Łuszczycowe zapalenie stawów: wszystko, co musisz wiedzieć

Ból i deformacja stawów

Łuszczycowe zapalenie stawów (inaczej ŁZS) to choroba, która objawia się przewlekłym zapaleniem, zarówno stawów, jak i łuszczycą skóry. Może obejmować także oczy i serce, co jest groźne w skutkach.

Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) – charakterystyka

ŁZS to choroba, która z reguły obejmuje zapalenie stawów i skóry, jednak może też objąć swoim zasięgiem inne sfery ciała, np. serce i oczy. Może także prowadzić do szybszego rozwoju miażdżycy, a co za tym idzie – jej groźnych powikłań.

Łuszczycowe zapalenie stawów może być łagodne (to najczęstsza postać) lub ciężkie (w przypadku ciężkiego ŁZS może dojść nawet do zniszczenia całkowitego stawów i ich niesprawności). Na szczęście w ostatnich latach dokonał się ogromny postęp w leczeniu tej choroby m.in. w aspekcie kontrolowania objawów i hamowania postępów ŁZS.

Jeśli chodzi o dane epidemiologiczne, ŁZS występuje u 1/3 pacjentów z łuszczycą. Na łuszczycę natomiast cierpi ok. 2% populacji. Zwykle zaczyna się między 30. a 50. rokiem życia.

Typy łuszczycowego zapalenia stawów

W literaturze medycznej rozróżnia się 5 typów łuszczycowego zapalenia stawów. Pierwsze dwa z nich dotyczą większości diagnozowanych przypadków.

  1. Niesymetryczne zapalenie kilku stawów: polega na objęciu różnych miejsc w obydwu stronach ciała. Zwykle w przebiegu tego typu ŁZS objętych jest mniej niż 5 stawów i początkowo są to zazwyczaj stawy rąk i stóp.
  2. Symetryczne zapalenie kilku stawów: polega na objęciu chorobą nadgarstków, stawów rąk i stóp, a także stawów skokowych. Ten typ ŁZS może być mylony z reumatoidalnym zapaleniem stawów.
  3. Postać okaleczająca: to groźna postać ŁZS, gdyż powoduje duże zniszczenia oraz deformacje stawów.
  4. Zapalenie stawów dystalnych międzypaliczkowych: zajmuje końcowe stawy palców rąk oraz stóp.
  5. Postać osiowa: objawia się zajęciem stawów kręgosłupa oraz stawów krzyżowo-biodrowych. Daje silne dolegliwości bólowe w obrębie kręgosłupa oraz jego sztywność.

Po powoduje łuszczycowe zapalenie stawów? Przyczyny

Niestety nie znamy dokładnej przyczyny ŁZS. Sugeruje się jednak, że u osób, które mają predyspozycję genetyczna do wystąpienia tej choroby, przyczyną rozwoju może być dodatkowy bodziec. Dotychczas odkryto następujące czynniki ryzyka rozwoju ŁZS:

  • predyspozycje genetyczne – łuszczycowe zapalenie stawów o wiele częściej występuje u osób, których bliski krewny chorował na łuszczycę lub łuszczycowe zapalenie stawów (występuje wówczas wiele czynników genetycznych, które zwiększają ryzyko choroby, np. antygen HLA-B27),
  • niektóre leki, np. beta-blokery, sole litu oraz inne substancje chemiczne,
  • infekcje wirusowe i bakteryjne,
  • znaczny stres,
  • urazy mechaniczne.

Łuszczycowe zapalenie stawów – objawy

Łuszczycowe zapalenie stawów może dawać różne objawy, a to dlatego, że może zajmować różne układy i narządy w różnym stopniu. Może np. objawiać się tylko w jednej części ciała, albo zajmować jednocześnie wiele stawów w różnych obszarach. Zwykle objawy pojawiają się u osób, które już mają zdiagnozowaną łuszczycę. Jednak zdarza się, że chorobę rozpoznaje się u osób bez objawów skórnych charakterystycznych dla łuszczycy i w takiej sytuacji jest to schorzenie trudne w rozpoznaniu.

