Półpasiec oczny – jak wygląda? Objawy, leczenie, powikłania

Czym jest półpasiec oczny?

Półpasiec oczny (Herpes Zoster Ophthalmicus) to groźna postać półpaśca. Choroba może doprowadzić do wielu poważnych powikłań, w tym m.in. ślepoty. Półpasiec oczny powodowany jest, podobnie jak inne rodzaje półpaśca, wirusem ospy wietrznej (Varicella zoster – VZV), który jest uśpiony w zwojach nerwowych oka. Ta atakuje nerw trójdzielny oka, w tym jego pierwszą gałąź, która stanowi nerw oczny. Półpasiec oczny może doprowadzić m.in. do porażenia mięśni gałki ocznej, a także spowodować zaburzenia widzenia. Średnio u 50% pacjentów z tego rodzaju półpaścem, doznaje powikłań związanych z narządem wzroku. To m.in. zapalenie rogówki, tęczówki, ciała rzęskowego. Rzadziej dochodzi do poważniejszych powikłań, takich jak zapalenie naczyń siatkówki, tylnego odcinka błony naczyniowej i siatkówki, postępującej zewnętrznej martwicy siatkówki lub ostrej martwicy siatkówki. Niekiedy dochodzi także do poważnego uszkodzenia narządu wzroku i ostatecznie ślepoty.

Ryzyko zachorowania na półpasiec

Półpasiec to choroba, która może dotyczyć każdego, kto przechodził ospę wietrzną. Ryzyko zachorowania na półpaśca jest większe w przypadku osób o obniżonej odporności, u pacjentów onkologicznych, chorych na HIV, będących w wieku powyżej 50 lat, po przeszczepach i przyjmujących leki immunosupresyjne, narażonych na przewlekły stres.

Półpasiec oczny to choroba wirusowa, której cechą charakterystyczna jest długi okres przebywania wirusa u nosiciela w formie letalnej. Wirus może przebywać w organizmie przez wiele lat, nie dając żadnych objawów i reaktywować się w sprzyjających ku temu okolicznościach, czyli m.in. wspomnianych wyżej stanach, takich jak obniżona odporność, choroba nowotworowa czy starszy wiek.

Półpaścowi ocznemu można zapobiegać, wykonując odpowiednie szczepienie. Jest to szczepionka przeciwko ospie wietrznej – chroni ona również przed wszystkimi postaciami półpaśca.

Półpasiec oczny – jak wygląda? Objawy

Półpasiec oczny można stosunkowo łatwo rozpoznać, gdyż daje wyraźne objawy. Występują one głównie w okolicy oczu, ale także przy nosie czy na czole – zmiany dermatologiczne mogą uwidaczniać się wówczas na skórze twarzy w tych miejscach jako pęcherzykowata wysypka z płynną treścią. Jak szybko rozpoznać półpaśca, zanim dojdzie do silnych objawów? Na ok. 2-4 dni przed pojawieniem się wysypki, możesz czuć ból, pieczenie i mrowienie w okolicach oczodołów. Objawy są zwykle jednostronne. Możesz także czuć zmęczenie, osłabienie, zawroty głowy. Czasami pojawia się także gorączka. Półpasiec oczny powoduje ponadto:

• nadmierne łzawienie z oczu,

• zaczerwienienie powiek,

• opuchliznę okolic oczu.

Zauważalne może być również pogorszenie widzenia. Podrażnieniu mogą ulec dodatkowo spojówki. Niektórzy miewają ponadto pulsujący lub stały ból powiek, który jest stosunkowo silny i trudno przeoczyć ten objaw. Niekiedy występuje nadwrażliwość na dotyk w zajętych chorobą miejscach.

A tak może wyglądać półpasiec oczny:

Półpasiec oczny – pierwsze objawy

Pierwszymi objawami półpaśca są następujące symptomy – zwykle występujące jednostronnie:

• mrowienie,

• piekący ból,

• gorączka,

• zmęczenie,

• bóle głowy,

• osłabienie,

• objawy podobne do grypy.

W ciągu 2-4 dni od powyższych objawów pojawia się zaczerwienienie, a następnie wysypka oraz pęcherzyki z płynem.

Półpasiec oczny – najczęstsze objawy

Gdy choroba da już pierwsze objawy i przejdzie w kolejne stadium, mogą pojawić się także inne objawy (są dość częste):

• wysypka na powiece, czole i/lub nosie,

• palący ból w oku,

• zaczerwienienie okolic oka,

• zaczerwienienie wewnątrz oka,

• nadmierne łzawienie,

• podrażnienie oka,

• problemy z widzeniem,

• nadwrażliwość na światło,

• obrzęki powieki,

• obrzęk siatkówki i rogówki.

