Jeżeli na odpowiedzi na nie są twierdzące, nie masz do czynienia z prusakiem. Pytania wykluczające:

• Czy owad ma wyraźnie oddzieloną głowę od przedpleczy i odwłok?
• Czy jest czerwony, zielony lub czarny?
• Czy nie ma czułek lub są one krótkie?
• Czy nie ma pasów na grzbiecie?
• Czy porusza się wolno?
• Czy ma dużą głowę?
• Czy potrafi latać?

Dlaczego w domu pojawiły się prusaki? Skąd się wzięły?

Prusaki doskonale radzą sobie w otoczeniu człowieka, ponieważ stwarzamy im idealne warunki do życia i rozmnażania się. Najlepiej jest im w kuchni, gdzie insekty znajdują z łatwością resztki jedzenia oraz produkty spożywcze, jeśli nie są zamknięte w pojemnikach. Prusaki nie potrzebują jednak do przetrwania zanadto jedzenia – mogą przeżyć nawet miesiąc bez pożywienia, ale konieczna jest za to woda – bez niej zginą w ciągu tygodnia. Zatem nie tylko kuchnia jest doskonałym miejscem do bytowania prusaków, ale także łazienka i inne pomieszczenia, gdzie panuje stosunkowo wysoka wilgotność.

A jak prusaki przedostają się do mieszkań i domów? Możliwości jest kilka. Mogą np. dostać się rozmaitymi szczelinami, dlatego warto uszczelnić takie miejsca. Zagrożeniem jest też kratka wentylacyjna, więc profilaktycznie można wstawić w nią siatkę z małymi oczkami lub włożyć kawałek gazy albo rajstopy – tak, aby uniemożliwić prusakom przejście do domu, ale jednocześnie nie zatkać wentylacji i nie utrudnić przepływu powietrza. Prusaki ponadto dostają się pionami wodno-kanalizacyjnymi – a na to nie za bardzo mamy wpływ. Możemy jednak zapobiec inwazji prusaków przyniesionych ze sklepu – często są one bowiem ukryte w produktach żywnościowych, ubraniach albo kartonach od sprzętu elektronicznego, dlatego zanim przyniesiemy taką rzecz do domu, warto ją rozpakować w garażu albo na klatce schodowej.

Czy prusaki gryzą? Czy mogą przenosić choroby?

To pytanie bardzo często zadawane na rozmaitych forach. Na szczęście w tej kwestii możemy być spokojni, ponieważ prusaki nie gryzą. Ugryzienia mogą nam grozić ze strony np. pluskwy, pchły, kleszcza, ale nie ze strony prusaka. Jednak to, że prusaki nie gryzą nie oznacza, że powinniśmy bagatelizować temat ich pojawienia się w domu – dowiedziono bowiem, że mogą być bardzo szkodliwe, przenosząc wiele groźnych dla naszego zdrowia i życia drobnoustrojów chorobotwórczych, pleśni i gnilnych bakterii, wywołujących m.in. AIDS, zatrucia pokarmowe, trąd, cholerę, biegunkę, tyfus, gruźlicę, dżumę, tężec, syfilis, dur brzuszny, czerwonkę, glisty, alergie czy świąd. Mogą także przenosić bakterię wywołującą Salmonellę oraz E. Coli.

W jaki sposób prusaki przenoszą choroby na człowieka? Głównym zagrożeniem jest fakt, że prusaki zanieczyszczają nasze jedzenie. Zatem wszelkie owoce leżące na stole, produkty spożywcze w pojemnikach bez szczelnych pokrywek i inne pożywienie, mogą zostać skażone szkodliwymi drobnoustrojami właśnie poprzez kontakt z prusakiem. Prusaki lubią zwłaszcza owoce, warzywa (zwłaszcza ziemniaki i marchewki), pieczywo, a także wszelkie produkty sypkie – np. mąkę oraz cukier. Lubią również produkty, które mają wysoką wilgotność.

Poza szkodami dla zdrowia, prusaki wyrządzają także wiele szkód fizycznych, np. niszczą książki i tapety.

Prusaki – jak zwalczyć domowymi sposobami?

Gdy prusaki pojawią się w domu, trzeba działać szybko. Można zacząć od domowych sposobów – wiele z nich jest bardzo skutecznych, ale nie zawsze – wszystko zależy od tego, czy znajdziemy każdą kryjówkę prusaków, a także w jakiej liczebności występują. Pamiętajcie, że im więcej jest insektów, tym mniejsze szanse na pozbycie się ich wyłącznie domowymi sposobami.

Sposób nr 1. Proszek z grochu i gipsu

Rozgnieć w moździerzu garść suchego grochu, aby powstała z niego mąka. Dodaj garść miałkiego cukru oraz garść gipsu – ale przesianego wcześniej przez sitko. Wymieszaj składniki i rozsyp mieszankę wszędzie tam, gdzie podejrzewasz, że bytują prusaki.

Sposób nr 2. Kawa na prusaki

Zaparz mocną kawę i dokładnie ją odcedź. Fusy przełóż do słoika. Ustaw go wieczorem tam, gdzie podejrzewasz, że pojawią się owady. Oprzyj o brzeg słoika grubą kartkę albo cienką deseczkę, aby prusaki mogły się po niej wspiąć do środka. Rano zapewne zobaczysz w słoiku insekty – zalej je wrzątkiem lub spal.