Jeśli chodzi o przebieg, jest on zmienny: występują okresy zaostrzeń oraz momenty, gdy objawy częściowo lub całkowicie ustępują. Chorobie towarzyszą także objawy dodatkowe „ogólne”, np. zmęczenie, wyższa temperatura ciała czy też poczucie rozbicia. Z kolei objawy charakterystyczne dla łuszczycowego zapalenia stawów w obrębie danego narządu ruchu, to m.in.:

  • zapalenie palca (atakowane są wszystkie struktury palca, czyli stawy, ścięgna i tkanka podskórna, co powoduje, że palec staje się poszerzony i bolesny, a skóra na nim czerwona),
  • dna moczanowa (występuje przy rozległych zmianach skórnych, które powodują istotne zwiększenie stężenia kwasu moczowego w organizmie),
  • ból, obrzęk i sztywność stawów (odczuwa się wyraźne ograniczenie ruchomości stawów),
  • deformacje stawów (charakterystyczne są zwłaszcza tzw. palce teleskopowe, które objawiają się skróceniem palców wskutek zniszczenia kości),
  • zapalenie przyczepów ścięgnistych (objawia się bólem i wrażliwością zwłaszcza takich miejsc, jak kręgosłup, pięty, miejsce styku mostka z żebrami).

Poza objawami typowy dla łuszczycowego zapalenia stawów, mogą także występować objawy towarzyszące – mogące sygnalizować także inne schorzenia. To np.:

  • łuszczyca skóry (pojawiają się czerwone grudki i zrogowaciała powierzchnia, przypominająca srebrne łuski),
  • problemy z paznokciami, np. żółte plamy, złuszczanie się paznokcia, poprzeczne lub podłużne rowkowanie, punktowe zagłębienia jak od ukłucia igły,
  • zapalenie spojówek lub zapalenie błony naczyniowej oka (występuje wówczas zaczerwienienie oka i zaburzenia widzenia),
  • miażdżyca,
  • uszkodzenie zastawek serca, zapalenie aorty lub zaburzenia w przewodzeniu bodźców sercowych,
  • bóle w klatce piersiowej, duszność, omdlenia, zauważalne obniżenie wydolności fizycznej.

Co zrobić po zauważeniu objawów ŁZS? Kiedy do lekarza?

Jeżeli zauważysz u siebie objawy np. ze strony narządu ruchu, zgłoś je lekarzowi, gdyż często są one pierwszym objawem łuszczycowego zapalenia stawów. Jeśli dodatkowo występuje ból lub obrzęk stawów, konieczna będzie także konsultacja z reumatologiem, aby wykluczyć inne schorzenia i podjąć prawidłowe leczenie. Są ponadto sytuacje, gdy wizyta u lekarza jest pilna. Zgłoś się do niego niezwłocznie, jeśli zauważysz, że objawy się pogarszają, występuje ból i zaczerwienienie oka (mogą też pojawić się problemy z widzeniem), pojawia się wzmożone ocieplenie stawy, znaczne nasilenie bólu i obrzęku, pojawia się gorączka.

Łuszczycowe zapalenie stawów: diagnostyka (badania)

Zwykle do rozpoznania łuszczycowego zapalenia stawów dochodzi, gdy występują objawy łuszczycy. Jeżeli zmiany skórne się nie pojawiają, sprawa jest nieco utrudniona. Kluczowy jest wówczas wywiad, w którym lekarz będzie starał się uzyskać informacje dotyczące np. predyspozycji genetycznych (czy u pacjenta w rodzinie występowała łuszczyca?). Bardzo ważne są też objawy dodatkowe choroby, takie jak zmiany na paznokciach czy zapalenie oka, gdyż mogą one pomóc rozróżnić ŁZS od innych rodzajów zapaleń stawów.

Poza wywiadem i analizą objawów towarzyszących, dokonuje się także badań laboratoryjnych, w których dla potwierdzenia ŁZS poszukuje się m.in. zwiększonego poziomu CRP i OB (podwyższone wartości wskazują na stan zapalny) – ale u niektórych pacjentów ze zdiagnozowanym łuszczycowym zapaleniem stawów wartości te są prawidłowe. Często też wykonuje się badania reumatologiczne, np. badanie czynnika reumatoidalnego i antygenu HLA-B27. Wykonuje się także zdjęcia radiologiczne objętych chorobą stawów.