Jeśli zauważysz u siebie objawy półpaśca ocznego, konieczne udaj się na wizytę do lekarza – najlepiej tego samego dnia. Im szybciej zostanie rozpoczęte leczenie, tym mniejsze ryzyko, że dojdzie do poważnych powikłań, o których piszę poniżej.

Półpasiec oczny – powikłania

Półpasiec oczny niestety niesie za sobą duże ryzyko wystąpienia powikłań – zarówno miejscowych, jak i ogólnych. Ryzyko powikłań jest większe, jeśli zaniechamy leczenia półpaśca i zwlekamy z wizytą u lekarza, albo nie stosujemy się do zaleceń przez niego wydanych, odnośnie wskazanych leków czy pielęgnacji zmian skórnych.

Częstym powikłaniem jest tzw. neuralgia popółpaściowa. Jest to rodzaj silnego bólu, który utrzymuje się nawet wiele miesięcy lub lata po przebytej chorobie – mimo że wysypka jest zagojona i nie ma innych objawów. Neuralgia popółpaścowa objawia się wrażeniem kłucia i pieczenia w dotkniętym chorobą miejscu. Na jej rozwój są szczególnie narażone osoby chorujące na choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca oraz toczeń rumieniowaty.

Półpasiec oczny może ponadto powodować powikłania związane ściśle z narządem wzroku, takie jak zapalenie rogówki, spojówek, nerwu wzrokowego, błony naczyniowej. Może dojść do pogorszenia widzenia, bliznowacenia rogówki, a w skrajnych przypadkach nawet ślepoty.

Częstym powikłaniem półpaśca ocznego jest nerwoból. W bardzo rzadkich przypadkach w wyniku półpaśca ocznego dochodzi do udaru mózgu.

Półpasiec oczny – leczenie

W przypadku półpaśca ocznego leczenie skupia się przede wszystkim na farmakoterapii. Stosuje się leki o działaniu przeciwwirusowym, zawierające w składzie m.in.:

• acyklowir,

• famcyklowir

• lub walacyklowir.

Dzięki zastosowaniu leków, istnieje duża szansa na zahamowanie namnażania się patogenu, co skraca czas trwania choroby i łagodzi objawy. Zastosowanie farmakoterapii zmniejsza ponadto ryzyko wystąpienia neuralgii popółpaścowej, ale tylko jeśli leki zostaną wprowadzone nie później, niż 72 godziny od momentu pojawienia się wysypki.

Poza środkami przeciwwirusowymi, niekiedy konieczne jest zastosowanie także leków przeciwbólowych. W tym przypadku zalecane są leki z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne) lub opioidy. Dodatkowym zaleceniem może być stosowanie kropli do oczu.

Aby zmniejszyć obrzęk oka, lekarz może włączyć do terapii lek steroidowy w postaci doustnej lub kropli do oczu.

Są także domowe sposoby, ale te nie zastąpią leczenia środkami farmakologicznymi – nie mogą być wyłączną metodą leczenia, a jedynie jej uzupełnieniem. Należy do nich m.in. odpowiednia higiena, przemywanie oka solą fizjologiczną i jałowym gazikiem.

Wysypka, po wdrożeniu leczenia, zwykle ustępuje w ciągu 1-3 tygodni, natomiast leczenie objawów ocznych po półpaścu ocznym może trwać nawet kilka miesięcy. Często konieczne są później kontrole u okulisty.

Czy półpasiec oczny jest zaraźliwy?

Niestety tak – półpasiec oczny jest zaraźliwy, a do zakażenia dochodzi przez kontakt z płynem z pęcherzyków. Jeśli zatem chorujesz na półpasiec, do czasu wysuszenia wysypki zastosuj poniższe zasady:

• unikaj kontaktu z osobami, które nie przechodziły ospy wietrznej lub nie posiadają szczepień,

• unikaj kontaktu z kobietami w ciąży i noworodkami,

• unikaj kontaktu z osobami o obniżonej odporności (m.in. pacjentami onkologicznymi, chorymi na HIV, po przeszczepach, osobami starszymi),

• zakrywaj wysypkę plastrem,

• nie rozdrapuj zmian skórnych,

• często myj ręce wodą z mydłem lub środkiem dezynfekującym.

Bibliografia

• M. Bujnowska-Fedak, P. Węgierek, Pacjent z półpaścem w praktyce lekarza rodzinnego, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2018, nr 3.

• R. Żaba, Opryszczka, półpasiec, ospa wietrzna, Termedia, Poznań 2011.