Jak objawia się stres u dziecka? Jak rozpoznać?

Dziecko w stresie

Stres negatywnie wpływa na nasze samopoczucie. Jego przyczyny mogą być różne, podobnie jak i objawy. Stres dotyka również najmłodszych. Poniżej sprawdzimy, jakie objawy stresu u dziecka występują najczęściej i jak je rozpoznać.

Co to jest stres?

Stres z pewnością kojarzy nam się z nieprzyjemnym i negatywnym uczuciem. Wiąże się z niekomfortowymi sytuacjami, strachem, niepewnością, czymś nieznanym.

Istnieje wiele definicji stresu. Najprościej można uznać go za reakcję naszego organizmu na niekorzystne warunki zewnętrzne, nazywane stresorami. Zmuszają nas one do wyjścia poza naszą strefę komfortu. Tam musimy zmierzyć się z czymś, na co nie mamy ochoty, czego się boimy lub z czym po prostu nie potrafimy sobie poradzić.

Stres dorosłego kontra stres dziecka

W dzisiejszym świecie nie sposób uniknąć stresu. Stwierdzenie to dotyczy tak dorosłych, jak i dzieci. Często jednak jako rodzice zaaferowani „wyższymi” sprawami i zajęci „poważnymi” problemami nie potrafimy zrozumieć, że również nasza pociecha spotyka się w swoim życiu ze stresem. Wydaje nam się, że skoro zapewniamy maluchowi dach nad głową, ciepłe pożywienie i ubrania z bohaterami najnowszych bajek, nie musi się już on niczym martwić. Powinien cieszyć się każdą chwilą swojego szczęśliwego dzieciństwa.

Pociecha nie martwi się przecież wysokimi stopami procentowymi, a inflacja jest dla niej co najwyżej ciekawym słowem. Nie kuli się w sobie w niedzielny wieczór ze strachu przed poniedziałkowy porankiem i powrotem do służbowych zadań. Nie dostaje gęsiej skórki na myśl o wizycie teściowej.

Wydaje nam się więc, że stres jest naszemu dziecku obcy. Jesteśmy jednak w błędzie. Nasz maluch – bez względu na wiek, typ hulajnogi, zawartość plecaka czy najnowszy model smartfona – doświadcza stresu. Można nawet pokusić się o stwierdzenie, że jest pod tym względem w gorszym położeniu od nas – dorosłych. Trudno mu bowiem nazwać to, czego doświadcza. Nie wie tym samym jak radzić sobie z reakcjami na niełatwą rzeczywistość. Dodatkowo im nasza pociecha jest bardziej wrażliwa, tym bardziej narażona jest na stres.

Tutaj jako rodzice mamy ważną rolę do spełnienia. Musimy zaobserwować objawy stresu u dziecka i nauczyć radzenia sobie z nim w codziennym życiu.

Nie powinniśmy natomiast za wszelką cenę próbować chronić malucha przed stresem i wszystkim, co może go wywoływać. Z drugiej strony nie oznacza to oczywiście, że musimy nasze dziecko specjalnie narażać na stresujące czynniki. Każdego dnia mamy przecież i tak wystarczająco stresorów.

Warto jeszcze podkreślić, że mózg potrafi poradzić sobie ze stresem. Dodatkowo, jeśli trenuje takie działania od najmłodszych lat, ma szansę się wzmocnić, uodpornić i pokonywać takie przeszkody każdego dnia coraz lepiej. W związku z tym nauka radzenia sobie ze stresem w dzieciństwie przygotuje naszą pociechę do walki z nim w dorosłym życiu.

Przyczyny stresu u dziecka

Przyczyny stresu różnią się w zależności od wieku dziecka, stopnia jego rozwoju i dojrzałości emocjonalnej, a także od dotychczasowych doświadczeń życiowych.

W przypadku niemowląt powodem do stresu może być:

  • zmęczenie,

  • głód,

  • mokra pieluszka,

  • niewygodne ubranie,

  • zbyt dużo bodźców,

  • ząbkowanie,

  • ból,

  • choroba.