Jeśli występuje podejrzenie postaci osiowe ŁZS, dodatkowo lekarz może zlecić obrazowe badanie kręgosłupa oraz stawów krzyżowo-biodrowych (otrzymamy wówczas skierowanie na rezonans magnetyczny lub zdjęcia RTG). Pomocne może tez być USG, gdyż badanie to pozwoli stwierdzić cechy zapalenia w stawach i przyczepach ścięgnistych.

Jeśli jednym z objawów jest zapalenie spojówek lub naczyniówki, wykonuje się dodatkowo badanie okulistyczne.

Metody leczenia łuszczycowego zapalenia stawów

Leczenie ma na celu przede wszystkim umożliwienie komfortowego funkcjonowania oraz zahamowanie rozwoju choroby. Nie zawsze możliwe jest osiągnięcie całkowitego cofnięcia skutków spowodowanych chorobą i jej remisję, ale coraz częściej lekarze są w stanie utrzymać aktywność choroby na niskim poziomie. Kluczowe w tym względzie jest szybkie rozpoczęcie leczenia, które dostosowuje się m.in. na podstawie oceny zaawansowania choroby, jej typu, stopnia uszkodzenia stawów i innych narządów, a także tego, czy występują choroby współistniejące.

Zwykle najskuteczniejszym leczeniem jest połączenie kilku metod, np. leczenia farmakologicznego oraz rehabilitacji. Należy ponadto uwzględnić w leczeniu zapobieganie powikłaniom łuszczycowego zapalenia stawów, np. chorobom sercowo-naczyniowym. Jeśli dodatkowo występują objawy dermatologiczne, je również trzeba włączyć do leczenia. Niekiedy konieczna jest ponadto współpraca z reumatologiem.

Jakie leki stosuje się w leczeniu łuszczycowego zapalenia stawów?

To, jakie leki będą stosowane w przebiegu ŁZS jest bardzo indywidualne i decyzja należy do lekarza po analizie wszystkich objawów i możliwych powikłań. Najczęściej przepisuje się:

  • NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne) – u wielu osób zwykle wystarczają do tego, aby zahamować objawy zapalenia stawów, ale nie mają korzystnego wpływu na występujące zmiany skórne (mogą nawet je pogorszyć); niestety występuje wiele przeciwwskazań do ich stosowania, np. choroby nerek czy nadciśnienie tętnicze.
  • Glikokortykosteroidy – podaje się je do wnętrza zajętego stawu w celu zmniejszenia objawów zapalenia.
  • Metotreksat – to najczęściej stosowany lek przy aktywnym zapaleniu stawów. Może zmniejszać także występujące zmiany skórne.
  • Leki biologiczne – to np. etanercept, adalimummab i golimumab. Leki te wpływają na zmniejszenie objawów zapalenia stawów i mogą również (prawdopodobnie – teza ta jest na etapie badań) hamować niszczenie stawów. Leki biologiczne wykazują także korzystne działanie na objawy występujące na skórze lub w obrębie oczu.
  • Sulfasalazyna, azatiopryna, cyklosporyna oraz leflunomid.

Inne metody leczenia łuszczycowego zapalenia stawów

Są również inne metody leczenia (lub wspomagania leczenia) łuszczycowego zapalenia stawów.

1. Leczenie miejscowe

Stosuje się np. leczenie miejscowe, które jest nakierowane bezpośrednio na zajęty staw. Wykonuje się wówczas m.in. nakłucia stawu (aby usunąć nagromadzony płyn zapalny i podać do stawu lek przeciwzapalny), zabieg usuwający zmienioną błonę maziową, zabiegi korekcyjno-rekonstrukcyjne (aby poprawić ruchomość zniekształconych stawów) oraz endoprotezowanie.

2. Ćwiczenia

Okazuje się, że regularna aktywność fizyczna może zapobiegać niektórym zmianom w stawach, wynikającym z ŁZS, a co więcej, nawet je odwracać! Wielu lekarzy poleca zatem ćwiczenia, które zwiększają zakres ruchu i wzmacniają mięśnie, gdyż tego rodzaju aktywności umożliwiają zachowanie ruchomości stawów i ich stabilność. Poleca się także ćwiczenia, które poprawiają ogólną wydolność organizmu. Do nich zaliczają się np. spacery, jogging, pływanie, jazda na rowerze, nordic walking, aerobik.

