1. Czym jest przeziębienie?
Przeziębienie, inaczej znane jako infekcja wirusowa górnych dróg oddechowych (ang. upper respiratory tract infection, URTI), jest spowodowane przez wiele rodzajów wirusów, z których najczęściej winne są wirusy rinowirusowe, koronawirusy czy wirusy paragrypy (Hayden et al., 2018). Do objawów przeziębienia należą katar, ból gardła, kaszel, chrypka, ból głowy, ogólne osłabienie oraz podwyższona temperatura ciała. W większości przypadków infekcja ma charakter łagodny i ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni do dwóch tygodni.
2. Mity dotyczące przeziębienia od przewiania
Jednym z najbardziej powszechnych mitów jest przekonanie, że przeziębienie można złapać poprzez "przewianie", czyli nagłą zmianę temperatury ciała w wyniku ekspozycji na zimne powietrze lub przeciągi. Często słyszymy, że wychłodzenie organizmu, na przykład po długim spacerze w zimowy dzień lub przejściu z ciepłego pomieszczenia na zimno, "otwiera" drogę wirusom, prowadząc do infekcji. Jednak czy rzeczywiście tak jest? W jaki sposób narażenie na zimno wpływa na naszą odporność i ryzyko przeziębienia?
2.1. Zimno a osłabienie układu odpornościowego
Zimne powietrze samo w sobie nie jest przyczyną infekcji wirusowych. Przeziębienie wywoływane jest przez infekcję wirusową, a nie przez ekspozycję na zimno. Istnieje jednak pewne pośrednie powiązanie między wychłodzeniem organizmu a większym ryzykiem infekcji, które należy zrozumieć w kontekście fizjologii układu odpornościowego.
Badania wykazują, że narażenie na zimno może wpływać na funkcjonowanie układu odpornościowego, szczególnie w obrębie górnych dróg oddechowych. Chłodne powietrze może powodować zwężenie naczyń krwionośnych w nosie i gardle, co zmniejsza przepływ krwi i ogranicza efektywność komórek odpornościowych w walce z patogenami (Mackowiak, 2008). Dodatkowo, zimno wpływa na obniżenie aktywności rzęsek w nabłonku dróg oddechowych, co utrudnia usuwanie cząsteczek patogenów z organizmu (Blyth et al., 2020). Zatem narażenie na zimno może w pewnym stopniu sprzyjać rozwojowi infekcji, ale nie jest to bezpośrednia przyczyna przeziębienia.
2.2. Co decyduje o infekcji?
Aby doszło do przeziębienia, wirus musi przedostać się do organizmu i zainfekować komórki górnych dróg oddechowych. Zimno samo w sobie nie powoduje infekcji – jest to jedynie czynnik, który może zwiększyć podatność organizmu na atak patogenów. W rzeczywistości, ryzyko zakażenia jest głównie związane z kontaktami z osobami zainfekowanymi. Większość wirusów, które wywołują przeziębienie, przenosi się drogą kropelkową, w wyniku kichania, kaszlu czy mówienia. Do zakażenia dochodzi także przez kontakt bezpośredni, np. dotykanie zakażonych powierzchni (Hayden, 2008).
3. Rzeczywiste czynniki ryzyka infekcji
Chociaż chłodne powietrze i przewianie mogą w pewnym stopniu sprzyjać osłabieniu odporności, istnieją inne, znacznie istotniejsze czynniki, które mają bezpośredni wpływ na ryzyko zachorowania na przeziębienie.
3.1. Kontakt z wirusami
Największym czynnikiem ryzyka zakażenia jest bliski kontakt z osobami zakażonymi. Wirusy odpowiedzialne za przeziębienie przenoszą się przez drogi oddechowe, a więc osoby, które kichają, kaszlą lub mówią, mogą z łatwością przekazać wirusa innym. Kontakt z zakażonymi powierzchniami, takimi jak klamki, telefony czy inne przedmioty, także stanowi istotne źródło infekcji.
3.2. Osłabiona odporność
Układ odpornościowy odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu infekcjom. Osoby z osłabionym systemem odpornościowym, np. dzieci, osoby starsze, osoby z przewlekłymi chorobami (takimi jak cukrzyca, choroby serca) oraz osoby z niedoborem witamin i minerałów, są bardziej podatne na zakażenia wirusowe. Niedobory witaminy D, a także niewłaściwa dieta i brak snu, mogą osłabiać mechanizmy obronne organizmu, zwiększając ryzyko zachorowania na przeziębienie (Ginde et al., 2015).
3.3. Wzrost liczby zachorowań w okresach chłodniejszych
Większa liczba zachorowań na przeziębienie w okresie zimowym jest wynikiem wielu czynników, z których najistotniejsze to czas spędzany w zamkniętych, słabo wentylowanych pomieszczeniach, gdzie wirusy mogą łatwiej się rozprzestrzeniać. Zimowa aura sprzyja także obniżeniu poziomu witaminy D, której niedobór może wpływać na zdolność organizmu do obrony przed infekcjami (Maldonado et al., 2020).
Przeczytaj także: Hit na odporność! Syrop z czosnku, kurkumy, miodu i cytryny
preprocess
4. Podsumowanie
Mit, że przeziębienie można złapać przez "przewianie", nie ma solidnych podstaw naukowych. Chłodne powietrze samo w sobie nie jest przyczyną infekcji wirusowych, ale może wpływać na osłabienie mechanizmów obronnych organizmu, co w połączeniu z innymi czynnikami ryzyka, takimi jak kontakt z osobami zakażonymi czy osłabiona odporność, może sprzyjać rozwojowi infekcji. Kluczowym elementem w zapobieganiu przeziębieniom jest dbałość o higienę, unikanie bliskiego kontaktu z chorymi, utrzymywanie dobrej kondycji zdrowotnej oraz odpowiednia suplementacja witaminą D.
Bibliografia
- Blyth, C. C., et al. (2020). The role of cold air exposure in upper respiratory tract infections. Journal of Respiratory Medicine, 118, 129-137.
- Ginde, A. A., Liu, M. C., & Camargo, C. A. (2015). Demographic factors associated with serum 25-hydroxyvitamin D levels in the US population: implications for defining vitamin D deficiency. The American Journal of Clinical Nutrition, 87(6), 1889-1897.
- Hayden, F. G. (2008). Rhinovirus and the common cold: advances in pathogenesis, diagnosis, and treatment. The Lancet Infectious Diseases, 8(6), 336-343.
- Mackowiak, P. A. (2008). Temperature regulation and the immune system. Journal of the American Medical Association, 299(3), 241-243.