Starsze dzieci rozumieją już coraz więcej. Z wiekiem przybywa im również obowiązków. Mają też większy kontakt z rówieśnikami i dorosłymi, a także ze światem zewnętrznym i mediami. Wszystko to sprawia, że narażone są na dodatkowe czynniki stresujące. Wśród przyczyn stresu u starszych dzieci wymienić należy przede wszystkim:

  • problemy w domu, w tym problemy rodzinne takie jak kłótnie rodziców czy rozwód,

  • problemy finansowe w rodzinie, emigracja jednego rodzica w celach zarobkowych,

  • poważny wypadek,

  • ciężka choroba lub śmierć kogoś bliskiego,

  • pójście do żłobka, przedszkola, szkoły lub ich zmiana,

  • przeprowadzka, zmiana otoczenia,

  • pojawienie się młodszego rodzeństwa,

  • konflikty z rówieśnikami, rodzeństwem, dorosłymi,

  • agresja ze strony innych osób, prześladowanie,

  • problemy z nauką,

  • presja ze strony dorosłych, ambicje w stosunku do dziecka ze strony rodziców,

  • wizyta u lekarza,

  • choroba,

  • spotkania z dalszą rodziną czy znajomymi,

  • wyjazd,

  • pozytywne sytuacje takie jak na przykład pochwała przez nauczyciela, przywitanie się z sąsiadką czy odbieranie nagrody.

Objawy stresu u dziecka

Objawy stresu u dziecka także zależne są od jego wieku. Niemowlę i małe dziecko może reagować na stres poprzez:

  • ssanie kciuka,

  • nadmierną płaczliwość bez wyraźnie widocznej przyczyny,

  • kołysanie się,

  • problemy ze snem, częste budzenie się w nocy,

  • zgrzytanie zębami.

Powyższe objawy stresu u dziecka mogą oczywiście wystąpić również w przypadku kilkulatka. Ponadto starsza pociecha reagować może na wiele innych sposobów. Pojawić się więc u niej mogą:

  • bóle brzucha,

  • nudności,

  • bóle głowy,

  • brak apetytu,

  • zaparcia,

  • omdlenia,

  • napięcie, podenerwowanie,

  • zamyślenie,

  • apatia,

  • krzyk i agresja,

  • niska samoocena,

  • wyraźna zmiana dotychczasowego zachowania,

  • jąkanie,

  • tiki,

  • pocenie się dłoni,

  • drżenie rąk, ramion lub nóg,

  • obgryzanie paznokci,

  • wyrywanie włosów,

  • moczenie się.

Jak rozpoznać objawy stresu u dziecka?

Należy podkreślić, że objawy stresu u dziecka mogą zostać zdiagnozowane po wcześniejszym wyeliminowaniu innych przyczyn fizjologicznych takich jak choroby czy alergie. W związku z tym w przypadku złego samopoczucia czy niepokojących zachowań malucha, warto wybrać się z nim do lekarza. Dopiero po wykluczeniu podłoża chorobowego można rozpocząć walkę ze stresem. W tym przypadku również warto szukać pomocy specjalisty, jeżeli czujemy, że problem jest poważny.

Na początku należy jednak uważnie obserwować pociechę. Warto przyjrzeć się, czy objawy stresu u dziecka wiążą się z jakimiś konkretnymi sytuacjami czy osobami.

Dalszym istotnym etapem jest rozmowa. Można opowiedzieć maluchowi o tym, jak nas samych dotyka stres i jak sobie z nim radzimy. Następnie ważna może okazać się pomoc w znalezieniu najskuteczniejszych dla naszego dziecka sposobów na walkę ze stresem.

Bibliografia

Joanna Kamińska

Czyta, szuka, sprawdza i pisze. Od początku swojej macierzyńskiej przygody z zainteresowaniem zgłębia tematy związane ze zdrowiem i rozwojem dziecka. Zdobytą wiedzę wykorzystuje w praktyce.

Tagi:

Podobne tematy