Sposób nr 3. Piwo na insekty

Piwo wlej do miseczki i ustaw na noc wszędzie tam, gdzie podejrzewasz, że znajduje się kryjówka prusaków. O brzeg miseczki oprzyj grubą kartkę lub deseczkę, aby insekty mogły trafić do środka miseczki. owady zwabione piwem powędrują do miseczki i tam – utopią się. Innym sposobem – również z wykorzystaniem piwa – jest nasączenie gąbki tym trunkiem i położenie jej w miejscach pojawiania się insektów. Rano w okolicy gąbki zastaniesz „pijane” prusaki – zbierz je i zalej wrzątkiem lub spal.

Sposób nr 4. Cukier i kwas borowy na prusaki

Kup kwas borowy w aptece i weź w rękawiczce garść, następnie wymieszaj z garścią drobnego cukru i rozsyp mieszankę w miejscach, gdzie pojawiają się prusaki.

Sposób nr 5. Kwas borowy i jajko

Przegotuj przez 3 godziny 3 jajka. Po ostudzeniu jajek obierz je ze skorupek i oddziel białka od żółtek. Do pasty na prusaki potrzebujemy tylko żółtka – mieszamy je z 3 łyżeczkami cukru oraz z 1 ziemniakiem średniej wielkości (ugotowanym!), a także w opakowaniem kwasu borowego. Wszystko mieszamy do uzyskania gładkiej masy. Następnie formujemy ją w małe kulki i rozstawiamy je w miejscach, gdzie mogą pojawić się prusaki.

Sposób nr 6. Wymrażanie mieszkania

Niestety to metoda nie dla wszystkich możliwa do zrealizowania, a jeśli już realna – to niestety tylko w miesiące zimowe. Mieszkanie pozostawiamy na kilka dni w temperaturze ok. zera. Otwieramy wszystkie okna podczas mrozu i utrzymujemy taki stan kilka dni. W tym czasie oczywiście nie możemy być w mieszkaniu.

Sposób nr 7. Mycie podłóg roztworem z amoniakiem

Możesz także umyć dokładnie podłogi (a najlepiej także szafki) mieszanką wody z łyżeczką amoniaku. Środek ten może być bardzo pomocny z walce z prusakami. Amoniak możesz zamienić na ocet – działanie będzie podobne.

Gdy domowe sposoby zawodzą – jak pozbyć się prusaków?

Gdy powyższe metody nie dają skutku, pora sięgnąć po środki chemiczne. Należy jednak uważać z ich stosowaniem, zwłaszcza wtedy, gdy w domu znajdują się dzieci, osoby starsze, kobiety w ciąży albo zwierzęta. Do najpopularniejszych środków na prusaki zalicza się areozole – dostępne są praktycznie w każdym sklepie budowlanym. Można też kupić rozmaite żele na insekty, opryski albo przynęty. Jednak tego typu sposoby lepiej zostawić fachowcom, którzy sprawią, że dezynsekcja mieszkania będzie przeprowadzona skutecznie, ale też z gwarancją bezpieczeństwa dla nas i naszego zdrowia.

Jeśli chodzi o dezynsekcję, profesjonalne firmy stosują kilka metod. To m.in.:

• Żelowanie – metoda ta jest bezpieczna dla ludzi i zwierząt, dlatego jak najbardziej ją polecamy. Atutem jest fakt, że nie musimy dodatkowo zabezpieczać mebli czy żywności, a także możemy pozostać w mieszkaniu na czas odkażania.
• Opryskiwanie – polega na rozpylaniu w pomieszczeniu środka owadobójczego. Niestety to metoda inwazyjna i szkodliwa – stosowana właściwie tylko wtedy, gdy należy ograniczyć ryzyko przedostania się insektów do innych domów (a więc jest to oprysk na otwartej przestrzeni, a nie w pomieszczeniu).
• Zamgławianie ULV – w tej metodzie łączy się środek na prusaki z wodą i za pomocą specjalnego urządzenia, generuje się tzw. zimną mgłę. Dzięki maleńkim kropelkom środek może dostać się nawet w najmniejsze szczeliny, gdzie swoje kryjówki mają prusaki i karaluchy.

Prusaki i karaluchy robią się coraz odporniejsze?

Okazuje się, że coraz trudniej jest nam pozbywać się karaluchów i prusaków. W USA potwierdzono gwałtowny wzrost odporności karaczanów (z tej rodziny pochodzą zarówno prusaki, jak i karaluchy) na dotychczas stosowane środki. Badania naukowe pokazują, że populacja, która jest w stanie przetrwać działanie jednego ze środków owadobójczych, szybko uodparnia się także na inne środki – nawet z innymi substancjami czynnymi. Wyniki badań na ten temat opublikowano w „Scientific Reports”. Co ciekawe, po przeprowadzeniu badań w 100 mieszkaniach wykazano, że mimo stosowania środków owadobójczych, populacja karaczanów nawet się zwiększyła!

Bibliografia

• Rapid evolutionary responses to insecticide resistance management interventions by the German cockroach (Blattella germanica L.), Scientific Reports, volume 9, Article number: 8292 (2019). DOI: https://doi.org/10.1038/s41598-019-44296-y.
• Cockroaches are becoming resistant to common insecticides, which could make them nearly impossible to exterminate, źródło: portal Business Insider.