3. Dieta

W leczeniu łuszczycowego zapalenia stawów ma znaczenie także dieta, a konkretniej, utrzymanie prawidłowej masy ciała. Powinno się unikać nadwagi, a szczególnie otyłości, gdyż dodatkowe kilogramy znacznie obciążają stawy i przyspieszają także rozwój miażdżycy. Nie powinno się jednocześnie dopuszczać do niedożywienia, gdyż powoduje ono osłabienie organizmu i zanik mięśni. Istotne jest, aby dieta była zgodna z piramidą żywienia oraz była nakierowana szczególnie na dostarczenie odpowiednich ilości wapnia i witaminy D (konieczna jest suplementacja).

4. Fizykoterapia

W ramach fizykoterapii, która będzie sprzyjać leczeniu łuszczycowego zapalenia stawów, wyróżnia się takie zabiegi, jaki krioterapia, ultradźwięki, balneoterapia i masaże. Zabiegi te istotnie uśmierzają ból i pozwalają rozluźnić mięśnie. Dodatkowo zmniejszają zapalenie stawów.

5. Wspomaganie ortopedyczne

W przypadku chorych stawów niekiedy konieczne jest wspomaganie ortopedyczne, np. stosowanie tzw. ortez (stabilizatorów) na ręce, kolana i stawy skokowe. Dzięki ortezom jest możliwe utrzymywanie prawidłowego położenia stawów. Poleca się także noszenie wkładek ortopedycznych w butach, gdyż odciążą one stawy nośne przy chodzeniu.

Czy łuszczycowe zapalenie stawów można całkowicie wyleczyć?

Niestety trudno mówić w przypadku ŁZS o całkowitym wyleczeniu, gdyż jest to choroba o charakterze przewlekłym. Często ma łagodny charakter i przez długi czas objawy są wyciszone, jednak u ok. 5% pacjentów choroba jest agresywna i prowadzi do dużych zniszczeń. Niestety w tym przypadku leczenie raczej spowalnia rozwój choroby, aniżeli prowadzi do uzyskania remisji.

Jeśli leczenie okazuje się skuteczne, po jego zakończeniu konieczna jest stała opieka pod okiem reumatologa (w przypadku zmian skórnych konieczna jest opieka dermatologa, a przy objawach ze strony narządu wzroku – opieka okulisty). Dodatkowo niezbędne jest regularne wykonywanie badań laboratoryjnych, aby ocenić aktywność stanu zapalnego oraz funkcjonowania narządów wewnętrznych. Wskazana jest też regularna kontrola kardiologiczna pacjenta (m.in. kontrola ciśnienia tętniczego krwi). Zaleca się także badania w kierunku cukrzycy oraz zaburzeń lipidowych.

Łuszczycowe zapalenie stawów a renta

Jeśli w wyniku choroby utracono zdolność do pracy, mamy możliwość ubiegania się o świadczenie socjalne, jakim jest renta. Jak wskazuje na swojej stronie ZUS, istotne jest, aby były spełnione 3 warunki:

  • wystąpiła niezdolność do pracy potwierdzona przez lekarza orzecznika ZUS lub komisję lekarską ZUS,
  • wystąpił wymagany okres składkowy i nieskładkowy konieczny do określenia niezdolności do pracy,
  • niezdolność do pracy wystąpiła w ściśle określonych warunkach (mowa o okresach składkowych i nieskładkowych).

Okres składkowy to staż ubezpieczeniowy, jaki jest konieczny do wyliczenia świadczenia. Rentę przyznaje się niekiedy na okres nie dłuższy, niż 5 lat. Renta stała natomiast przysługuje ubezpieczonym, którzy mają trwałą niezdolność do pracy (jeśli niezdolność jest czasowa, wówczas otrzymuje się rentę czasową).

Jak uzyskać rentę z tytułu łuszczycowego zapalenia stawów? Kolejność działań jest następująca:

  • składamy wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy wraz z zaświadczeniem lekarskim (zaświadczenie może wystawić każdy lekarz) o stanie zdrowia (wniosek składamy w Wydziale Orzecznictwa Lekarskiego i Prewencji ZUS),
  • otrzymamy zlecenie wykonania konkretnych badań – należy je wykonać,
  • otrzymamy decyzję, od której możemy się odwołać w ciągu 14 dni od dnia otrzymania pisma.

Bibliografia

Podobne tematy